Edukacja domowa – szansa czy zagrożenie we wczesnym kształceniu dziecka?

• Authors: Joanna Juszczyk-Rygałło

Title variants

EN

Home Schooling: An Opportunity or a Threat in Children’s Early Education?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule porównano dwie formy edukacji: formalną, czyli szkolnoinstytucjonalną i naturalną, nazywaną rodzinno-środowiskową. W tradycyjnym szkolno-instytucjonalnym modelu pedagogicznym pełną odpowiedzialność za proces wychowania i efekty kształcenia ponosi nauczyciel, który kieruje całym procesem szkolnej edukacji. Stosowane metody i techniki nauczania w tym modelu koncentrują się na przekazywaniu wiedzy w trybie podawczym, w kierunku od nauczyciela do ucznia. Praktyka ta ukształtowała się w połowie XIX wieku pod wpływem ówczesnego pruskiego wzorca cywilizacyjnego. Natomiast kształcenie dzieci w środowisku rodzinnym stanowiło przez wiele stuleci główną formę edukacji w społeczeństwach różnych krajów. Ponowne odrodzenie się i rozwój edukacji domowej nastąpił na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych minionego wieku i był konsekwencją dyskusji na temat alternatywnego szkolnictwa, samorządności i obowiązku szkolnego, jaka przetoczyła się w połowie XX wieku. Obecnie edukacja domowa jest praktykowana w stosunku do dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, rzadko natomiast dotyczy okresu adolescencji. Jest ona organizowana przez rodziców i opiera się na wspólnej aktywności rodziców i dziecka. W artykule przedstawiono umiejscowienie edukacji domowej w polskim i międzynarodowym ustawodawstwie. Określono także rzeczywiste i społeczne okoliczności oraz powody, dla których rodzicie decydują się na nauczanie dzieci w warunkach domowych. Omówiono wady i zalety nauczania indywidualnego, które jest prowadzone w środowisku domowym, a w którym odpowiedzialność za prawidłowe kształcenie dziecka przejmują rodzice. Przedstawiono również uwarunkowania edukacji domowej w kształceniu wczesnoszkolnym.

EN

This article discusses two forms of education: formal education, which is school-based and institutional, and natural education, in the sense of home schooling, which is environmental in character. As far as the traditional models of school-based and institutional education are concerned,full responsibility for the process of education and its effects must rest with the teacher, who manages the entire process of school teaching. Methods and techniques applied within this model focus on transferring knowledge by conveying it through teachers, so that they can feed pupils with information. Such a practice was established in the middle of the 19th century, under the influence of Prussian civilizational models, which were prevalent at that time. Even so, educating children in the family environment had previously constituted the leading form of teaching in various societies for many centuries. Also, a rebirth and some further development of home schooling took place in the late 1970s and early 1980s. This was a result of discussions about alternative schooling, self-governance and compulsory education, held in the mid-20th century. Currently, home schooling is practised in relation to children at preschool and early school ages, but rarely extends to the period of adolescence. It is organized by parents and is based on the active mutual involvement of parents and their child. The article shows where home schooling stands in relation to Polish and international legislation. It also defines the real social circumstances, together with the reasons, that determine parents’ decisions when they opt for home schooling. It discusses the advantages and disadvantages of individual learning conducted in the home environment, where responsibility for the appropriateness of a child’s development rests with the parents. Finally, it presents the conditions affecting home schooling during the period of early school education.

Keywords

PL

edukacja domowa; edukacja wczesnoszkolna; nauczanie indywidualne

EN

home schooling; early school education; individual learning

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2014
• Issue: 4(34)
• Pages: 121-136

Contributors

author

Joanna Juszczyk-Rygałło

• Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

References

• Budajczak M., Edukacja domowa, GWP, Gdańsk 2004.
• Cieciura M., Jak skutecznie studiować? Poradnik nie tylko dla studentów i maturzystów, Vizja Press & IT, Warszawa 2007.
• Dueholm N., Skąd się wzięły szkoły? http://prawica.net/node/8520 (dostęp: 29.10.2014).
• Dumont H., Istance D., Benavides F. (red.), Istota uczenia się. Wykorzystanie wyników badań w praktyce, Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa 2013.
• Goodman N., Wstęp do socjologii, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1997.
• Holt J., Zamiast edukacji. Warunki do uczenia się przez działanie, „Impuls”, Kraków 2007. Hurrelmann K., Struktura społeczna a rozwój osobowości, Wyd. UAM, Poznań 1994.
• Jastrzębski J., Ideologia komunikacji. O edukacji, pedagogice i mediach, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2011.
• Krzyżewska J., Aktywizujące metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej, Wydawnictwo AU Omega, Suwałki 1998.
• Niemierko B., Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki, WAiP, Warszawa 2007.
• Pacholski M., Słaboń A., Słownik pojęć socjologicznych, Wyd. AK, Kraków 1997.
• Pawlak A., Tutoring dziecięcy w procesie nauczania – uczenia się dzieci siedmio- i ośmioletnich, Wyd. UMCS, Lublin 2009.
• Piskorski J., Przymus szkolny czy prawo do edukacji? [w:] Szkoła domowa. Między wolnością a obowiązkiem, red. J. Piskorski, Wyd. Instytut Sobieskiego, Warszawa 2011.
• Polaszek A., Edukacja domowa w świetle obowiązujących przepisów, [w:] Szkoła domowa. Między wolnością a obowiązkiem, red. J. Piskorski, Wydawnictwo Instytut Sobieskiego, Warszawa 2011.
• Ray B.D., Worldwide Guide to Homeschooling: Facts and Stats on the Benefits of Home School, Broadman & Holman, Nashville 2005–2006.
• Ray B.D., Historia, rozwój i filozofia edukacji domowej, [w:] Szkoła domowa. Między wolnością a obowiązkiem, red. J. Piskorski, Wyd. Instytut Sobieskiego, Warszawa 2011, s. 19–25.
• Schaffer H.R., Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość, Wyd. UJ, Kraków 2006.
• Schulz R., Wykłady z pedagogiki ogólnej, t. 1. Perspektywy światopoglądowe w wychowaniu, Wyd. Nauk. UMK, Toruń 2003.
• Slavin R.E., Uczenie się oparte na współpracy: Dlaczego praca w grupach jest skuteczna?, [w:] Istota uczenia się. Wykorzystanie wyników badań w praktyce, red. H. Dumont, D. Istance i F. Benavides, Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa 2013.
• Stanulewicz M., Kij pruski a sprawa polska. Przymus szkolny i jego geneza, [w:] Szkoła domowa. Między wolnością a obowiązkiem, red. J. Piskorski, Wyd. Instytut Sobieskiego, Warszawa 2011
• Troffler A., Trzecia fala, Wydawnictwo PIW, Warszawa 2001. Wallett S., Edukacja Domowa w USA, „Nowa Szkoła”, (2006)7.
• Wojnar I., Kubin J., Edukacja wobec wyzwań XXI wieku, Dom Wyd. Elipsa, Warszawa 1996.