Pragmatyzm a problem zmiany schematu pojęciowego w świetle sensomotorycznej koncepcji doświadczenia

• Authors: Michalska Anna

Title variants

EN

Pragmatism and the Problem of Change in the Conceptual Scheme in the Light of the Sensorimotor Conception of Experience

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule wykazuję, że pragmatyzm jest w stanie rozstrzygnąć performatywny konflikt tkwiący w problemie zmiany schematu pojęciowego, czyli konflikt między pojęciem zmiany a pojęciem ciągłości. W tym celu dwie naczelne tezy pragmatystyczne – tezę o ścisłym związku pomiędzy teorią i praktyką oraz tezę o związku między językiem i warunkami jego użycia – interpretuję w świetle sensomotorycznej koncepcji doświadczenia. Koncepcja sensomotoryczna – opracowana pierwotnie przez Jeana Piageta, a obecnie rozwijana w neuronaukach kognitywnych – nakłada określone ograniczenia na możliwe sposoby intepretacji obu tez, eliminując tym samym wszystkie jednostronne wersje pragmatyzmu. Wspomiany konflikt między pojęciem zmiany i ciągłości zostaje przezwyciężony na mocy założenia, że to nie indywidualny przedmiot, ale wzorzec działania stanowi odniesienie myśli oraz pojęcia. Zmiana wzorca czy schematu działania jest z kolei rezultatem serii adaptacji podporządkowanych mechanizmowi tak zwanej kontroli wykonawczej, obejmującej zdolność planowania i refleksyjnego odnoszenia się do własnych i cudzych działań.

EN

In the article, I propose a thesis that pragmatism offers a way out of the performative conflict inherent in the quest for the laws of change in conceptual frameworks, i.e. the conflict between the explicit notion of change and the implicit notion of continuity. To this end, I interpret two main theses of pragmatism—the strict relationship between theory and action and between language and conditions of its use—in the light of the sensorimotor conception of experience. This conception—introduced by Jean Piaget and now advanced within cognitive neuroscience—imposes certain constraints on the way in which both theses might be construed, thus eliminating all one-sided versions of pragmatism. The conflict between continuity and change might be overcome in that it is not an object construed as an item of a certain kind, but a pattern of action is what constitutes the proper reference of thoughts and concepts. The change in the pattern or scheme of action is a resultant upon a series of adaptations subordinated to the mechanism of executive control, which encompasses the ability of planning and reflecting upon the incomes of one’s own and others’ actions.

Keywords

PL

schemat pojęciowy; pragmatyzm; sensomotoryczna koncepcja doświadczenia

EN

conceptual framework; pragmatism; sensorimotor conception of experience; rational development

• Publisher: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
• Year: 2014
• Volume: 2
• Pages: 219-238

Contributors

author

Michalska Anna

• Instytut Filozofii i Socjologii PAN