PL
Wiek XIX przyniósł w Prusach likwidację poddaństwa i feudalizmu, rozwój kapitalizmu, z czasem coraz bardziej przemysłowego oraz demokratyzację życia, przede wszystkim po 1848 r. Z punktu widzenia dziejów kobiet oznaczało to z jednej strony wzrost ich udziału w pracy najemnej, z drugiej osłabienie znaczenia tradycyjnego rzemieślniczego czy chłopskiego gospodarstwa domowego będącego jednocześnie jednostką rodzinną i gospodarczą. Zmiany przyniosły stopniowe włączanie dziewcząt w edukację, ale stagnację w zakresie partycypacji politycznej mimo coraz częstszych reformatorskich żądań ówczesnych humanistów. Pojawiły się pierwsze formy instytucjonalizacji organizacji kobiecych w Prusach. W ówczesnym prawie pruskim kobieta nie miała zdolności procesowych. Pozycja kobiety w rodzinie z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia pozostała podporządkowana mężczyźnie, ale rola kobiety jako żony, matki i obiektu romantycznego była jednak duża. W ówczesnej kulturze w Prusach mężczyźnie przypisywano aktywność, racjonalność i orientację zawodową, a kobiecie pasywność, emocjonalność, macierzyństwo, poświęcenie i ofiarność dla dobra męża i dzieci. Przy braku antykoncepcji nadal dominowała liczna rodzina nuklearna, ale też występowała znaczna śmiertelność dzieci.
EN
The nineteenth century brought in Prussia elimination of serfdom and feudalism, the development of capitalism, which with time, was becaming more and more industrial and democratization of life, especially after 1848. From the point of view of the history of women, on the one hand it meant the increase of their participation in employment, on the other hand though it signified the weakening the traditional crafts of peasant household which simultanousely was a family and economic unit. The changes brought about the gradual inclusion of girls in education; nevertheless, they were also connected with stagnation of women's political participation despite the increasing prevalence of reformist demands of contemporary humanists. Moreover, the first forms of industralisation of women's organisations in Prussia occurred. In the conterporary Prussian law women lacked the capabilty to act in court proceedings. >From an economic and political point of view the position of women in the family remained as subordinate to the man, however, the role of women as wives, mothers and romantic object was high. In the contemporary culture in Prussia, men were seen as active, rational and of professional orentation, whereas women were passive, emotional and connected with motherhood, dedication and sacrifice for the sake of her husband and children. In the absence of contraception the number of nucler families still prevailed but at that time the mortality of children was high as well.