Pozaustawodawcze procedury parlamentarne w pierwszym sejmie odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej (1919–1922). Regulacja prawna i praktyka parlamentarna

• Authors: Tusiński Piotr A.

Title variants

EN

Extra-legislative parliamentary procedures in the first Sejm of the Renascent Republic of Poland (1919–1922). Legal regulations and parliamentary practice

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The first Sejm of the Renascent Republic of Poland — the Legislative Sejm — performed not only the legislative function, but also other systemic functions: oversight over the executive, creative function and the function of the guardian of Deputies’ immunity. In order to perform those functions, the chamber applied various detailed parliamentary procedures — variants of the so-called motion proceedings. The sources of law of these procedures contained norms rudimentarily included in the Small Constitution of 20 February 1919 and principally, in the Standing Orders of the Sejm, although there predominated legal-customary norms, partially implemented from Western European parliamentarism, and partially established domestically, on the basis of parliamentary practice. The majority of extra-legislative procedures and proceedings commenced on their basis, were those within the oversight function of the Sejm (including proceedings related to government investments, interpellations and proceedings involving investigative committees), and further, proceedings related to immunity, including mostly proceedings in matters to express the chamber’s consent to waive a Deputy’s immunity and interventions related to infringement of a Deputy’s immunity by organs of administration. The proceedings established by the Legislative Sejm in relation to immunity proceedings, in the scope of bringing Deputies to extra-immunity accountability, applied eight times before the intra-chamber peer courts — Marshal’s Court and Court of Honour — were an originality in all of the European parliamentarism of the time.

Keywords

EN

interpellation proceedings; parliamentary practice; parliamentary procedure; positive law; custom law; coalition government; extra-parliamentary government; court of honour; Marshals’ court; Provisional Rules of Procedure of the Legislative Sejm; Deputy’s motion; vote of no confidence; vote of confidence; parliamentary custom; sources of law

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2019
• Issue: 2(151)
• Pages: 123–156

Contributors

author

Tusiński Piotr A.

• Dr hab., prof. w Instytucie Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie, [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-4430-0967

