Homofobia jako źródło zagrożeń dla bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w szkole

• Authors: Wycisk Jowita

Title variants

EN

Homophobia a s a source of threats to children and youth safety at school

Abstracts

PL

Zapewnienie bezpieczeństwa dzieci i młodzieży jest podstawą realizowania edukacyjno-wychowawczych zadań szkoły. Homofobia leżąca u podłoża zachowań przemocowych, ale i przemilczeń czy zaniechań sprzyjających podtrzymywaniu uprzedzeń zagraża bezpiecznemu rozwojowi psychospołecznemu uczniów i uczennic. W niniejszym tekście termin homofobia rozumiany jest jako negatywna postawa wobec osób, grup i relacji homoseksualnych (poziom indywidualny) oraz – szerzej – jako podzielana przez ogół społeczeństwa wiedza odnosząca się do generalnego traktowania homoseksualności jako gorszego wariantu seksualności (poziom społeczny). Artykuł ilustruje przejawy homofobii możliwe do zaobserwowania w szkole, przedstawia też wyniki badań prowadzonych przez polskie organizacje pozarządowe na temat przemocy motywowanej homofobią oraz odwołuje się do koncepcji stresu mniejszościowego, by wyjaśnić większe nasilenie psychopatologii i częstsze podejmowanie prób samobójczych przez młodzież LGBT+ w porównaniu z heteroseksualnymi rówieśnikami. Tekst kończy refleksja nad przyczynami trudności we wprowadzaniu działań antydyskryminacyjnych uwzględniających przesłankę orientacji seksualnej do szkół. Należą do nich: niewystarczające kompetencje kadry pedagogicznej, systemowe zaniedbania polityki równościowej i uwarunkowania społeczno-kulturowe.

EN

Ensuring the safety of children and youth is the basis for the implementation of educational tasks of the school. Homophobia underlying the violent behaviors, but also concealments or omissions favorable to maintaining prejudices, jeopardizes the safe psychosocial development of students. In this text, the term „homophobia” is understood as a negative attitude towards homosexual people, groups and relationships (an individual level) and – more broadly – as a knowledge shared by society which refers to generalized treatment of homosexuality as a worse variant of sexuality (social level). The article illustrates the manifestations of homophobia observable at school, it also presents the results of research conducted by Polish NGOs on homophobic violence and finally it uses the concept of minority stress to explain the greater intensity of psychopathological symptoms and suicidal behaviors in the homosexual youth compared to heterosexual peers. The article ends with the reflection of difficulties and resistence against anti-discrimination activities at schools. Insufficient competences of the teaching staff, systemic negligence of equality policy and socio-cultural factors are considered to be the main obstacles.

Keywords

PL

homofobia; uprzedzenia; orientacja seksualna; stres mniejszościowy; bezpieczna szkoła

EN

homophobia; prejudices; sexual orientation; minority stress; safe school

• Publisher: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę
• Journal: Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka
• Year: 2018
• Volume: 17
• Issue: 1
• Pages: 96 - 114

