"Serce Faraona" - odpowiedzialność osobista czy bezwolne poddanie się działaniu Boga?

• Authors: Lemański Janusz

Title variants

EN

"Pharaoh's hearth" - personal responsibility or passive submission to the action of God?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przeprowadzona zostaje gruntowna egzegetyczna i teologiczna analiza motywu „serca faraona”, który wielokrotnie pojawia się w kontekście Wj 3–14. W opinii autora jest on kluczowy dla zrozumienia przesłania teologicznego zawartego w tym bloku narracyjnym. Relacja pomiędzy wolną wolą człowieka i suwerenną wolą Jhwh – Boga Izraela, choć obecna w tle opowiadania, nie stanowi tu głównego motywu rozważań. Celem autorów biblijnych było raczej ukazanie tego, w jaki sposób Jhwh działa w ramach historii i jak to Jego działanie odnosi się do historycznych doświadczeń Izraela z wielkimi potęgami tego świata. Ta swoista „teologia polityczna” zawiera niemniej także pouczenie skierowane do jednostek. Każde „uparte” ludzkie serce, prędzej czy później, sprowadzi negatywne konsekwencje na tego, kto nie odczyta w porę znaków danych mu przez Boga i zechce przeciwstawić się Jego woli.

EN

The article is carried out a thorough, exegetical and theological analysis of the theme “the heart of Pharaoh”, which repeatedly appears in the context of Exodus 3–14. In the author’s opinion it is crucial to understand the theological message contained in this narration. The relationship between man’s free will and sovereign will of the Lord – the God of Israel, though present in the background of the story, is not a main theme of consideration. The aim of the biblical authors was rather to show that how God operates within the history and how His action relates to the historical experience of Israel in contact with the great powers of this world. This “political theology” also contains an instruction directed to individuals. Each “stubborn” human heart, sooner or later, will bring negative consequences for those who do not read in time marks given to him by God and for those who wishes to oppose His will.

Keywords

PL

serce; faraon; wolna wola; odpowiedzialność osobista

EN

heart; pharaoh; free will; personal responsibility

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Colloquia Theologica Ottoniana
• Year: 2017
• Issue: 1
• Pages: 35-58