References

• Ajnenkiel A., Sejm jako czynnik integracji narodu i państwa, [w:] Sejmy Drugiej Rzeczypospolitej, red. A. Zakrzewski, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1990.
• Badziak K., W oczekiwaniu na przełom. Na drodze od odrodzenia do załamania państwa polskiego listopad 1918–czerwiec 1920, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Łódź 2004.
• Banaszak B., Komisje śledcze we współczesnym parlamentaryzmie państw demokratycznych, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2007.
• Banaszak B., Prawo konstytucyjne, C.H. Beck, Warszawa 2012.
• Banaszak B., Sejmowa komisja śledcza jako forma sprawowania kontroli przez Sejm, „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 3.
• Banaszak B., Wotum nieufności, [w:] Encyklopedia prawa, red. U. Kalina-Prasznic, Wolters Kluwer, Warszawa 1999.
• Faryś J., Konflikt Naczelnika Państwa z Sejmem Ustawodawczym w 1922 roku, „Dzieje Najnowsze” 1975, nr 3.
• Gabinety Drugiej Rzeczypospolitej, red. J. Faryś, J. Pajewski, „Likon”, Szczecin–Poznań 1991.
• Górecki D., Powstawanie władz naczelnych w odradzającej się Polsce (1914–1919), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 1983, nr 13.
• Gwiżdż A., Prawo interpelacji posła na Sejm PRL, „Państwo i Prawo” 1956, z. 11.
• Gwiżdż A., Interpelacja i procedury podobne w burżuazyjnym prawie państwowym, „Państwo i Prawo” 1963, z. 4.
• Kaczmarek Z., Wojciech Trąmpczyński, Lega, Poznań 1993.
• Kierończyk P., Nadrzędność parlamentu — mit czy realna alternatywa ustrojowa? Analiza wybranych przykładów, Gdańska Wyższa Szkoła Administracji, Gdańsk 2009.
• Koksanowicz G., Prawnoustrojowa pozycja marszałka Sejmu w okresie II Rzeczypospolitej, „Przegląd Sejmowy” 2003, nr 2.
• Komarnicki W., Polskie prawo polityczne (geneza i system), F. Hoesick, Warszawa 1922.
• Krukowski S., Sejm Ustawodawczy 1919–1922. Uwagi o składzie i działalności, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1986, z. 1.
• Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. J.M. Majchrowski i in., Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1994.
• Kustra E., Proces ustawodawczy jako proces decyzyjny, „Acta Universitatis Nicolai Copernici, Nauki Humanistyczno-Społeczne, Prawo XII”, 1973, z. 56.
• Lipska M.M., Urząd ministra w latach 1918–1939. Podstawy prawne, „Roczniki Nauk Prawnych” 2009, t. XIX, nr 1.
• Madera A.J., Sejmowe komisje śledcze. Studium prawno-historyczne, Firma SAS Wanda Tarnawska, Kraków–Rzeszów 2008.
• Madera A.J., Sejmowe komisje śledcze. Polskie tradycje i doświadczenia współczesne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011.
• Majkowski A., Uwagi ogólne o technice prac parlamentarnych, [b.o.w.], Warszawa 1937.
• Mojak R., Instytucja prezydenta w polskim prawie konstytucyjnym w latach 1918–1935, cz. 1, „Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska. Sectio G” 1989, t. XXXVI, nr 19.
• Pajdała H., Komisje w parlamencie współczesnym, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2001.
• Pietrzak M., Rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1969.
• Preisner A., Wotum nieufności, [w:] Słownik wiedzy o Sejmie, red. A. Preisner, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1995.
• Próchnik A., Pierwsze piętnastolecie Polski niepodległej. Zarys dziejów politycznych, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1983.
• Rzepecki T., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku, Wielkopolska Księgarnia Nakładowa, Poznań 1920.
• Słownik języka polskiego, t. II, L–P, PWN, Warszawa 1979.
• Sokolewicz W., Odpowiedzialność parlamentarna Rządu RP (votum zaufania, votum nieufności, absolutorium), Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, Warszawa 1993.
• Stembrowicz J., Z problematyki głowy państwa w Polsce, „Kultura i Społeczeństwo” 1977, nr 2.
• Szawłowski R., Najwyższe państwowe organy kontroli II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo „von borowiecky”, Warszawa 2004.
• Tomaszewska A., Aneksy, [w:] A. Ajnenkiel, Historia Sejmu polskiego, t. II, cz. II: II Rzeczpospolita, PWN, Warszawa 1989.
• Tusiński P.A., Norma prawna i obyczaj jako podstawa wyłaniania i funkcjonowania organów kierowniczych parlamentu II Rzeczypospolitej, „Prace Naukowe Politechniki Radomskiej im. Kazimierza Pułaskiego: Ekonomika” 1999, nr 1.
• Tusiński P.A., Postępowanie ustawodawcze w Sejmie i w Senacie II Rzeczypospolitej 1919–1939. Prawo — zwyczaje — praktyka parlamentarna, Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom 2008.
• Tusiński P.A., Komisja Spraw Zagranicznych Sejmu Ustawodawczego (1919–1922) jako podmiot polityki zagranicznej w pierwszych latach II Rzeczypospolitej, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2015, t. XII.
• Tusiński P.A., Procedury ustawodawcze w pierwszym Sejmie Odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej (1919–1922). Regulacja prawna i praktyka parlamentarna, „Przegląd Sejmowy” 2018, nr 6.
• Tusiński P.A., Sądy honorowe i marszałkowskie w Sejmie i w Senacie II Rzeczypospolitej, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 5.
• Wielka encyklopedia prawa, red. E. Smoktunowicz, „Prawo i Praktyka Gospodarcza”, Białystok–Warszawa 2000.
• Winnicki Z.J., Rada Regencyjna Królestwa Polskiego i jej organy (1917–1918), Wydawnictwo „Wektory”, Wrocław 1991.
• Witkowski Z., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 1921–1935, „Studia Iuridica. Towarzystwo Naukowe w Toruniu” 1987, t. XVIII, z. 1.
• Witkowski Z., Status ustrojowy Rady Ministrów w konstytucjach polskich okresu międzywojennego, [w:] Rada Ministrów. Organizacja i funkcjonowanie, red. A. Bałaban, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2002.
• Wołpiuk W.J., Naczelnik Państwa 1918–1922. Przedprezydencka forma władzy państwowej, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 6.
• Zaleśny J., Odpowiedzialność konstytucyjna w Drugiej Rzeczypospolitej, Elipsa, Warszawa 2003.
• Zieleniewski L., Regulamin Senatu na tle regulaminów oraz praktyki izb ustawodawczych w Polsce i innych państwach, t. II, F. Hoesick, W. Łazarski, Warszawa 1933.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2019.27