Kazania Fabiana Birkowskiego na pogrzebach kawalerów maltańskich

• Authors: Wita Paweł

Title variants

EN

Sermons preached by Fabian Birkowski at the Knights of Malta funerals

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Thee thesis portrays an ideal of a Knight of Malta depicted by Fabian Birkowski (1566–1636) in two funeral sermons entitled “Kawaler maltański” and “Krzyż kawalerski”. The biographies of Bartłomiej Nowodworski and Zygmunt Śrzedziński are also presented in this part. There is a description of prefaces to the orations as well as two prints from the 17th century, which contain the texts of the sermons. In the following part of the thesis, the autor analysis the rhetorical devices of the preacher.

Keywords

PL

Birkowski; Nowodworski; Śrzedziński; retoryka; kaznodziejstwo

EN

Birkowski; Nowodworski; Śrzedziński; rhetoric; preaching

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2017
• Volume: 1(6)
• Pages: 41-58

Dates

published

2017-12-30

Contributors

author

Wita Paweł

References

• Birkowski, F. (1623). Kawaler maltański na pogrzebie Jego Mości Pana Zygmunta Śrzedzińskiego, kawalera z Malty. Kraków: druk Andrzeja Piotrkowczyka.
• Birkowski, F. (1625). Krzyż kawalerski albo pamięć wysoce urodzonego J M. Pana, Brata Bartłomieja Nowodworskiego z Nowodwora. Warszawa: druk Jana Rossowskiego.
• Euzebiusz z Cezarei (2007). Życie Konstantyna. Wstęp, tłum. i przyp. T. Wnętrzak. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Niesiecki, K. (1841). Herbarz polski Kaspra Niesieckiego SJ powiekszony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych i wydany przez Jana Nep[omucena] Bobrowicza. T. 6. Lipsk: druk Breit kopfa i Hærtela.
• Niesiecki, K. (1841). Herbarz polski Kaspra Niesieckiego SJ powiekszony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych i wydany przez Jana Nep[omucena] Bobrowicza. T. 8. Lipsk: druk Breit kopfa i Hærtela.
• Baczewski, S. (2009). Szlachectwo. Studium z dziejów idei w piśmiennictwie polskim: druga połowa XVI wieku – XVII wiek. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Baranowski, J. (2000). Zakon Maltański w Polsce w XVI i XVII wieku. W: S.K. Kuczyński (red.), Zakon Maltański w Polsce (s. 41–84). Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Barłowska, M. (2006). Jakub Sobieski pamięci wielkiego kawalera Bartłomieja Nowodworskiego. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Barłowska, M. (2008). Amplifi kacja retoryczna. W: M. Barłowska, A. Budzyńska-Daca, P. Wilczek (red.), Retoryka (s. 98–115). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Barycz, H. (1978). [hasło] Nowodworski Bartłomiej. W: E. Rostworowski i in. (red.), Polski słownik biografi czny. T. 23 (s. 356–360). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Brzozowski, M. (1975). Teoria kaznodziejstwa (wiek XVI–XVIII). W: M. Rechowicz (red.), Dzieje teologii katolickiej w Polsce. T. 2. Cz. 2 (s. 396–417). Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
• Carrilho, M.M. (2010). Korzenie retoryki: starożytność grecka i rzymska. W: M. Meyer (red.), Historia retoryki od Greków do dziś (s. 19–80). Przeł. Z. Baran. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Curtius, E.R. (2005). Literatura europejska i łacińskie średniowiecze. Tłum. i oprac. A. Borowski. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Czarnecki, W. (2009). Szlachta i bojarzy. Rody Średzińskich i Andrzejewskich w ziemi chełmskiej. Rocznik Lubelski, 35, 23–38.
• Czerwiński, P. (1964). Zakon Maltański i stosunki jego z Polską na przestrzeni dziejów. Szkic historyczny. London: Polski Ośrodek Naukowy.
