Uczestnictwo w kulturze a uczestnictwo w mieście. O kapitałach kulturowych i różnorodności stylów życia mieszkańców dużego miasta

• Authors: Mateusz Błaszczyk , Michał Cebula

Title variants

EN

Cultural Participation and Use of the City. On Cultural Capitals and Diversity of Lifestyles of City Dwellers

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje problem relacji między organizacją przestrzeni miejskiej a sposobami życia ujmowanymi poprzez wzory konsumpcji. W społeczeństwie konsumpcyjnym wzory te mogą być definiowane jako indywidualne strategie akumulowania kapitału kulturowego. Odgrywają one zasadniczą rolę w tworzeniu tożsamości osobistej oraz służą podtrzymywaniu i komunikowaniu statusu społecznego. Konsumpcja staje się także motorem miejskiego odrodzenia. System miejski organizuje możliwości oraz dostarcza zasoby do konsumpcji, a w rezultacie – umożliwia realizowanie określonych sposobów życia. W tym ujęciu przestrzeń miejska staje się areną rywalizacji różnych orientacji konsumpcyjnych. Rezultaty badań socjologicznych zrealizowanych we Wrocławiu ujawniły pięć ogólnych kategorii mieszkańców, wyróżnionych na podstawie intensywności i sposobów uczestniczenia w kulturze. Analizy praktyk konsumpcji czasu wolnego pozwoliły zidentyfikować pięć typów miejskich układów (przestrzeni) organizujących i umożliwiających określone formy konsumpcji. Wyniki wskazują, że sposób wytwarzania i organizowania przestrzeni miejskiej faworyzuje określone kategorie mieszkańców: tych, którzy zorientowani są na uczestnictwo w postmodernistycznych, indywidualistycznych i skomercjalizowanych formach kultury.

EN

The article addresses the problem of relations between the organisation of urban space and the ways of life recognised in terms of consumption patterns. In the consumption society, these patterns may be defined as the individual strategies of cultural capital accumulation. They play the pivotal role in personal identity building and serve to maintain and communicate social status. Consumption becomes also a key driving force of urban resurgence. Urban system organises capabilities and provides the resources for consumption, and consequently, for implementation of specific ways of life. In this approach the urban space becomes the arena of competition of different consumer orientations. The results of sociological survey research realised in Wrocław uncovered five general categories of urban residents, distinguished on the basis of intensity and modes of cultural participation. Concomitant analysis of leisure time practices allowed us to identify five types of urban settings which organize and accomodate the specific forms of leisure consumption. The findings suggest that the way of urban space production and organization favours some categories of residents: those who are more oriented towards post-modern, individualistic and commercialized culture.

Keywords

PL

konsumpcja; style życia; kapitał kulturowy; przestrzeń miejska; odrodzenie miast; uczestnictwo w kulturze

EN

consumption; lifestyles; cultural capital; urban space; urban resurgence; urban policy

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2016
• Issue: 1(220)
• Pages: 99-126

Contributors

author

Mateusz Błaszczyk

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego, ul.Koszarowa 3, 51-149 Wrocław

author

Michał Cebula

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego, ul.Koszarowa 3, 51-149 Wrocław

