Inkontrologiczna koncepcja wzajemności

• Authors: Janusz Łukaszyński
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This paper presents the issue of reciprocity in the context of Andrzej Nowicki’s incontrology. Reciprocity is one of the central problems of numerous concepts explaining social relations. It starts from the ancient principle of reciprocity (do ut des − I give that you may give) and end with contemporary theories of interactionism, theories of social exchange or the philosophy of the meeting. In the theory of social exchange reciprocity pertains to exchange. In the philosophy of the meeting this is not the case for reciprocity. Reciprocity does not signify exchange. What is common in various versions of the philosophy of the meeting is a restrictive condition of current reciprocity consisting in mutual and permanent transformation of personalities in people meeting each other. By creating his own concept of the philosophy of the meeting, namely incontrology, Andrzej Nowicki became one of many eminent thinkers focused on reciprocity. Andrzej Nowicki discovered the value of reciprocity, as a historian of philosophy in philosophies developed by Giordano Bruno, Julio Cesare Vanini or Girolamo Fracastoro and others. The author of incontrology discerned the importance of the notion of reciprocity for Władysław Witwicki’s theory of kratyzm. He used this theory to create his own division of meetings with a portrait. Though Andrzej Nowicki was not involved in studies on the principle of reciprocity, it holds a prominent position in incontrology. Its positive version (Bronisław Malinowski’s do ut des) may be expressed in the following manner: I create so that you might create, too. “Whenever I take the risk of ridiculousness,” admits the originator of incontrology, “I write about myself and my achievements. I do so in order to spur ambition in my disciples and readers [...]. Try it and you might be able to do something like this as well if you want”.67 For Andrzej Nowicki the most important value is culture, the creator of which is a human being, a co-originator existing in objects created by him (works) and in other people’s minds. A human being exists in mutual relations between the authors, artists and audience of high culture.

Keywords

EN

Andrzej Nowicki; incontrology; reciprocity; principle of reciprocity

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Journal: Nauki Społeczne
• Year: 2013
• Issue: 1(7)
• Pages: 112-131

