Duchowni katoliccy zaangażowani w działalność obwodu buskiego "Służba Wolnej Polsce" w świetle dokumentów aparatu bezpieczeństwa

• Authors: Trepka Tomasz

Title variants

EN

Catholic priests engaged in the activity of Busko district " Service to the Free Poland" inthe lignt of documents of the security apparatus

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Działalność księży Stanisława Połetka oraz Stefana Rzemieńca stanowiła przykład bezkompromisowej walki z dyktaturą komunistyczną w Polsce. Byli oddanymi sługami nauki Kościoła katolickiego oraz obrońcami suwerenności i demokracji. Zapłacili za to wysoką cenę. Skazani na kary bezwzględnego pozbawienia wolności mieli poddać się indoktrynacji Polski „ludowej”. W latach 1949-1955 duchowni stanowili cel numer jeden dla władz partyjno-państwowych, których próbowano zmarginalizować za wszelką cenę, m.in. poprzez podkopywanie ich autorytetu i poparcia społecznego. Mimo nagonki na polskich duchownych, pozostali oni aż do 1989 roku najbardziej nieprzejednanymi oponentami poprzedniego systemu.

EN

The activity of priests Stanisław Połetka and Stefan Rzemieniec was an example of an uncompromising fight with the communist dictatorship in Poland. They were devoted servants of the Catholic teaching and defendants of the sovereignty and de-mocracy, for which they paid a high price. Sentenced to absolute imprisonment, they were to be subjected to indoctrination of the “People’s” Poland. In the years 1949 - 1955 clergy constituted the main aim for the state and party authorities, which tried to marginalise them as much as possible, among others by undermining their authority and social support. Despite the smear campaign, Polish priest remained the most intransigent opponents of the system until 1989.

Keywords

PL

duchowni; Służba Wolnej Polsce; ks. Stanisław Połetek; diecezja kielecka; aparat bezpieczeństwa; urząd bezpieczeństwa; dyktatura komunistyczna; PRL; indoktrynacja

EN

clericals; Service Free Poland; P. Stanisaw Połetek; diiocese of Kielce; security apparatus; Security Service; communist dictatorschip; PRL; indoctrination

• Publisher: Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy
• Journal: Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
• Year: 2016
• Volume: 125
• Pages: 263-282