Contributors

author

Lemański Janusz

• Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego

References

• Albertz R., Exodus 1–18 (ZBK.AT 2.1), Zürich 2012.
• Balentine S.E., The Prophet As Intercessor. A Reassessment, „Journal of Biblical Literature” 103 (1984), s. 161–173.
• Blum E., Studien zur Komposition des Penatateuch (BZAW 189), Berlin–New York 1990.
• Borghouts J.F., Witchcraft, Magic, and Divination in Ancient Egypt, w: Civilizations of the Ancient Near East, t. 3, red. J.M. Sasson, New York 1995, s. 1775–1785.
• Childs B.S. The Book of Exodus. A Critical,Theological Commentary (OTL), Philadelphia 1974.
• Currid J.H., Why Did God Harden Pharaoh’s Hearth, „Biblical Review” 96 (1993), s. 47–51.
• Dozeman Th.B., Exodus (ECC), Grand Rapids, Cambridge 2009.
• Fergusson D., Stworzenie, przekł. G. i A. Gomola, Kraków 2014.
• Gesenius hebräisches und aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament, t. 2, red. H. Donner, Berlin 199518.
• Gesenius hebräisches und aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament, t. 3, red. H. Donner, Berlin 200518.
• Gertz J.Ch., Tradition und Redaktion in der Exoduserzählung (FRLANT 186), Göttingen 2000.
• Goldingay J., Old Testament Theology, t. 1: Israel’s Gospel, Downers Grove 2003.
• Greenberg M., The Redaction of the Plagues Narrative in Exodus, w: Near Eastern Studies, Fs. W.F. Albright, red. H. Goedicke, Baltimor–London 1971, s. 243–252.
• Greenberg M., Understanding Exodus (The Heritage of Biblical Israel 2), New York 1969.
• Gunn D.M., The ‘Hardening of Pharaoh’s Heart’, w: Art and Meaning (JSOT.S 19), red. D.J.A. Clines, Sheffield 1982, s. 72–96.
• Hamilton V.P., Exodus. An Exegetical Commentary, Grand Rapids 2011.
• Hardmeier Ch., Jesajas Verkündigungsabsicht und Jahwes Verstockungsauftrag in Jes 6 (1981), w: Erzähldiskurs und Redepragmatik im Alten Testament (FAT 46), red. Ch. Hardmeier, Tübingen 2005, s. 211–228.
• Helfmeyer F.J., ᾿ôth, w: Theological Dictionary of the Old Testament, t. 1, red. G.J. Bottewerck, H. Ringgren, Grand Rapids 1990, s. 167–188.
• Hesse F., Das Verstockungsproblem im Alten Testament (BZAW 74), Berlin 1955.
• Houtman C., Exodus (HCOT), t. 1, Kampen 1993.
• Kaiser W.C. jr, Toward Old Testament Ethics, Grand Rapids 1983, s. 252–256.
• Kegler J., Zu Komposition und Theologie der Plagenerzählung, w: Die Hebräische Bibel und ihre zweifache Nachgeschichte, Fs. R. Rendtorff, red. E. Blum, Neukirchen--Vluyn 1990, s. 60–63.
• Kellenberger E., Die Verstockung Pharaos. Exegetische und auslegungsgeschichtliche Untersuchung zu Ex 1–15 (BWANT 171), Stuttgart 2006.
• Koehler L., Baumgartner W., Stamm J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, t. 1–2, Warszawa 2008.
• Krüger Th., Das „Herz” in der alttestamentliche Anthropologie, w: Das menschliche Herz und die Weisung Gottes. Studie zur alttestamentlichen Anthropologie und Ethik (AThANT 96), red. Th. Krüger, Zürich 2009, s. 91–106.
• Lemański J., Biblijne zastosowanie słowa „serce” w kontekście współczesnej dyskusji nad sposobem uprawiania antropologii biblijnej, w: „To urzeczywistniajcie w Kościele, co w Chrystusie Jezusie” (Flp 2,5). Księga Pamiątkowa dla Księdza profesora Jana Flisa w 70. rocznicę urodzin, red. P. Goniszewski, C. Korzec, Szczecin 2015, s. 363–385.
• Lemański J., Księga Wyjścia (NKB.ST II), Częstochowa 2009.
• Lemański J., Księga Wyjścia (PKB), Tarnów 2012.
• Lemański J., W poszukiwaniu najstarszej literackiej wersji „cudu nad morzem” (Wj 13,17–15,21), „The Biblical Annals” 6/1 (2016), s. 5–44.
• McCarthy D.J., Moses’ Dealing with Pharaoh: Ex 7,8–10,27, „Catholic Biblical Quarterly” 27 (1965), s. 336–347.
• Meadors E.P., Idolatry and the Hardening of the Heart. A Study in Biblical Theology, New York 2006.
• Müller H.P., ḥarṭōm, w: Theological Dictionary of the Old Testament, t. 5, red. G.J. Botterweck, H. Ringgren, Grand Rapids 1988, s. 176–179.
• Mulder M.J., 1 Kings (HCOT), Leuven 1998.
• Pola T., Die ursprüngliche Priesterschrift. Beobachtungen zur Literarkritik und Traditionsgeschichte von Pg (WMANT 70), Neukirchen-Vluyn 1995, s. 116–144.
• Propp W.H.C., Exodus 1–18 (AB 2), New York 1998.
• Schmidt W.H., Die Intention der beiden Plagenerzählungen (Exodus 7–10) in ihrem Kontekst, w: Studies in the Book of Exodus (BETL 126), red. M. Vervenne, Leuven 1996, s. 225–243.
• Ska J.L., Il libro dell’Esodo. Questioni fondamentali e questioni aperte, w: Il cantiere del Penatteuco 1. Problemi di composizione e di interpretazione, red. J.L. Ska, Bologna 2013, s. 113–135.
• Ska J.L., La passage de la mer. Étude de la construction, du style et de la symbolique d’Ex 14,1–31 (AnBib 109), Rome 1986, s. 47–53.
• Ska J.L., La sortie d’Egypte (Ex 7–14) dans le récit sacerdotal (Pg) et la tradition prophétique, „Biblica” 60 (1979), s. 191–215.
• Steinmann A.E., Hardness of Heart, w: Dictionary of the Old Testament. Pentateuch, red. T.D. Alexander, D.W. Baker, Downers Grove–Leicester 2003, s. 381–383.
• Utzschneider H., Oswald W., Exodus 1–15 (IEKAT), Stuttgart 2013.
• Van Seters J., The Life of Moses. The Yahwist as Historian in Exodus-Numbers (CBET 10), Kampen 1994.
• Walker L., Swart I., qšh, NIDOTTE, t. 3, London 1997, s. 997–999.
• Weimar P., Strukturen und Komposition der priesterschriftlichen Exodusgeschichte, „Biblische Notizen” 23 (1984), s. 81–134.
• Weimar P., Untersuchungen zur priesterschriftlichen Exodusgeschichte (Fz 9), Würzburg 1973.
• Wilson R., The Hardening of Pharaoh’s Heart, „Catholic Biblical Quarterly” 41 (1979), s. 18–36.