Teatr jako sztuka (systemowego) przepisywania

• Authors: Małgorzata Leyko

Title variants

EN

Theatre as the art of (system) rewriting

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst w teatrze jest bytem specyficznym. Nie jest w niego wpisana żadna zakodowana interpretacja, stąd każda realizacja sceniczna tego samego tekstu, dokonująca przekładu wyjściowego projektu na inne środki teatralne, musi się jawić jako pisanie innego tekstu, o inaczej rozłożonych akcentach, sensach etc. Artykuł dotyczy przypadków wprowadzania zmian w tekście, które są wymuszane przez system. Z jednej strony chodzi tu o systemy zewnętrzne wobec teatru — system władzy i cenzury, z drugiej zaś o kompleksowe oddziaływanie systemów, których elementem jest teatr w danej sytuacji estetycznej, określanej m.in. przez organizację teatru, konwencję estetyczną, zdolności percepcyjne odbiorcy. Problem ten zostanie przedstawiony na przykładzie niemieckiego teatru narodowego pod koniec XVIII wieku i porównany z analogiczną fazą rozwoju teatru polskiego.

EN

The text in the theatre is a specific rationale. There is no encoded interpretation behind it, thus each staging of the same text that translates the initial project into other theatre means of expression must appear to be like writing the text again, with different accents, meanings, etc. The paper is concerned with situations when the text is subject to some changes which are forced by the system. On the one hand, it relates to systems which are external towards the theatre — the system of political power and censorship, on the other hand, it concerns the complex impact of systems whose element is the theatre in a given aesthetic situation, defined i.a. by theatre organisation, aesthetic convention, the viewer’s perceptive capacity. That issue will be presented by example of the national German theatre at the end of the 18th century and compared with the corresponding phase of the development of the Polish theatre.

Keywords

PL

tekst w teatrze; przestosowanie (dramatu); dramat niemiecki XVIII w.; teoria systemów (w estetyce)

EN

text in theathre; german drama of 18th century; the systems theory in aesthetics

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Zagadnienia Rodzajów Literackich
• Year: 2014
• Volume: 57/114 z. 2
• Pages: 77-86

Dates

published

2014

Contributors

author

Małgorzata Leyko

• Katedra Dramatu i Teatru, Instytut Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego

References

• Goethe J. Wolfgang (1994), Na dzień Szekspira [w:] Goethe i Schiller o dramacie i teatrze, przeł. i oprac. O. Dobijanka-Witczakowa, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Goldner Johannes (Hg.) (1980), Oberammergau. Offizieller Führer der Gemeinde Oberammergau, Gemeinde Oberammergau, Oberammergau.
• Herder J. Gottfried (1987), Szekspir, przeł. D. Kasprzyk [w:] tegoż, Wybór pism, wyb. i oprac. T. Namowicz, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
• Jędrychowski Zbigniew (2012), Teatra grodzieńskie 1784−1864, Wydawnictwa UW, Warszawa.
• Lessing G. Ephraim (1994), Dramaturgia Hamburska. Wybór, przeł. i oprac. O. Dobijanka-Witczakowa, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Leyko Małgorzata (1992), Oberammergau i Shakespeare [w:] Dramat i teatr pozytywistyczny, red. D. Ratajczak, Wydawnictwo Wiedza o Kulturze, Wrocław.
• Mrożek Sławomir (2012), Miłość na Krymie [w:] Trans/formacja. Dramat polski po 1989 roku. Antologia, wybór i wstęp J. Kopciński, IBL PAN, Warszawa.
• Napiontkowa Maria (2012), Teatr polskiego października, Instytut Sztuki PAN, Warszawa.
• Ostrowicki Michał (2000), Zastosowanie teorii systemów w estetyce. O systemowym sposobie istnienia przedmiotów w estetyce [w:] Estetyki filozoficzne XX wieku, red. K. Wilkoszewska, Kraków [online] http://www.ostrowicki.art.pl/Zastosowanie_teorii_systemow.pdf.
• Ratajczakowa Dobrochna (2006), O dramatach przepolszczonych [w:] tejże, W krysztale i w płomieniu, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Rothe Hans (1936), Ein Kampf um Shakespeare. Ein Bericht, Paul List Verlag, Leipzig.
• Schiller Friedrich (1994), Teatr jako instytucja moralna [w:] Goethe i Schiller o dramacie i teatrze, przeł. i oprac. O. Dobijanka-Witczakowa, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Schiller Leon (1973), Podróż teatralna Mickiewicza z Odyńcem, oprac. J. Timoszewicz, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.