Percepcja – rozważania metanaukowe i metalogopedyczne

• Authors: Michalik Mirosław

Title variants

EN

Perception – Meta-Scientific and Meta-Logopaedic Reflection

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto próbę dokonania deskrypcji procesu poznawczego, jakim jest percepcja, z trzech poziomów-perspektyw: nauki, metanauki i metalogopedii. By tego dokonać, założono, iż opisu świata można dokonywać za pomocą zdań: o rzeczywistości (opis), o zdaniach o rzeczywistości (nauka), o zdaniach o zdaniach o rzeczywistości (metanauka). By dojść do poziomu meta, przypomniano o roli pięciu klasycznych zmysłów człowieka oraz grup pól kory mózgowej, których funkcje ze zjawiska percepcji czynią problem neurologiczny i neuropsychologiczny. Ponadto przywołano założenia koncepcji sieci neuronalnej oraz kognitywistycznego ujęcia tytułowego procesu poznawczego. Z kolei by dokonać deskrypcji percepcji z poziomu metanauki, odwołano się do trzech stanowisk filozoficznych: realizmu, fenomenalizmu i idealizmu. Dodatkowo wykorzystano założenia filozofii języka. Nadało to tokowi wywodu wymiar ontologiczny i epistemologiczny. Metalogopedyczną refleksję na temat percepcji zbudowano, odwołując się do fenomenologii oraz filozofii percepcji Maurice’a Merleau-Ponty’ego. Szczególny nacisk położono na akcentowany przez filozofa fakt, iż percepcja jest funkcją uwarunkowań cielesnych (biologicznych) człowieka oraz aspektów znaczeniowych. Taka orientacja poznawcza umieszcza problematykę percepcji w granicach teorii logopedii i jej krytycznej oceny (poziom metalogopedii).

EN

The article tries to describe the cognitive process of perception from the perspectives of science, meta-science, and meta-logopaedics. To achieve it, it has been assumed that the world can be described through statements about reality (description), statements about statements about the reality (science), and statements about statements about statements about the reality (meta-science). On the way to the ‘meta’ stage, the article mentions five human senses as well as the groups of the cerebral cortex areas which give perception neurological and neuropsychological character. Moreover, the concept of the neuronal network and the congnitivistic perspective on perception have also been mentioned. The meta-scientific description of perception makes reference to three philosophical beliefs: realism, phenomenalism, and idealism. The article also mentions the concepts of the philosophy of language. Such references give the article ontological and epistemological character. Meta-logopaedic reflection on perception has been built on phenomenology and the philosophy of perception of Maurice Merleau-Ponty. Special emphasis is put on his claim that perception is the function of bodily (biological) conditions and the meaning aspects. Such cognitive orientation places the problem of perception in the realm of logopaedic theory and its critical judgement (metalogopaedic level).

Keywords

PL

percepcja; postrzeganie; fenomenologia

EN

perception; sensation; phenomenology

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2018
• Volume: 47
• Issue: 2
• Pages: 123-137