Contributors

author

Wycisk Jowita

• Zakład Psychologii Osobowości Instytutu Psychologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Abramowicz, M. (2010). Wprowadzenie do problematyki raportu. W: M. Zima (red.), Tęczowe rodziny w Polsce. Prawo a rodziny lesbijskie i gejowskie (s. 7–11). Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii.
• Anderson, E. (2011). The rise and fall of western homohysteria. Journal of Feminist Scholarship, 1(1), 80–94. Pobrane z: http://www.jfsonline.org/issue1/pdfs/AndersonFINAL.pdf.
• Bailey, J. M., Vasey, P. L., Diamond, L. M., Breedlove, S. M., Vilain, E., Epprecht, M. (2016). Sexual orientation, controversy, and science. Psychological Science in the Public Interest, 17 (2), 45–101, DOI: 10.1177/1529100616637616.
• Beczek, W. (2017). Gnębiony 14-latek z Gorczyna odebrał sobie życie. Mówili, że jest gejem, inaczej się ubiera. Gazeta.pl. Pobrane z: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114871,22392458,gnebiony-14-latek-z-gorczyna-odebral-sobie-zycie-mowili-ze.html.
• Bojarska, K. (2007). Badania pilotażowe: osoby homo- i biseksualne wobec heteroseksizmu, heteronormatywności i homofobii. Społeczna opresja jako wyznacznik powtarzalnych wzorców reakcji obronnych. W: G. Chojnacka-Szawłowska, B. Pastwa-Wojciechowska (red.), Kliniczne i sądowo-penitencjarne aspekty funkcjonowania człowieka (s. 273–280). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Bojarska, K. (2016). Psychoterapia lesbijek, gejów i osób biseksualnych. W: R. Kowalczyk, R. J. Tritt, Z. Lew-Starowicz (red.), LGB. Zdrowie psychiczne i seksualne (s. 134–171). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Burton, C. M., Marshal, M. P., Chisolm, D. J., Sucato, G. S., Friedman, M. S. (2013). Sexual Minority-Related Victimization as a Mediator of Mental Health Disparities in Sexual Minority Youth: A Longitudinal Analysis. Journal of Youth and Adolescence, 42(3), 394–402. DOI: 10.1007/s10964-012-9901-5.
• Cass, V. C. (1984). Homosexual identity formation: Testing a theoretical model. The Journal of Sex Research, 20:2, 143–167. DOI: 10.1080/00224498409551214.
• Cass, V. C. (2015). A quick guide to the Cass theory of lesbian and gay identity formation. Bentley: Brightfire Press.
• Clarke, V., Ellis, S. J., Peel, E., Riggs, D. W. (2010). Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Queer Psychology. An Introduction. Cambridge - Nowy Jork, NY: Cambridge University Press.
• Feliksiak, M. (2010). Postawy wobec gejów i lesbijek. Warszawa: Centrum Badania Opinii Publicznej. Pobrane z: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_095_10.PDF.
• Feliksiak, M. (2013). Stosunek do praw gejów i lesbijek oraz związków partnerskich. Warszawa: Centrum Badania Opinii Publicznej. Pobrane z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_024_13.PDF.
• Fingerhut, A. W., Peplau, L. A., Gable, S. L. (2010). Identity, minority stress and psychological well-being among gay men and lesbians. Psychology and Sexuality, 1(2), 101–114. DOI: 10.1080/19419899.2010.484592.
• Górska, P., Mikołajczak, M. (2015). Tradycyjne i nowoczesne uprzedzenia wobec osób homoseksualnych w Polsce. W: A. Stefaniak, M. Bilewicz, M. Winiewski (red.), Uprzedzenia w Polsce (s. 179–206). Warszawa: Liberi Libri.
• Grabski, B., Iniewicz, G., Mijas, M. (2012). Zdrowie psychiczne osób homoseksualnych i biseksualnych – przegląd badań i prezentacja zjawiska. Psychiatria Polska, 4, 637–647.
• Graff, A. (2008). Rykoszetem. Rzecz o płci, seksualności i narodzie. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
• Herek, G. M. (2004). Beyond “Homophobia”: Thinking About Sexual Prejudice and Stigma in the Twenty-First Century. Sexuality Research & Social Policy, 1, 2, 6–24. DOI: 10.1525/srsp.2004.1.2.6.
• Herek, G. M. (2007). Confronting Sexual Stigma and Prejudice: Theory and Practice. Journal of Social Issues, 63, 4, 905–925. DOI: 10.1111/j.1540-4560. 2007.00544.x.
• Iniewicz, G. (2015). Stres mniejszościowy u osób biseksualnych i homoseksualnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego.
• Jakubowicz-Bryx, A. (2015). Integracja społeczności szkolnej w kontekście zaangażowania rodziców w edukację na poziomie klas niższych. Przegląd Pedagogiczny, 1, 29, 98–110.
• Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. (2015). Podstawowe informacje o równym traktowaniu. Pobrane z: http://bip.mkidn.gov.pl/pages/koordynator-do-spraw-rownego-traktowania/dokumenty-i-publikacje.php.
• Karpieszuk, W. (2017). Szkoła przeprasza byłego ucznia za homofobię. Wyborcza.pl. Pobrane z: http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,22777171,szkola-przeprasza-bylego-ucznia-za-homofobie.html.
