Sen Scypiona z VI księgi De Re Publica Marka Tulliusza Cycerona na tle ówczesnych wierzeń greckich i rzymskich

• Authors: Trzebuniak Józef

Title variants

EN

The Dream of Scipio in Book VI of De Re Publica by Marcus Tullius Cicero against the Background of Contemporary Greek and Roman Beliefs

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule opisane zostały wierzenia starożytnych Rzymian w kontekście VI księgi traktatu filozoficznego Marka Tulliusza Cycerona De Re Publica zatytułowanej Somnium Scipionis. Najpierw przedstawiono etapy formowania się religijności współczesnych Cyceronowi obywateli Rzymu. Wskazano, że wpłynęły na nią zwłaszcza archaiczne kulty italskie i religijność greckich kolonizatorów. Opisano organizowanie kultu, ogłaszanie dni świątecznych przez kapłana-pontyfika oraz działalność rzymskich flaminów. Ponadto ukazano wpływ pitagoreizmu, orfizmu, a także racjonalizmu greckoorientalnego na ówczesną religijność. Następnie przedstawiono postać Cycerona, który uznawał wielką użyteczność polityczną religii tradycyjnej i nowych nurtów mistycznych. W VI księdze De Re Publica – Sen Scypiona, Cyceron zaprezentował swoje tezy filozoficzne dotyczące tej kwestii. Jego przemyślenia wykazują pokrewieństwa ze stoicyzmem i platonizmem (bardzo wówczas rozpowszechnionymi). Na koniec przedstawiono krytyczne spojrzenie na kult, pobożność i moralność starożytnych Greków i Rzymian. Ich religijność była de facto „sprawą osobistą”, chociaż powszechnie dostrzegano materialne korzyści wynikające ze sprawowanego kultu.

EN

The sixth book of Cicero’s De Re Publica, entitled The Dream of Scipio, provides the context for this article’s presentation of the beliefs of ancient Romans. It opens with an overview of the religiosity of Cicero’s contemporaries and how it evolved. It describes the organisation of the cult, procedures for declaring feast days by priest pontifex and activities of Roman flamens. It notices the influence of Pythagoreanism, Orphism and Greco-Oriental Rationalism on the religious life of the Romans, and – in Cicero’s view – a great beneficial effect of the traditional religion and emerging mysticism on political life of the state. His reflections on this theme, expressed in The Dream of Scipio in the sixth book of De Re Publica, demonstrate close affinity with Stoicism and Platonism, both very popular philosophical systems at the time. The article closes with a critical overview of the cults, piety and morality of the ancient Greeks and Romans. Their religiosity was de facto their personal matter, though they did not neglect the material benefits that could be drawn from the cults.

Keywords

PL

Marek Tulliusz Cyceron; De Re Publica; Somnium Scipionis; kult; religijność ludowa

EN

Marcus Tullius Cicero; De Re Publica; Somnium Scipionis; cult; folk religion

• Publisher: Verbinum / Wydawnictwo Księży Werbistów
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2015
• Issue: 1
• Pages: 94-108

Dates

published

2015-06-01

Contributors

author

Trzebuniak Józef

References

• P. Janiszewski, Wierz, w co chcesz… ale złóż ofiarę!, „Focus historia”, nr 4, 2013.
• M.T. Cicero, O Państwie, 6, 9-29, tłum. I. Żółtowska, Kęty 1999.
• M. Cytowska, H. Szelest, Historia literatury starożytnej, Warszawa 2007.
• L. Serafini i in. (red.), Historia powszechna. Epoka Augusta i cesarstwo rzymskie, tłum. T. Kruszona, Kraków 2007.
• B. Ludwiczak, Mitologia Greków i Rzymian, Kraków 2008.
• J. Schmidt, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, tłum. B. Sęk, Katowice 1993.
• G. Rachet, Słownik cywilizacji greckiej, tłum. E. Papuci-Władyka, Katowice 1998.
• J.C. Fredouille, Słownik cywilizacji rzymskiej, tłum. M. Chołyk, K. Jachieć, Katowice 2006.
• Plato, Gorgias LXXX, Lipsiae 1901.
• T. Sinko, Zarys literatury greckiej, t. I, Warszawa 1959.
• Plato, Faidros XXIV, Lipsiae 1914.
• Cycero, De officiis I, 4, 11-13, Lipsiae 1963.
• Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1998.
• P. Veyne, Imperium grecko-rzymskie, tłum. P. Domański, Kęty 2008.
• Eurupides, Herakles Mainomenos, 1307, Lipsiae 1913.
• Plautus, Poenulus, 449-452, Lipsiae 1896.
• Homerus, Ilias XIV, Lipsiae 1927.
• M.T. Cicero, O starości, 23,15, tłum. Z. Cierniakowa, Warszawa 2010.

Identifiers

ISSN

1233-9717