• Dacka-Górzyńska, I.M. (2004). „Korona polska” Kaspra Niesieckiego. Pomnik staropolskiego piśmiennictwa heraldycznego. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Dynowska, M. (1989). [hasło] Birkowski Fabian. W: W. Konopczyński (red.), Polski słownik biografi czny. T. 1 (s. 104–105). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Gaj, B. (2007). Tradycje retoryczne na dawnym Śląsku (XVI–XVIII wiek). Katowice–Opole: Wydawnictwo Fundacji Nauki i Kultury na Śląsku.
• Graff , T. (2013). Wokół staropolskich fundacji i benefaktorów Szkół Nowodworskich w Krakowie. Folia Historica Cracoviensia, 19, 159–176.
• Hanczakowski, M. (2003). Analiza inwencyjna „Nagrobka Osmana” Fabiana Birkowskiego. W: M. Hanczakowski, J. Niedźwiedź (red.), Retoryka a tekst literacki (s. 80–102). Kraków: TAiWPN Universitas.
• Herman, S. (1983). Wojna i żołnierz w okresie kontrreformacji (do roku 1648). Szkice z dziejów literatury polskiej i obcej. Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Jahołkowska, B. (1997). Emocjonalność kazań Fabiana Birkowskiego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Filologia Polska, 38, 15–26.
• Kałdoń, S. (2001). O. Fabian Birkowski OP (1566 – 9 XII 1639) jako kaznodzieja. Premislia Christiana, 9, 195–204.
• Lange, T.W. (1994). Szpitalnicy, joannici, kawalerowie maltańscy. Poznań: Wydawnictwo Drawa.
• Lausberg, H. (2002). Retoryka literacka Podstawy wiedzy o literaturze. Przeł., oprac. i wstęp A. Gorzkowski. Bydgoszcz: Wydawnictwo Homini.
• Lenart, M. (2009). Miles pius et iustus. Żołnierz chrześcijański katolickiej wiary w kulturze i piśmiennictwie dawnej Rzeczpospolitej (XVI–XVIII w.). Warszawa: IBL PAN.
• Linde, M.S.B. (1995). Słownik języka polskiego. T. 5 (s. 592–593). Warszawa: Gutenberg-Print.
• Man, de P. (2000). Epistemologia metafory. W: P. de Man (red.), Ideologia estetyczna (s. 44–69). Tłum. A. Przybysławski. Wstęp A. Warminski. Gdańsk: Słowo/Obraz/Terytoria.
• Markiewicz, M. (2004). Historia Polski 1492–1795. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Michałowska, T. (1993). Między słowem mówionym a pisanym. O poezji polskiej późnego średniowiecza. W: T. Michałowska (red.), Literatura i kultura późnego średniowiecza w Polsce (s. 96–100). Warszawa: IBL PAN.
• Michałowska, T. (2008). Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Nietzsche, F. (1997). Przedstawienie retoryki starożytnej. W: A. Przybysławski (red.), Nietzsche 1900–2000 (s. 15–43). Tłum. B. Baran. Kraków: Wydawnictwo Aureus.
• Obremski, K. (1995). „Biblizacja” Rzeczypospolitej („Optio vobis datur, eligite”). W: C. Hernas, M. Hanusiewicz (red.), Religijność literatury polskiego baroku (s. 251–257). Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
• Ocieczek, R. (2002). O przedmowach w polskich książkach barokowych. W: R. Ocieczek (red.), Przedmowa w książce dawnej i współczesnej (s. 102–103). Katowice: Wydawnictwo Gnome.
• Pawlak, W. (2009). „O pewnym sposobie naszych literatów, że przy niewielkim czytaniu mogą się łatwo wielkiemi erudytami pokazać”. Kompendia jako źródło erudycji humanistycznej. W: I.M. Dacka-Górzyńska, J. Partyka (red.), Staropolskie kompendia wiedzy (s. 45–72). Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Pawlak, W. (2013). „De eruditione comparanda in humanioribus”. Studia z dziejów erudycji humanistycznej w XVII wieku. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
• Platt, D. (1992). Kazania pogrzebowe z przełomu XVI i XVII wieku. Z dziejów prozy staropolskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Rok, B. (2001). Druki żałobne w dawnej Polsce XVI–XVIII w. W: H. Suchojad (red.), Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI–XVIII w. Kultura życia i śmierci (s. 187–216). Warszawa: Wydawnictwo Semper.