• Kochanowski, J., Kowalczyk, R, Lew-Starowicz, Z., Wąż, K. (2013). Szkoła milczenia. Przegląd treści szkolnych podręczników do biologii, WoS i WDŻR pod kątem przedstawienia w nich problematyki LGBTQ i treści homofobicznych. Toruń: Stowarzyszenie na rzecz Lesbijek, Gejów, Osób Biseksualnych, Osób Transpłciowych oraz Osób Queer „Pracownia Różnorodności”.
• Krzemiński, I. (red.). (2009). Naznaczeni. Mniejszości seksualne w Polsce, raport 2008. Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Mackie, D. M., Devos, T., Smith, E. R. (2000). Intergroup emotions: Explaining offensive action tendencies in an intergroup context. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 602–616. DOI: 10.1037//0022-3514.79.4.602.
• Makuchowska, M. (red.). (2011). Przemoc motywowana homofobią. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii.
• Marshal, M. P., Dietz, L. J., Friedman, M. S., Stall, R., Smith, H. A., McGinley, J., Thoma, B. C., Murray, P. J., D’Augelli, A. R., Brent, D. A. (2011). Suicidality and depression disparities between sexual minority and heterosexual youth: A meta- analytic review. Journal of Adolescent Health, 49, 115–123.
• Meyer, I. H. (1995). Minority Stress and Mental Health in Gay Men. Journal of Health and Social Behavior, 36, 38–56.
• Meyer, I. H. (2013). Prejudice, social stress, and mental health in lesbian, gay, and bisexual populations: Conceptual issues and research evidence. Psychology of Sexual Orientation and Gender Diversity, 1(S), 3–26. DOI: 10.1037/0033-2909.129.5.674.
• Meyer, I. H. (2014). Minority stress and positive psychology: Convergences and divergences to understanding LGBT health. Psychology of Sexual Orientation and Gender Diversity, 1(4), 348–349. DOI: 10.1111/jomf.12160.
• Meyer, I. H., Northridge, M. E. (2007). The health of sexual minorities public health perspectives on lesbian, gay, bisexual, and transgender populations. Nowy Jork, NY: Springer. Pobrane z: http://public.eblib.com/EBLPublic/PublicView.do?ptiID=323739.
• Mizielińska, J., Abramowicz. M., Stasińska A. (2014). Rodziny z wyboru w Polsce. Życie rodzinne osób nieheteroseksualnych. Warszawa: Instytut Psychologii PAN.
• Mizielińska, J., Struzik, J., Król, A. (2017). Różnym głosem. Rodziny z wyboru w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mizielińska, J. (2017). Odmienne czy zwyczajne? Rodziny z wyboru w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pascoe, E. A., Smart Richman, L. (2009). Perceived discrimination and health: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 135(4), 531–554.
• Pogorzelska, M. (2012). Co raporty mówią o polskiej szkole. W: J. Ś wierszcz (red.), Lekcja równości (s. 159–168). Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii. Prawo oświatowe, (Dz.U. 2017 poz. 59). Pobrane z: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170000059/T/D20170059L.pdf.
• Przybylski, M., (2012). Odpowiedzialność karna dyrektora i nauczyciela w zakresie naruszenia przepisów BHP w szkole. Poznań: Wydawnictwo Rys.
• Rozin, P., Lowery, L., Imada, S., Haidt, J. (1999). The CAD triad hypothesis: A mapping between three moral emotions (contempt, anger, disgust) and three moral codes (community, autonomy, divinity). Journal of Personality and Social Psychology, 76, 574–586.
• Słownik Języka Polskiego PWN. (2005). Hasło przedmiotowe: Homofobia. Pobrane z: https://sjp.pwn.pl/szukaj/homofobia.html.
• Plummer, D. (2014). The Ebb and Flow of Homophobia: a Gender Taboo Theory. Sex Roles, 71 (3–4), 126–136. DOI: 10.1007/s11199–014-0390-8.
• Stefaniak, A., Witkowska, M. (2015). Społeczne kontakty Polaków, czyli czy znamy ludzi innych niż my sami i czy chcemy ich poznawać. W: A. Stefaniak, M. Bilewicz, M. Winiewski (red.), Uprzedzenia w Polsce (s. 105–130). Warszawa: Liberi Libri.
• Szyłło, A. (2015). Mamo, jestem zerem. Wyborcza.pl: Duży Format. Pobrane z: http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,18321428,mamo-jestem-zerem.html.
• Świder, M., Winiewski, M. (red.). (2017). Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2015–2016. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii.
• Świerszcz, J. (red.). (2012). Lekcja równości. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii.
• Świerszcz, J. (2012). Postawy i potrzeby kadry szkolnej wobec tematyki homofobii i homoseksualności. W: J. Ś wierszcz (red.), Lekcja równości (s. 15–42). Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii.
• Świerszcz, J., Cieślik, H., Niedzielska, E. (2012). Postawy i potrzeby młodzieży wobec tematyki homofobii i homoseksualności. Analiza danych z badania ankietowego. W: J. Ś wierszcz (red.), Lekcja równości (s. 43–110). Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii.
• Tomaszek, K., Tucholska, S. (2012). Psychospołeczne następstwa poczucia alienacji u młodzieży. Pedagogia Christiana, 2/30, 163–178.
• Wejbert-Wąsiewicz, E., Pęczkowska, E. (2009). Problemy edukacji seksualnej w Polsce. Studia Socjologiczne, 58, 3, 173–192.