Wpływ ustroju prawnego Kościoła łacińskiego na kształtowanie się aktualnego porządku prawnego katolickich Kościołów wschodnich na przykładzie urzędów protosyncela i syncela

• Authors: Mariusz Bakalarz

Title variants

EN

Influence of the Legal System of the Latin Church on Formation of the Current Legal Order of the Eastern Catholic Churches as Illustrated by the Offices of protosyncellus and syncellus

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Urząd wikariusza generalnego powstał w Kościele zachodnim w XII w. Stopniowo jego władza umacniała się, aż stał się urzędem obligatoryjnym i głównym współpracownikiem biskupa diecezjalnego w zarządzie Kościołem partykularnym. Podczas przygotowań Soboru Watykańskiego II dostrzeżono potrzebę utworzenia nowej instytucji w strukturze Kościoła partykularnego. Obok urzędu wikariusza generalnego, ustanowiono urząd wikariusza biskupiego – nową funkcję o zbieżnej naturze prawnej i kompetencjach, ale przeznaczoną do wspierania biskupa diecezjalnego w poszczególnych aspektach jego działalności. W Kościele wschodnim powstał zwyczaj wybierania biskupów spośród zakonników. Biskupi chcieli nadal prowadzić życie monastyczne. Dobierali sobie współtowarzyszy, którzy zamieszkiwali wspólnie z biskupem w jego mieszkaniu. Tego towarzysza życia biskupa określano mianem synkellios, co w wersji łacińskiej uzyskało formę syncellus. Syncel był nie tylko współtowarzyszem życia biskupa, ale także wspomagał go w jego funkcjach, a nawet reprezentował biskupa w wielu sprawach kościelnych, przez co uzyskał znaczący wpływ w Kościele lokalnym. Unie zawierane z Kościołami uznającymi zwierzchność Biskupa Rzymu, wiązały się także z przyjęciem przez nie łacińskiego systemu prawa kościelnego i form strukturalnych istniejących w Kościele zachodnim. Jednym z elementów tego dziedzictwa jurydycznego był urząd wikariusza generalnego. W motu proprio Piusa XII Cleri sanctitati i Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich rozwiązania te zostały ugruntowane. Wprowadzono urzędy wikariusza generalnego i wikariusza biskupiego, nadając im starożytne nazwy syncela i protosyncela.

EN

The office of vicar general was created in the Western Church in the 12th century. Gradually, his authority was strengthened until the office became mandatory and he became the main collaborator of the diocesan bishop in the administrative body of the particular Church. During the preparation of the Second Vatican Council the need to establish a new institution within the structure of particular Churches was recognized. In addition to the office of vicar general, the office of episcopal vicar was created – a new function with a similar legal characteristics and competences, but intended to support the diocesan bishop in specific aspects of his activity. In the Eastern Church, it was customary to choose bishops from among religious. Bishops wanted to continue their monastic life. A bishop would choose a fellow man who lived with him in home. Such a life companion was known as synkellios, which in Latin was rendered as syncellus. A syncellus was not only a companion of the bishop’s life but also assisted him in his functions and even represented him in many ecclesiastical matters, which made the syncellus a significant figure in the local Church. The unions concluded with Churches that recognized the supremacy of the Bishop of Rome were also associated with their adoption of the Latin system of ecclesiastical law and structural forms existing in the Western Church. One of the elements of this juridical heritage was the office of vicar general. These solutions were laid down in Pius XII’s motu proprio Cleri sanctitati and the Code of Canons of the Eastern Churches. The offices of vicar general and episcopal vicar were introducted and assigned the ancient names of syncellus and protosyncellus.

