Polskie badania statystyczne w okresie II wojny światowej

• Authors: Łazowska Bożena

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia badania statystyczne prowadzone przez polskich statystyków w latach 1939—1945. Został on opracowany na podstawie kwerendy w Archiwum GUS i Archiwum m.st. Warszawy, niemieckich źródeł statystycznych oraz relacji, pamiętników, kronik, artykułów prasowych, opracowań biograficznych i monografii historycznych. Ukazano pracę polskich statystyków zatrudnionych w czasie II wojny światowej w Urzędzie Statystycznym Generalnego Gubernatorstwa w Krakowie, konspiracyjne badania statystyczne prowadzone głównie przez Instytut Gospodarstwa Społecznego pod szyldem Rady Głównej Opiekuńczej, w tym zwłaszcza pracę Ludwika Landaua i rolę Jana Piekałkiewicza. Omówiono także nielegalną edukację statystyczną i działalność Rządu RP na uchodźstwie w zakresie statystyki. Z badania wynika, że podczas okupacji hitlerowskiej prowadzono konspiracyjne polskie badania statystyczne, głównie w Warszawie i Krakowie, a ich wyniki przekazywano strukturom Państwa Podziemnego w kraju i Rządowi RP na uchodźstwie.

EN

The aim of this article is to present the research conducted by the Polish statisticians within 1939—1945. The paper was prepared on the basis of the query in the Central Statistical Archive of CSO and the State Archive of the Capital City of Warsaw, as well as German statistical sources, reports, memoirs, chronicles, press articles, biographies and historical monographs. It presents the work of the Polish statisticians employed by the Statistical Office of General Government in Cracow and the underground statistical research conducted mainly by the Institute of Social Economy under the name of the Central Welfare Council in Warsaw, including especially the effort of Ludwik Landau and Jan Piekalkiewicz. Also, the illegal statistical education and activity of the Government of the Republic of Poland in exile relating to the statistics were discussed. The study shows that under the Nazi occupation Polish statisticians conducted underground statistical research mainly in Cracow and Warsaw and their results were delivered to the structures of the Polish Underground State and to the Polish Government in exile in London.

Keywords

EN

the Second World War; history of statistics; Polish statisticians

PL

II wojna światowa; historia statystyki; statystycy polscy

• Publisher: Główny Urząd Statystyczny
• Journal: Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician
• Year: 2017
• Issue: 4

Contributors

author

Łazowska Bożena

• Centralna Biblioteka Statystyczna im. Stefana Szulca

References

• Berger, J., Mozołowski, R., Wojciechowska, R. (red.) (1968). Inwentarz archiwalny byłego Statistisches Amt 1939—1944. Warszawa: GUS.
• Bukowska, B. (red.) (1984). Wyższa Szkoła Handlowa. Szkoła Główna Handlowa. Miejska Szkoła Handlowa w latach 1906—1945. Warszawa: Wydawnictwo SGPiS.
• Bulska, B., Kwiatkowski, S., Berger, J. (red.) (1998). Słownik Biograficzny Statystyków Polskich. Warszawa: GUS i PTS.
• Buławski, R. (1945). Problemy osadniczo-przesiedleńcze Ziem Odzyskanych. Kraków: Biuro Studiów Osadniczo-Przesiedleńczych.
• Friszke, A. (2011). Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Gąsiorowski, A., Bukowski, B. (red.) (1983). Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa, Poznań: PWN.
• Grodzicka, E., Grodzicki, L. (red.) (1941). Concise Statistical Year-Book of Poland September 1939—June 1941. London: Polish Ministry of Information.
• Grzelońska, U. (2006). Aleksy Wakar (1898—1966). Gospodarka Narodowa, nr 1/2, s. 95—107.
• Jastrzębowski, W. (1946). Gospodarka niemiecka w Polsce 1939—1944. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
• Król, Fr. (1944). Działalność Wydziału Statystycznego Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy 1 IX 1939—1 VIII 1944. Warszawa: Archiwum Państwowe m.st. Warszawy.
• Kruszka, K. (red.) (2012). Polskie Towarzystwo Statystyczne 1912—2012. Warszawa: PTS.
• Krzyśko, M. (red.) (2012). Statystycy polscy. Warszawa: GUS i PTS.
• Kulski, J. (1964). Zarząd Miejski Warszawy 1939—1944. Warszawa: PWN.
• Landau, L. (1957). Wybór pism. Warszawa: PWN.
• Landau, L. (1962—1963). Kronika lat wojny i okupacji, t. I—III. Warszawa: PWN.
• Landau, L., Kalecki, M. (1934). Szacunek dochodu społecznego w 1929 r. Warszawa: GUS.
• Landau, L., Kalecki, M. (1935). Dochód społeczny w 1933 r. i podstawy badań periodycznych nad zmianami dochodu. Warszawa: GUS.
• Łazowska, B. (1995). Bibliografia prac prof. dra Jerzego Neymana (1894—1981). Warszawa: CBS.
• Minkiewicz, A. (1986). Poczet wybitnych profesorów SGH—SGPiS 1906—1986. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
• Mozołowski, R. (red.) (1970). Inwentarz archiwalny spisu ludności Generalnego Gubernatorstwa 1943. Warszawa: GUS.
• Mozołowski, R. (1993). Losy okupacyjne polskiej statystyki 1939—1945. W: J. Pawlik (red.), Główny Urząd Statystyczny 1918—1993, s. 66—73. Warszawa: GUS.
• Nowicki, J. (1986). Szkoła Główna Handlowa w latach 1939—1945. Warszawa: SGPiS.
• Róg, S. (1995). Pracę w Głównym Urzędzie Statystycznym rozpocząłem w lipcu 1930 r. W: S. Jońca (red.), Obchody jubileuszowe 200-lecia statystyki polskiej i 75-lecia Głównego Urzędu Statystycznego, s. 145—157. Warszawa: GUS.
• Salmonowicz, S. (1994). Polskie Państwo Podziemne. Z dziejów walki cywilnej 1939—1945. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Szarota, T. (1973). Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik.
• Szturm de Sztrem, E. (1942). Statistical Atlas of Poland. London: Polish Ministry of Information.
• Szturm de Sztrem, E. (1959). Instytut Gospodarstwa Społecznego 1920—1944. Przyczynek do historii instytucji naukowo-społecznych w Polsce. Warszawa: PWN.
• Szturm de Sztrem, T. (1961). O badaniach statystycznych Ludwika Landaua w latach wojny i okupacji 1939—1945. Przegląd Statystyczny, nr 2, s. 211—216.
• Walczak, T. (2013). Losy polskiej statystyki w okresie okupacji 1939—1945. W: T. Walczak, (red.), Główny Urząd Statystyczny. Historia, stan obecny i aktualne wyzwania wobec statystyki publicznej, s. 45 i 46. Warszawa: GUS.
• Wułach, B. (red.) (1968). Bibliografia Wydawnictw Głównego Urzędu Statystycznego 1918—1968. Warszawa: GUS.
• Zdrodowska, S. (1992). Losy księgozbioru Biblioteki GUS w okresie okupacji hitlerowskiej. Wiadomości Statystyczne, nr 12, s. 23—27. Warszawa: GUS i PTS.