References

• Aldridge, Alan. 2006. Konsumpcja. Warszawa: Sic!
• Bachórz, Agata i inni. 2014. Punkty styczne: między kulturą a praktyką (nie)uczestniczenia. Gdańsk: Instytut Kultury Miejskiej.
• Baudrillard, Jean. 2002. Precesja symulakrów. W: M. Hopfinger (red.). Nowe media w komunikacji społecznej w XX w. Antologia. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 629–638.
• Baudrillard, Jean. 2006. Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury. Warszawa: Sic!.
• Bauman, Zygmunt. 1995. Wolność. Kraków: Znak.
• Blinder, Alan S. 2006. Offshoring. Kolejna rewolucja przemysłowa? „Studia Regionalne i Lokalne” 4: 5–18.
• Błaszczyk, Mateusz, Stanisław W. Kłopot i Jacek Pluta. 2010. Stare i nowe problemy społeczne wielkiego miasta. Socjologiczne studium konsumpcji na przykładzie Wrocławia. Warszawa: Scholar.
• Błaszczyk, Mateusz. 2013. W poszukiwaniu socjologicznej teorii rozwoju miasta. Meandry ekonomii politycznej. Warszawa: Scholar.
• Błaszczyk, Mateusz. 2015. Miejski system okazji i jego użytkownicy. „Przestrzeń Społeczna” 1: 111–138.
• Bourdieu, Pierre i Loïc J. D. Wacquant. 2001. Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bourdieu, Pierre. 1985. The Social Space and the Genesis of Groups. „Theory & Society” Vol. 14 (6): 723–744.
• Bourdieu, Pierre. 1987. What Makes a Social Class? On the Theoretical and Practical Existence of Groups. „Berkeley Journal of Sociology” 32: 1–17.
• Bourdieu, Pierre. 1997. The Forms of Capital. W: A. H. Halsey, H. Lauder, P. Brown i A. S. Wells (red.). Education: Culture, Economy, Society. Oxford: Oxford University Press, s. 46–58.
• Bourdieu, Pierre. 2005. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa: Scholar.
• Campbell, Colin. 1995. The Sociology of Consumption. W: D. Miller (red.). Acknowledging Consumption. A Review of New Studies. London – New York: Routledge, s. 96–125.
• Castells, Manuel. 1982. Kwestia miejska. Tłum. J. Piątkowski. Warszawa: PWN.
• Castells, Manuel. 1983. The City and the Grassroots: A Cross-Cultural Theory of Urban Social Movements. Berkeley, Los Angeles: University of California Press.
• Castells, Manuel. 2002. Collective Consumption and Urban Contradictions in Advanced Capitalism. W: I. Susser (red.). The Castells Reader on Cities and Social Theory. Malden: Blackwell Publishers.
• Cebula, Michał. 2013a. Społeczne uwarunkowania gustów i praktyk konsumpcyjnych. Zbieżność pozycji społecznych i stylów życia czy autonomizacja kultury? „Studia Socjologiczne” 2: 97–125.
• Cebula, Michał. 2013b. Współczesne formy kulturowych zróżnicowań. Przypadek „wszystkożerności”. „Forum Socjologiczne” 4: 111–131.
• Clark, Terry N. 2004. Political Theory of Consumption. W: T. N. Clark (red.). The City as an Entertainment Machine. Research in Urban Policy, t. 9. Boston: Elsevier – JAI Press.
• Cova, Bernard. 1996. The Postmodern Explained to Managers: Implications for Marketing. „Business Horizons” Vol. 39 (6): 15–23.
• Czapiński, Janusz. 2011. Miękkie kapitały a dobrobyt materialny – wyzwania dla Polski. W: J. Czarnota-Bojarska i I. Zinserling (red.). W kręgu psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Dandaneau, Steven. P. 1996. A Town Abandoned: Flint, Michigan, Confronts Deindustrialization. New York: State University of New York Press.
• Dittmar, Helga. 2004. Are you what you have? „Psychologist” Vol. 17 (4): 206–210.
• Featherstone, Mike. 1998. Postmodernizm i estetyzacja życia codziennego. W: R. Nycz (red.). Postmodernizm: antologia przekładów. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, s. 299–332.
• Featherstone, Mike. 2001. Koncepcje kultury konsumenckiej. W: M. Lambkin, G. Foxall, F. van Raaij i B. Heilbrunn (red.). Zachowanie konsumenta. Koncepcje i badania europejskie. Warszawa: WN PWN, s. 305–323.
• Firat, A. Fuat. 1991. The Consumer in Postmodernity. „Advances in Consumer Research” Vol. 18 (1): 70–76.
• Firat, A. Fuat i Alladi Venkatesh. 1995. Liberatory Postmodernism and the Reenchantment of Consumption. „Journal of Consumer Research” Vol. 22 (3): 239–267.
• Florida, Richard. 2010. Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpływ na przeobrażenia w charakterze pracy, wypoczynku, społeczeństwa i życia codziennego. Tłum. T. Krzyżanowski, M. Penkala. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Gdula, Maciej i Przemysław Sadura (red.). 2012. Style życia i porządek klasowy w Polsce. Warszawa: Scholar.