Keywords

PL

syncel; protosyncel; wikariusz generalny; wikariusz biskupi; katolickie Kościoły wschodnie; Kościół łaciński; latynizacja

EN

syncellus; protosyncellus; general vicar; episcopal vicar; Catholic Eastern Churches; Latin Church; latinization

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Kościół i Prawo
• Year: 2018
• Issue: 7 (20) nr 2
• Pages: 45-62

Contributors

author

Mariusz Bakalarz

• Katedra Prawa Katolickich Kościołów Wschodnich, Instytut Prawa Kanonicznego, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II; adres do korespondencji: al. Najświętszej Maryi Panny 54, 42-200 Częstochowa, Polska

References

• Abramowiczówna, Zofia, red. 1960. Słownik grecko-polski. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Amadou, Richard. 1959. “Choréveques et Periodeutes.” L’Orient Syrien 4:48-73.
• Chełmicki, Zygmunt, red. 1904-1916. Podręczna Encyklopedya Kościelna. T. 1-44. Warszawa: Księgarnia Gebethnera i Wolffa.
• Chortyk, Oleg. 2002. „Status protosyncela w Kodeksie Kanonów Kościołów Wschodnich.” Praca magisterska, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II.
• Dola, Kazimierz. 1979. „Katalog arcybiskupów i biskupów rezydencjalnych eparchii polskich obrządku grecko-unickiego od Unii Brzeskiej (1596) do roku 1945.” W Historia Kościoła w Polsce. T. 2: 1764-1945, cz. 2: 1918-1945, red. Bolesław Kumor, i Zdzisław Obertyński, 301-27. Poznań-Warszawa: Pallottinum.
• Dziub, Krzysztof. 2008. „Urząd wikariusza generalnego według Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku.” Rozprawa doktorska, Katolicki Uniwersytet Lu¬belski Jana Pawła II.
• Dziub, Krzysztof. 2009. „Elementy konstytutywne urzędu wikariusza generalnego.” W Mojemu Kościołowi wszystko! Księga Jubileuszowa ku czci Ks. Arcybiskupa Stanisława Nowaka Metropolity Częstochowskiego z okazji 25. rocznicy sakry biskupiej i posługi pasterskiej w Kościele częstochowskim, red. Stanisław Jasionek, 531-35. Częstochowa: Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne Regina Poloniae.
• Faris, John D. 1992. The Eastern Catholic Churches Constitution and Governance According to the Code of Canons of the Eastern Churches. New York: Saint Maron Publications.
• Głódź, Sławoj Leszek. 2002. „Historia prac kodyfikacyjnych.” W Unitas in varietate. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej połączonej z prezentacją polskiego wydania Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich, red. Leszek Adamowicz, 97-120. Lublin: Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia.
• Herbermann, Charles, ed. 1913. The Catholic Encyclopedia. Vol. 14. New York: Robert Appleton Company.
• Jougan, Alojzy, red. 1958. Słownik kościelny łacińsko-polski. Poznań-Warszawa-Lublin: Księgarnia św. Wojciecha.
• Kazhdan, Alexander, ed. 1991. The Oxford Dictionary of Byzantium. New York-Oxford: Oxford University Press.
• Krukowski, Józef. 2005. „Kuria diecezjalna.” W Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. T. II/1: Księga II. Lud Boży. Część I. Wierni chrześcijanie. Część II. Ustrój hierarchiczny Kościoła, red. Józef Krukowski, 344-80. Poznań: Pallottinum.
• Nowodworski, Michał, red. 1904. Encyklopedia Kościelna. T. 27. Warszawa: W Drukarni Czerwińskiego i Spółki.
• Orzeszyna, Krzysztof. 2001. „Wikariusz generalny a wikariusz biskupi.” Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich 14, nr 1:37-44.
• Orzeszyna, Krzysztof. 2002a. Urząd wikariusza biskupiego w prawie powszechnym Kościoła łacińskiego. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Orzeszyna, Krzysztof. 2002b. „Władza wikariusza biskupiego według Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku.” Roczniki Nauk Prawnych 12, nr 2:139-50.
• Plezia, Marian, red. 2007. Słownik łacińsko-polski. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Płoski, Tadeusz. 2002. „Kodyfikacja Prawa Kanonicznego Katolickich Kościołów Wschodnich.” Studia Warmińskie 29:347-70.
• Przekop, Edmund. 1999. „Kodyfikacja prawa katolickich Kościołów wschodnich przed promulgacją nowego Kodeksu (1990) przez papieża Jana Pawła II.” Lux Veritatis 1:165-74.
• Urso, Paolo. 1985. “La curia dioecesana.” In Chiesa particolare e strutture di comunione. Il Codice del Vaticano II, ed. Adolfo Longhitano, 94-124. Bologna: Edizioni Dehoniane Bologna.

Identifiers

DOI

10.18290/kip.2018.7.2-4