• Rowińska-Szczepaniak, M. (2008). „Regius Vates”. Mowa rocznicowa Fabiana Birkowskiego wyrazem pamięci o Stanisławie Soko łowskim. W: E. Lasocińska, A. Czechowicz (red.), „Wszystko tu najdziecie, co wy macie w głowie”. Świat prozy staropolskiej (s. 228–237). Warszawa: IBL PAN.
• Rowińska-Szczepaniak, M. (2006). Fabian Birkowski i jego misyjne przepowiadanie. W 370. rocznicę śmierci kapelana obozowego. Napis, XII, 239–252.
• Ryba, R. (2002). Uwagi o funkcjonowaniu motywów narodowo-patriotycznych w przedmowach staropolskich. W: R. Ocieczek (red.). Przedmowy w książce dawnej i współczesnej (s. 53–60). Katowice: Wydawnictwo Gnome.
• Sire, H.J.A. (2000). Kawalerowie Maltańscy. Przeł. H. Szczerkowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Skwara, M. (1999). O dowodzeniu retorycznym w polskich drukowanych oracjach pogrzebowych XVII wieku. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Skwara, M. (2009). Polskie drukowane oracje pogrzebowe. Bibliografi a. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz/Terytoria.
• Sokołowski, S. (2011). Podziały wymowy kościelnej. W: W. Ryczek (2011). „Rhetorica Christiana”. Teoria wymowy kościelnej Stanisława Sokołowskiego. Kraków: Wydawnictwo UNUM.
• Sozański, J. (1993). Tajemnice Zakonu Maltańskiego. Warszawa: Ofi cyna Wydawnicza Kom-Pakt.
• Starnawska, M. (2000). Zarys dziejów joannitów na ziemiach polskich w średniowieczu. W: S.K. Kuczyński (red.), Zakon Maltański w Polsce (s. 7–40). Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Starnawski, J. (1994). O „Bogurodzicy” w dobie renesansu, reformacji i kontrreformacji. W: M. Garbaczowa (red.), Wokół Kochanowskiego i jego czasów. Materiały sesji naukowej poświęconej kulturze literackiej Małopolski w dobie renesansu. Kielce, 10–11 października 1992 (s. 37–57). Kielce: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Szlagowski, A. (1901). Żywot, charakterystyka i dzieła ks. Fabiana Birkowskiego. W: F. Birkowski (1901). Mowy pogrzebowe i przygodne (s. 1–75). Warszawa: [s.n.].
• Ślęczka, T. (2003). Aleksander Macedoński w literaturze staropolskiej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Śniegocki, J. (1978). Egzempla w kazaniach Fabiana Birkowskiego (1566–1639). Studia Płockie, 6, 251–265.
• Śniegocki, J. (1977). Z problemów kaznodziejstwa Fabiana Birkowskiego (1566–1636). Studia Płockie, 5, 67–83.
• Tazbir, J. (1970). Sarmatyzacja katolicyzmu w XVII wieku. W: J. Pelc (red.), Wiek XVII – Kontrreformacja – Barok. Prace z historii kultury (s. 7–37). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossoliń skich.
• Tazbir, J. (1976). Wzorce osobowe szlachty polskiej w XVII wieku. Kwartalnik Historyczny, 83 (4), 784–797.
• Urbańczyk, S. (red.) (1977), Słownik staropolski. T. 8 (Rozpróchnieć–Szyszki) (s. 569). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Wielgus, S. (1995). Z badań nad średniowieczem. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL.
• Włodarski, M. (1987). Ars moriendi w literaturze polskiej XV i XVI w. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Ziomek, J. (1990). Retoryka opisowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Żelazko, R. (1974). Kaznodzieja według Fabiana Birkowskiego. W: J. Badeni (red.), Chrześcijańska odpowiedź na pytanie człowieka. W 750-lecie służby polskich dominikanów Bogu i ludziom (s. 449–463). Warszawa: Polska Prowincja Dominikańska.
• Żrałko, D. (2005). Biografi a Fabiana Birkowskiego w świetle kazania pogrzebowego Adama Makowskiego i badań archiwalnych. Pamiętnik Literacki, 96 (2), 215–227.