• Gdula, Maciej i Przemysław Sadura. 2012. Style życia jako rywalizujące uniwersalności. W: M. Gdula i P. Sadura (red.). Style życia i porządek klasowy w Polsce. Warszawa: Scholar, s. 15–70.
• Glaeser, Edward L. 2011. Triumph of the City. How Our Greatest Invention Makes Us Reacher, Smarter, Greener, Healthier, and Happier. New York: The Penguin Press.
• Grotowska, Stella. 2011. Seniorzy w przestrzeni publicznej. Kapitał społeczny uczestników wspólnot, ruchów i stowarzyszeń katolickich. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Häußermann, Hartmut i Walter Siebel. 1988. Die schrumpfende Stadt und die Stadtsoziologie. W: J. Friedrichs (red.). Soziologische Stadtforschung, „Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie”, Sonderheft 29.
• Jayne, Mark. 2013. Cities and Consumption. London – New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
• Kłopot, Stanisław W., Grzegorz Kozdraś, Jacek Pluta i Paweł Trojanowski. 2014. Raport z badań nad mieszkańcami miasta. Wrocław.
• Krajewski, Marek. 1997. Konsumpcja i współczesność. O pewnej perspektywie rozumienia świata społecznego. „Kultura i Społeczeństwo” 3: 3–24.
• Krätke, Stefan. 2011. The Creative Capital of Cities. Interactive Knowledge Creation and the Urbanization Economies of Innovation. Malden and Oxford: Wiley-Blackwell.
• Kubicki, Paweł. 2011. Nowi mieszczanie – nowi aktorzy na miejskiej scenie. „Przegląd Socjologiczny” 2–3: 203–227.
• Landry, Charles. 2013. Kreatywne miasto: zestaw narzędzi dla miejskich innowatorów. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Lefebvre, Henri. 2012. Prawo do miasta. „Praktyka teoretyczna” 5: 183–197.
• Lloyd, Richard i Terry N. Clark. 2001. The City as an Entertainment Machine. W: K. Fox Gotham (red.). Critical Perspectives on Urban Redevelopment, Research in Urban Sociology, t. 6. Oxford: Elsevier – JAI Press.
• Majer, Andrzej. 2014. Odrodzenie miast. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego; Warszawa: Scholar.
• Marody, Mirosława. 2014. Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Warszawa: Scholar.
• Martinez-Fernandez, Christina, Ivonne Audirac, Sylvie Fol i Emmanuèle Cunningham-Sabot. 2012. Shrinking Cities: Urban Challenges of Globalization. „International Journal of Urban and Regional Research” Vol. 36 (2): 2013–225.
• Noga, Marian. 2014. Kultura a ekonomia. Warszawa: CeDeWu.
• Peterson, Richard A. i Roger M. Kern. 1996. Changing Highbrow Taste: From Snob to Omnivore. „American Sociological Review” Vol. 61 (5): 900–907.
• Petev, Ivaylo. 2013. The Association of Social Class and Lifestyles: Persistence in American Sociability, 1974 to 2010. „American Sociological Review” Vol. 78 (4): 633–661.
• Pine II, B. Joseph i James H. Gilmore. 1998. Welcome to the Experience Economy. „Harvard Business Review” Vol. 76 (4): 97–105.
• Pluta, Jacek. 2010. Jakość i styl życia a system konsumpcji zbiorowej we Wrocławiu. W: S. W. Kłopot, M. Błaszczyk i J. Pluta (red.). Problemy społeczne w przestrzeni Wrocławia. Warszawa: Scholar, s. 275–297.
• Richard, Florida. 2008. Who’s Your City. How the Creative Economy Is Making Where to Live the Most Important Decision of Your Life. New York: Basic Books.
• Savage, Mike i inni. 2013. A New Model of Social Class? Findings from the BBC’s Great British Class Survey Experiment. „Sociology” Vol. 47 (2): 219–250.
• Scott, Allen J. 2011. Emerging Cities of the Third Wave. „City: Analysis of Urban Trends, Culture, Theory, Policy, Action” Vol. 15 (3–4): 289–321.
• Shearmur, Richard. 2006–2007. The New Knowledge Aristocracy: The Creative Class, Mobility and Urban Growth. „Work Organisation, Labour & Globalisation” Vol. 1 (1): 31–47.
• Stasik, Agata. 2010. Czas wolny Polaków. Komunikat z badań. Warszawa: CBOS.
• van Raaij, Fred. 2001. Konsumpcja postmodernistyczna. W: M. Lambkin, G. Foxall, F. van Raaij i B. Heilbrunn (red.). Zachowanie konsumenta. Koncepcje i badania europejskie. Warszawa: WN PWN, s. 324–344.
• Wróblewski, Michał. 2012. Od Kultury do tego, co kulturowe – o szkole z Birmingham. W: M. Wróblewski (red.). Kultura i hegemonia. Antologia tekstów szkoły z Birmingham. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 13–43.
• Znaniecki, Florian i Janusz Ziółkowski. 1984. Czym jest dla Ciebie miasto Poznań?: dwa konkursy: 1928/1964. Warszawa: PWN.
• Zukin, Sharon. 1998. Urban Lifestyles: Diversity and Standardization in Spaces of Consumption. „Urban Studies” Vol. 35 (5–6): 825–839.