Contributors

author

Janusz Łukaszyński

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

References

• Ajdukiewicz K., Zarys logiki, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1960.
• Baran B., Przedmowa, [w:] Filozofia dialogu, Kraków 1991.
• Becker H., Man in Reciprocity, New York 1956.
• Bibliografia prac. Siedemdziesięciolecie profesora Andrzeja Nowickiego, Lublin 1989.
• Buber M., Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, Pax, Warszawa 1992.
• Buber M., Problem człowieka, Aletheia, Warszawa 1993.
• Buksiński T., Racjonalność współdziałań. Szkice z filozofii polityki, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1996.
• Chwistek L., Pisma filozoficzne i logiczne, PWN, Warszawa 1961.
• Czeżowski T., Filozofia na rozdrożu. Analizy metodologiczne, PWN, Warszawa 1965.
• Dobrowolski J.A., Andrzej Nowicki, „Edukacja Filozoficzna” 2000, vol. 29.
• Elzenberg H., Inedita, [w:] Archiwum PAN, teczka 23, część I: Wartość i przeciw wartość, rozdział II: Autocentryzm i dążenie poza sobą. Notatka z 28.04.1911 roku, przerobiona 22.04.1931.
• Feuerbach L., Zasady filozofii przyszłości, [w:] L. Feuerbach, Wybór pism, t. II, PWN, Warszawa 1988.
• Fracastoro G., O sympatii i antypatii, [w:] Filozofia włoskiego Odrodzenia. Wybrane teksty z historii filozofii, wybór A. Nowicki, PWN, Warszawa 1967.
• Gryko Cz., Filozofia spotkania i filozofia dialogu. Sympozjum filozoficzno-muzyczne, „Studia Filozoficzne” 1989, nr 3.
• Hezjod, Prace i dnie, Zakłady Naukowe im. Ossolińskich, Wrocław 1952.
• Jan Paweł II, Miłość i odpowiedzialność, KAI, Warszawa 2007.
• Kempny M., Szmatka J., Wstęp, [w:] Współczesne teorie wymiany społecznej, PWN, Warszawa 1992.
• Kisiel A., Rozmowa z niewierzącym, „Przegląd Powszechny” 1948, nr 4.
• Kleszcz L., Boczne drogi. Z genealogii filozofii hermeneutycznej, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2004.
• Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, PWN, Warszawa 1988.
• Kotarbiński T., Abecadło praktyczności, [w:] Dzieła wszystkie. Prakseologia, część druga, Ossolineum, Wrocław 2003.
• Kotarbiński T., Istota kultury, [w:] Medytacje o życiu godziwym, Wiedza Powszechna, Warszawa 1966.
• Longman Dictionary of Contemporary English. New Edition, PWN, Warszawa 1989.
• Łukaszyński J., Homo in rebus. Wybrane problemy inkontrologii, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław 2004.
• Malinowski B., Prawo, zwyczaj, zbrodnia w społeczności dzikich, De Agostini: we współpr. z Ediciones Altaya Polska, Warszawa 2001.
• Nowaczyk M., Centralne kategorie myśli filozoficznej Andrzeja Nowickiego, „Euhemer” 1979, nr 4.
• Nowicki A., Człowiek w świecie dzieł, PWN, Warszawa 1974.
• Nowicki A., Filozofia warsztatu pracy twórczej i warsztat filozofii portretu, „Edukacja Filozoficzna” 1989, vol. 7.
• Nowicki A., Gli incontri tra Vanini e Campanella, [w:] Tommaso Campanella (1568-1639), Miscellanea di Studii nel 4 centenario della sua nascita, Napoli 1969.
• Nowicki A., Metoda inkontrologiczna w historii filozofii a policentryczna struktura osobowości filozofów,,,Studia Filozoficzne” 1983, nr 4.
• Nowicki A., Moja filozofia kultury, www.racjonalista.pl/ kk.php/s, 3678/q.
• Nowicki A., Nauczyciele, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1981.
• Nowicki A., Portrety filozofów w poezji, malarstwie i muzyce, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1978.
• Nowicki A., Promienie epsilon, „Przegląd Humanistyczny” 1989, nr 11-12.
• Nowicki A., Skąd się wzięło i jaki ma sens wyrażenie „Homo in Rebus”? Polemika z tezami K. Wieczorka, „Studia Filozoficzne” 1986, nr 1-2.
• Nowicki A., Spotkania w rzeczach, PWN, Warszawa 1991.
• Nowicki A., „Teologia spotkania” a zadania religioznawczej inkontrologii, „Euhemer” 1974, nr 1.
• Nowicki A., Teoria dialogu w systemie filozofii kultury, „Problemy” 1992, nr 1.
• Nowicki A., Uczeń Twardowskiego. Władysław Witwicki, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1983.
• Nowicki A., Witwicki, „Wiedza Powszechna”, Warszawa 1982.
• Nowicki A., Zadania i metody inkontrologii, „Folia Societatis Scientiarum Lublinensis” 1976, vol. 18.
• Nowicki A. (red.), Studia z inkontrologii, UMCS, Lublin 1984.
• Panasiuk R., Feuerbach, Historia Boga i człowieka, [w:] L. Feuerbach, Wybór pism, tłum. K. Krzemieniowa, M. Skwieciński, PWN, Warszawa 1988.
• Platon, Gorgiasz, przeł. W. Witwicki, Lwów 1922.
• Rzepa T., Próba psychologicznego portretu Andrzeja Nowickiego, „Przegląd Humanistyczny” 1989, nr 7.
• Siemek M., Drogi współczesnej filozofii, Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa 1978.
• Symotiuk S., Afirmacja reizmu i reifikacji, „Edukacja Filozoficzna” 1989, nr 8.
• Szmyd J., Wprowadzenie do psychologii religii, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1992.
• Sztompke P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Warszawa 2002.
• Tischner J., Świat ludzkiej nadziei, Znak, Kraków 1975.
• Tischner J., „Ja transcendentalne” Edmunda Husserla, „Studia Theologica Varsoviensis” 1964, nr 1-2.
• Tischner J., Epizody sensu, „Logos i Ethos” 1999, nr 1.
• Tischner J., Filozofia dramatu, Znak, Kraków 1998.
• Tischner J., Polska jest Ojczyzną, „Tygodnik Powszechny” 1982, nr 21.
• Twardowski T., Wybrane pisma filozoficzne, PWN, Warszawa 1965.
• Twardowski T., O zadaniach etyki naukowej. Wykładów z etyki część III, „Etyka” 1971, nr 9.
• Wieczorek K., Andrzej Nowicki – Polski Filozof Spotkania, „Edukacja Filozoficzna” 1987, vol. 3.
• Wieczorek K., Polska filozofia spotkania. Konfrontacja propozycji teoretycznych Andrzeja Nowickiego i Józefa Tischnera, „Ruch Filozoficzny” 1988, nr 4.
• Wieczorek K., W stronę definicji spotkania, „Studia Filozoficzne” 1989, nr 10.
• Wieczorek K., Dwie filozofie spotkania. Konfrontacja myśli Andrzeja Nowickiego i Józefa Tischnera, Katowice 1990.
• Wieczorek K., Inkontrologia Andrzeja Nowickiego, „Euhemer” 1990, nr 3-4.
• Witkowski T., Psychomanipulacje, Wydawnictwo Unus, Wałbrzych 2000.
• Witwicki W., Z psychologii stosunków osobistych, „Przegląd Filozoficzny” 1907, t. X, nr 4.
• Witwicki W., Psychologia, t. II, PWN, Warszawa 1962.
• www. wikipedia.org/wiki/Zasada_wzajemności.
• Żuk-Łapińska L., Złota reguła, jej znaczenie i rola w systemach etycznych i potocznych rozważaniach moralnych, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, Rzeszów 1997.