Contributors

author

Trepka Tomasz

References

• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach (IPN Ki)
• IPN Ki, 41/1726; IPN Ki, 022/150; IPN Ki, 013/790; IPN Ki, 8/992; IPN Ki, 027/53; IPN Ki, 013/59; IPN Ki, 8/696
• Źródła publikowane
• [1946, brak miesiąca, bdd.], Instrukcja nr 2 dyrektor Departamentu V MBP dotycząca schematu rozpracowywania działaczy duchownych i ich współ-pracowników [w:] Instrukcje, wytyczne, okólniki dyrektor Departamentu V MBP dotyczące działań przeciwko Kościołowi katolickiemu w latach 1945-1953, wybór i opr. A. Dziurok, J. Marecki, F. Musiał, Kraków-Katowice 2012.
• 1947 czerwiec 13, Warszawa – Instrukcja dyrektor Departamentu V MBP dotycząca zwalczania Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, [w:] In-strukcje, wytyczne, okólniki dyrektor Departamentu V MBP dotyczące działań przeciwko Kościołowi katolickiemu w latach 1945-1953, wybór i opr. A. Dziurok, J. Marecki, F. Musiał, Kraków-Katowice 2012.
• 1950 luty 4, [Warszawa] Instrukcja nr 1a dyrektor Departamentu V MBP w sprawie taktyki działania UB po przejęciu „Caritas”, [w:] Instrukcje, wytyczne, okólniki dyrektor Departamentu V MBP dotyczące działań prze-ciwko Kościołowi katolickiemu w latach 1945-1953, wybór i opr. A. Dziu-rok, J. Marecki, F. Musiał, Kraków-Katowice 2012.
• 1950 marzec 16, Warszawa – Instrukcja nr 10 dyrektor Departamentu V MBP dla szefów wojewódzkich urzędów bezpieczeństwa publicznego w sprawie raportów o działalności komisji księży i zarządów diecezjalnych Zrzeszenia Katolików „Caritas” [w:] Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec kościołów i związków wyznaniowych 1945-1989, wstęp, wybór, redakcja. A. Dziurok, opr. K. Banaś, K. Białecki, S. Boga-czewicz i in., Warszawa 2004.
• 1946, [Warszawa] – Instrukcja nr 1 Departamentu V MBP w sprawie ewi-dencji duchowieństwa diecezjalnego w sekcjach V wydziałów V woje-wódzkich urzędów bezpieczeństwa publicznego [w:] Metody pracy opera-cyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec kościołów i związków wyznaniowych 1945-1989, wstęp, wybór, redakcja. A. Dziurok, opr. K. Banaś, K. Białec-ki, S. Bogaczewicz i in., Warszawa 2004.
• Kard. Adam Stefan Sapieha. Nie ustąpiłem Niemcom, tym bardziej nie ustą-pię teraz…, wybór i opr. J. Marecki, F. Musiał [w:] W obronie Ojczyzny i Kościoła. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich, red. J. Ma-recki, F. Musiał, Kraków 2008.
• Wspomnienia, artykuły i opracowania
• Białecki K., Najważniejsze założenia polityki wyznaniowej państwa i ich realizacja w latach 1945-1956 [w:] Władze wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 1945-1956, red. K. Białecki, Po-znań 2008.
• Bniński W., Fragmenty wspomnień z lat 1945-1948, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 1997, nr 10.
• Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003.
• Golik D., Musiał F., Władysław Gurgacz. Jezuita wyklęty, Kraków 2014.
• Gryz R., Rzemieniec Stefan [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, red. J. Myszor, T. I, Warszawa 2002.
• Gryz R., Połetek Stanisław [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, red. J. Myszor, T. I, Warszawa 2002.
• Gryz R., Państwo a Kościół w Polsce 1945-1956. Na przykładzie wojewódz-twa kieleckiego, Kraków 1999.
• Katalog duchowieństwa i parafij diecezji kieleckiej za rok 1946, Kielce 1946.
• Katalog duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej za rok 1958, Kielce 1959.
• Kubik L., Kościół w latach przełomu, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 1995, nr 6.
• Łaszczewski T., T. Łaszczewski, Józef Zabrzeski [w:] Małopolski Słownik Biograficzny Uczestników Działań Niepodległościowych, red. T. Gąsio-rowski, t. 12, Kraków 2008.
• Mardyła P., Duszpasterstwo w czasach stalinowskich. Władze komunistyczne wobec działalności duszpasterskiej Kościoła rzymskokatolickiego w archi-diecezji krakowskiej w latach 1945-1956, Kraków 2009.
• Marecki J., Musiał F., Krakowska opoka – kardynał Adam Stefan Sapieha, [w:] Partia z narodem, naród z Kościołem, red. F. Musiał, J. Szarek, Kra-ków 2008.
• Markiewicz T., „Księża patrioci” w latach 1949-1955, [w:] Stosunki między państwem a Kościołem rzymskokatolickim w czasach PRL, red. A. Choj-nowski, M. Kula, Warszawa 1998.
• Musiał F., Zwerbować księdza, [w:] Partia z narodem, naród z Kościołem, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2008.
• Musiał F., Procesy pokazowe jako forma represji. Rozprawy Zarządów Głównych WiN, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2006, nr 35.
• Musiał F., Lasota M., Kościół zraniony. Proces księdza Lelity i sprawa kurii krakowskiej, Kraków 2003.
• Myszor J., Wstęp, [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945-1989, red. J. Myszor, T. I, Warszawa 2002
• Sado G., O Polskę biało-czerwoną. Ksiądz Stanisław Domański ps. „Cezary” (1914-1946), Kielce 2009.
• Śmietanka-Kruszelnicki R., Podziemie poakowskie na Kielecczyźnie 1945-1948, Kraków 2002.
• Śmietanka-Kruszelnicki R., Duchowieństwo katolickie a podziemie poakowskie na Kielecczyźnie 1945-1948, „Kielecki Przegląd Diecezjalny” 1997, nr 2.
• Śledzianowski J., Ksiądz Czesław Kaczmarek biskup kielecki 1895-1963, Kielce 2008.
• Szarek J., Kościół zraniony (4). Propaganda w procesie kurii krakowskiej, [w:] Partia z narodem, naród z Kościołem, red. F. Musiał, J. Szarek, Kra-ków 2008.
• Trepka T., Na plebanii w Biechowie walczyli ksiądz i nauczyciel, Echo Dnia” z 18 marca 2016 roku, s. 18.
• Trepka T., Propaganda organizacji Józefa Zabrzeskiego „Starego” na Kielecczyźnie, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2014, nr 39.
• Wenklar M., Nie tylko WiN i PSL. Opór społeczny w latach 1945-1956 w powiecie tarnowskim, Kraków 2009.
• Wojciechowski D., Kapłani kieleccy więzieni i szykanowani w PRL (1945-1963), Kielce 2003.
• Wysocki W.J., Główne kierunki polityki komunistycznego państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w latach 1944-1967, [w:] Władze komuni-styczne wobec Kościoła katolickiego w Łódzkiem 1945-1967, red. J. Wró-bel, L. Próchniak, Warszawa 2005.
• Zamiatała D., Caritas. Działalność i likwidacja organizacji 1945-1950, Lublin 2000.
• Zblewski Z., Okręg Krakowski Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” 1945-1948. Geneza, struktury, działalność, Kraków 2005.
• Zblewski Z., Tarnowska organizacja Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w latach 1945-1948, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2004, nr 1 (5).
• Żaryn J., Kościół a władza w Polsce (1945-1950), Warszawa 1997.
• Żurek J., Ruch „księży patriotów” w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009.