References to Natural Law in the Constitutions of Modern States

• Authors: Maroń Grzegorz

Title variants

PL

Odwołania do prawa naturalnego w konstytucjach państw współczesnych

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł stanowi komparatystyczne studium konstytucyjnych odwołań do prawa naturalnego, ze szczególnym uwzględnieniem Konstytucji RP. Przedstawione w opracowaniu ustalenia są natury zarówno jakościowej, jak i ilościowej. Rozpoznane w konstytucjach 48 państw świata odniesienia do prawa naturalnego dotyczą niemal wyłącznie podstawowych praw i wolności człowieka. Zwykle ustrojodawca miano praw „naturalnych” lub „przyrodzonych” przypisuje albo wszystkim prawom fundamentalnym jednostki, albo poszczególnym z nich. W żadnej z ustaw zasadniczych prawa naturalnego nie zaliczono do formalnych źródeł prawa, jak i nie wskazano jego relacji hierarchicznej do prawa pozytywnego. W żadnej też z konstytucji nie określono konkretnej koncepcji prawa naturalnego. Twórcy konstytucji mówiąc ogólnie o prawach naturalnych nie chcieli angażować się w spory filozoficzno-prawne towarzyszące kategorii ius naturale.

EN

The article is a comparative study of constitutional references to natural law, with a particular emphasis on the Constitution of the Republic of Poland. The findings presented in the study are both of qualitative and quantitative nature. References to natural law, recognized in the constitutions of 48 countries in the world, relate almost exclusively to fundamental human rights and freedoms. Usually, the constitution-maker assigns the title “natural” or “inherent” to all fundamental rights of person or to some of them. In none of the Basic Laws, natural law has been included into formal sources of law, nor its hierarchical relation to positive law shown. No constitution specifies a definite concept of natural law. The authors of the constitutions, speaking generally about natural rights, have not wanted to engage in philosophical and legal disputes accompanying the category of ius naturale.

Keywords

PL

prawo naturalne; konstytucja; komparatystyka prawnicza; podstawowe; prawa i wolności człowieka

EN

natural law; constitution; comparative legal studies; fundamental human; rights and freedoms

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2020
• Issue: 5 (57)
• Pages: 269-282

Dates

published

2020-10-31

Contributors

author

Maroń Grzegorz

References

• Bałaban A., Polskie problemy ustrojowe. Konstytucja, źródła prawa, samorząd terytorialny, prawa człowieka, Warsaw 2003.
• Banaszak B., Jabłoński M., Charakter i znaczenie prawno-naturalnych odesłań w Konstytucji RP (wybrane zagadnienia), “Przegląd Prawa i Administracji” 2005, No. 71.
• Carolan E., The Evolution of Natural Law in Ireland, [in:] The Invisible Constitution in Comparative Perspective, eds. R. Dixon, A. Stone, Cambridge 2018.
• Dietze G., Natural Law in the Modern European Constitutions, “The American Journal of Jurisprudence” 1956, vol. 1, No. 1.
• Działocha K., Komentarz do art. 8, [in:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, eds. L. Garlicki, M. Zubik, vol. 1, Warsaw 2016.
• Działocha K., Konstytucyjna koncepcja prawa i jego źródeł w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [in:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, eds. M. Safjan, M. Zubik, Warsaw 2006.
• Garlicki L., Komentarz do art. 30, [in:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, eds. L. Garlicki, M. Zubik, vol. 1, Warsaw 2016.
• Hassemer W., Naturrecht im Verfassungsrecht, [in:] Strafrecht, Strafprozessrecht und Menschenrechte, eds. A. Donatsch, M. Forster, C. Schwarzenegger, Zúrich 2002.
• Hittinger R., Natural Law in the Positive Laws: A Legislative or Adjudicative Issue?, “The Review of Politics” 1993, vol. 55, Vo. 1.
• Iban I., God in Constitutions and Godless Constitutions, [in:] Law, Religion, Constitution. Freedom of Religion, Equal Treatment, and the Law, eds. W.C. Durham, S. Ferrari, C. Cianitto, D. Thayer, Farnham 2013.
• Jacobsohn G.J., An unconstitutional constitution? A comparative perspective, “International Journal of Constitutional Law” 2006, vol. 4, No. 3.
• Jaskiernia J., Spór o istnienie naturalnego porządku prawnego, “The Peculiarity of Man” 2018, No. 27.
• Jaskiernia J., Rozumienie niektórych norm konstytucyjnych o charakterze klauzul generalnych w świetle prac konstytucyjnych, “Gdańskie Studia Prawnicze” 1998, vol. 3.
• Jonca K., Spory wokół doktryny prawa naturalnego w okresie powstawania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (1989-1997), “Czasopismo Prawno-Historyczne” 2002, No. 1.
• Leksykon wiedzy politologicznej, eds. J. Marszałek-Kawa, D. Plecka, Toruń 2018.
• Maroń G., Wstęp do prawoznawstwa, Rzeszów 2011.
• Moore M.S., Constitutional Interpretation and Aspirations to a Good Society: Justifying the Natural Law Theory of Constitutional Interpretation, “Fordham Law Review” 2001, vol. 69, No. 5.
• O’Sullivan A., Chan P., Judicial Review in Ireland and the Relationship between the Irish Constitution and Natural Law, “Nottingham Law Journal” 2006, vol. 15, No. 2. Piechowiak M., Elementy prawnonaturalne w stosowaniu Konstytucji RP, “Przegląd Sejmowy” 2009, No. 5.
• Piechowiak M., Prawnonaturalny charakter klauzuli dobra wspólnego, [in:] W poszukiwaniu dobra wspólnego, eds. A. Choduń, S. Czepita, Szczecin 2010.
• Potrzeszcz J., Filozoficzne podstawy praw człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, “Roczniki Nauk Pawnych” 2002, No. 1.
• Schembeck H., Prawo natury a prawo konstytucyjne - porównanie rozwiązań Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i Austriackiej, “Gdańskie Studia Prawnicze” 2009, vol. 20.
• Winczorek P., Problem prawa naturalnego w dyskusjach konstytucyjnych, [in:] Powrót do prawa ponadustawowego, ed. M. Szyszkowska, Warsaw 1999.
• Witkowski Z., Wróblewska I., Wątki prawnonaturalne w preambule do Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku, [in:] Nam hoc natura aequum est… Księga jubileuszowa ku czci profesora Janusza Justyńskiego w siedemdziesięciolecie urodzin, ed. A. Madeja, Toruń 2012.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.15804/ppk.2020.05.20