Dates

published

2020-08-27

Contributors

author

Michalik Mirosław

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie Zakład Neurolingwistyki

References

• Aduszkiewicz A., red., 2004, Słownik filozofii, Warszawa.
• Armstrong D.M., 1995, Odrzucenie fenomenalizmu, [w:] Filozofia percepcji, wybrał i wstępem opatrzył B. Chwedeńczuk, Warszawa, s. 185–199.
• Bobrowski I., 1993, Językoznawstwo racjonalne. Z zagadnień teorii językoznawczej i metodologii opisów gramatycznych, Kraków.
• Boryś W., 2006, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
• Cichowicz S., 1976, Poezja świata. Wstęp do Prozy świata. Esejów o mowie Maurice’a MerleauPonty’ego, Warszawa, s. 5–23.
• Dubisz S. (red.), 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 3, Warszawa.
• Gallagher S., Dan Z., 2015, Fenomenologiczny umysł, Warszawa.
• Grabias S., 1994, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
• Grabias S.,1996, Typologie zaburzeń mowy. Narastanie refleksji logopedycznej, „Logopedia” t. 23, s. 9–90.
• Grabias S., 2001, Perspektywy opisu zaburzeń mowy, [w:] Zaburzenia mowy, red. S. Grabias, Lublin, s. 11–43.
• Grabias S., 2012a, O ostrość refleksji naukowej. Przedmiot logopedii i procedury logopedycznego postępowania, [w:] Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki, red. S. Milewski, K. Kaczorowska‑Bray, Gdańsk, s. 56–69.
• Grabias S., 2012b, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 16–71.
• Grabias S., 2015, Postępowanie logopedyczne. Standardy terapii, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 13–35.
• Grabias S., 2017, Język w diagnozowaniu umysłu. Terapia logopedyczna a poznawcza i interakcyjna funkcja języka, [w:] Współczesne tendencje w diagnozie i terapii logopedycznej, red. D. Pluta-Wojciechowska, B. Sambor, Gdańsk, s. 35–63.
• Grabowska A., Budohoska W., 1995, Procesy percepcji, [w:] Psychologia ogólna, red. T. Tomaszewski, Warszawa, s. 9–90.
• Grzybowska E., 2013, Propriocepcja – zmysł, który (nie zawsze) pozwala czuć siebie, „Integracja Sensoryczna”, 1, s. 26−27.
• Grucza F., 1983, Zagadnienia metalingwistyki. Lingwistyka – jej przedmiot, lingwistyka stosowana, Warszawa.
• Herzyk A., 2005, Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa.
• Krąpiec M. A., 1985, Język i świat realny, Lublin.
• Kurcz I., 2011, Charakterystyka kompetencji językowej – wytwarzanie i percepcja mowy, [w:] Język jako przedmiot badań psychologicznych. Psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka, red. I. Kurcz, H. Okuniewska, Warszawa, s. 66–79.
• Maciejczyk M., 2007, Świadomość i sens. Kant, Brentano, Husserl, Marleau-Ponty, Warszawa.
• Maas V., 1998, Uczenie się przez zmysły. Wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej dla rodziców i specjalistów, Warszawa.
• MacQueen B.D., 2003, Podstawy neurolingwistyki, [w:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, t. 1, red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole, s. 191–221.
• Merleau-Ponty M., 1976, Proza świata. Eseje o mowie, Warszawa.
• Merleau-Ponty M., 2001, Fenomenologia percepcji, Warszawa.
• Merleau-Ponty M., 2003, Pochwała filozofii, Kraków.
• Mesulam M., 2009, Od doznania do poznania, [w:] Neuropsychologia. Współczesne kierunki badań, red. K. Jodzio, Warszawa, s. 233–318.
• Migasiński J., 2001, Fenomenologia Merleau-Ponty’ego, [w:] Merleau-Ponty, Fenomenologia percepcji, (Posłowie), Warszawa, s. 479–486.
• Okoń W., 1998, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa.
• Pąchalska M., 2007, Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu. Procesy poznawcze i emocjonalne, t. 1, Warszawa.
• Przybylski Ł., 2008, Wprowadzenie, [w:] Formy aktywności umysłu. Ujęcie kognitywistyczne, red. A. Klawiter, Warszawa, s. 131–137.
• Rittel T., 1994, Podstawy lingwistyki edukacyjnej. Nabywanie i kształcenie języka (wyd. 2 poszerz.), Kraków.
• Searle J. R., 1995, Intencjonalność percepcji, [w:] Filozofia percepcji, wybrał i wstępem opatrzył B. Chwedeńczuk, Warszawa, s. 223–263.
• Sikora P., 2017, Co tak naprawdę postrzegamy?, „Filozofuj”, 2 (14), s. 8–10.
• Szołtysek A. E., 1992, Metafizyczność języka, Katowice.
• Walsh K., 1998, Neuropsychologia kliniczna, Warszawa.
• Woleński J., 2001, Epistemologia, t. 2, Wiedza i poznanie, Kraków.
• Woleński J., 2017, Percepcja, czyli spostrzeganie, „Filozofuj”, 2 (14), s. 6–7.
• Wolska A., 2000, Mózgowa organizacja czynności psychicznych, Kraków.
• Zimbardo P. G., Johnson R. L., McCann V., 2010, Psychologia. Kluczowe koncepcje, Warszawa 2010.
• Żmigrodzki P., 2006, Metalingwistyka, [w:] Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne, red. P. Stalmaszczyk, Łódź, s. 57–73.
• Życiński J., 1983, Język i metoda, Kraków.