Relikty dawnych zwyczajów ludowych w języku i kulturze (na przykładzie wsi małopolskiej)

• Authors: Kucharzyk Renata

Title variants

EN

Relics of old folk customs in language and culture (based on the example of a village from the Małopolska region)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zmiany społeczno-cywilizacyjne spowodowały trwałą przebudowę kultury wiejskiej. Zmieniło się życie tak w wymiarze jednostkowym, jak i społecznym. Zmienił się język wsi, gwara ustąpiła miejsca językowi ogólnemu lub formom przejściowym. Wiele z tradycyjnych zwyczajów ludowych zostało zapomnianych, inne uległy znacznym przeobrażeniom zarówno na płaszczyźnie symbolicznej, jak i językowej. Przedmiotem artykułu jest odpowiedź na pytania, co zostało z dawnych obyczajów ludowych, jakie czynniki decydują o ich trwałości oraz jak funkcjonuje leksyka dotycząca tego wycinka kultury. Podstawę rozważań stanowią obserwacje obyczajów i języka prowadzone przez wiele lat w jednej z wsi małopolskich.

EN

Social and civilizational changes have resulted in the permanent reconstruction of rural culture. Life has changed both for individual people and for the whole community. The language of the countryside has changed, too – local dialects have been replaced with standard language or transitory forms. Many traditional folk customs have been forgotten, others have been significantly changed, both on their symbolic and linguistic layers. The article aims to answer the question about what aspects of old folk customs have remained, what factors determine their survival and how does the lexis related to this piece of culture function. The considerations are based on an analysis of customs and language conducted for many years in one of the villages of Małopolska.

Keywords

PL

zwyczaje ludowe; zmiany; leksyka gwarowa

EN

culture; folk customs; changes; dialectal lexis

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Gwary Dziś
• Year: 2016
• Volume: 8
• Pages: 141-150

Contributors

author

Kucharzyk Renata

• Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk Kraków

References

• Burszta W. J. (1998), Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Poznań.
• Gennep van A. (1977), The Rites of Passage, London.
• Kantor R. (2011), Społeczeństwo konsumpcji zabawy. Przypadek polski, [w:] Wąż w raju. Zabawa w społeczeństwie konsumpcyjnym, red. R. Kantor, T. Paleczny, M. Banaszkiewicz, Kraków, s. 31–55.
• Łozowski P. (2011), Tradycja jako panchronia, czyli w poszukiwaniu ciągłości kultury, [w:] Tradycja w kontekstach kulturowych, t. 4, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin, s. 113–123.
• Ogrodowska B. (2007), Witaj dniu uroczysty. Wielkanoc w Polsce. Tradycja, obrzędy i zwyczaje, Warszawa.
• Pelcowa H. (2004), Religia w językowej interpretacji mieszkańców wsi, „Rozprawy Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, t. XLIX, s. 273–286.
• Pelcowa H. (2009), Trwanie i przemijanie w języku i obyczajowości wiejskiej, [w:] Tradycja w tekstach kultury, red. J. Adamowski, J. Styk, Lublin, s. 89–100.
• SXVI, Słownik polszczyzny XVI wieku, t. IV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1969.
• USJP, Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.

Identifiers

DOI

10.14746/gd.2016.8.13