COVID-19 a łamanie chleba w kontekście Paschy Jezusa

• Authors: Sienkiewicz Edward

Title variants

EN

COVID-19 and the breaking of bread in the context of Jesus’ Passover

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pandemia COVID-19, nie tylko spowodowała wielki kryzys w wielu dziedzinach ludzkiego życia, ale również odsłoniła liczne słabości, dotąd bagatelizowane lub nieuświadamiane. Dotyczy to również Kościoła. Kościół, założony przez Jezusa Chrystusa jako wspólnota wiary w Jego zmartwychwstanie, powinien jednoczyć rozdzielane w Starym Testamencie: świątynię, w której składano ofiary, i dom, w którym spoży- wano Paschę. Podstawą tego jednoczenia i zarazem wypełnieniem obietnicy, oczekiwanym w starotestamentowym – paschalnym wymiarze – jest Eucharystia. Pandemia, pociągając za sobą daleko idące ograniczenia w sprawowaniu kultu chrześcijańskiego, spowodowała pod tym względem sytuację określaną jako nadzwyczajną. W wielu miejscach prowadziło to do nowego spojrzenia – przez bardzo konkretne doświadczenia – na rzeczywistość domu i Kościoła. Nadzwyczajne okoliczności, nazywane czasem kryzysowymi, wymagały nowych rozwiązań, pozwalających z wiarą przeżywać ów stan kryzysowy i doświadczać działania Boga. Domagały się również teologicznej refleksji. Jak się okazuje, doświadczenia starożytnego Izraela, związane z objawiającym się w historii tego ludu Bogiem, mogą bardzo pomóc w rozumieniu i przeżywaniu pandemicznej rzeczywistości przez chrześcijan. Dzieje te bowiem zdają się wyznaczać dwa pod- stawowe etapy: wędrówki i osiedlenia w ziemi obiecanej. Izrael przeżywał je i rozumiał w kontekście Paschy i Przymierza, a także Ofiary i Świątyni. Dostosowywał również do nich istotne elementy kultu, aby wiara była odpowiedzią na konkretne doświadczenia i wyzwania. Wszystkie te elementy obecne są również w Chrystusowym Kościele, który wyrasta i żyje z Eucharystii – łamania chleba. Pandemia COVID-19 uświadomiła wielu nie tylko ciągłość wiary Izraela i wierzących w Chrystusa. Ukazała również potrzebę odwoływania się do konkretnych, dawnych doświadczeń narodu Starego Przymierza. Jedno i drugie po to, aby lepiej rozumieć i dobrze przeżywać wydarzenia – także te trudne – już w Nowym Przymierzu i wciąż w paschalnym wymiarze.

The COVID-19 pandemic not only caused a great crisis in many areas of human life but also exposed numerous weaknesses, for example, in the Church. The Catholic Church, founded on Jesus Christ as a community of faith in his resurrection, should unite the Old Testament sanctuary and the house where the Passover was eaten. The Eucharist is the basis for this union and, at the same time, the fulfilment of the promise expected in the Old Testament. The pandemic, entailing far-reaching limitations in Christian worship, caused an extraordinary situation in this respect. In many places, this has led to a new perspective on the realities of home and church. Extraordinary circumstances, sometimes called crises, required new solutions that would allow us to experience this crisis with faith. They also demanded theological reflection. The experiences of ancient Israel with God as he appeared in history can help Christians understand the reality of the pandemic. This history consists of two basic stages: the journey to and the settlement of the Promised Land. Israel understood these stages in the context of the Passover and the Covenant, as well as the Sacrifice and the Temple. They also adjusted the essential elements of worship to them so that faith would respond to specific experiences and challenges. All these elements are also present in Christ’s Church, which grows and lives from the Eucharist – the breaking of bread. The COVID-19 pandemic not only showed the continuity of faith from Israel to today’s believers in Christ but also revealed the need to refer to specific past experiences of the Old Covenant people, which helps us understand difficult situations in the New Covenant through the Paschal dimension.

Keywords

Pascha; Eucharystia; COVID-19; przymierze; świątynia; dom; ofiara; obietnica; Ostatnia Wieczerza; chleb; krew; śmierć

EN

Passover; Eucharist; COVID-19; covenant; temple; home; sacrifice; promise; Last Supper; bread; blood; death

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne w Gościkowie-Paradyżu
• Journal: Studia Paradyskie
• Year: 2020
• Issue: 30
• Pages: 1-37

Contributors

author

Sienkiewicz Edward

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Afraat, Jezus prawdą napełnił figurę Paschy, w: Eucharystia pierwszych chrześcijan. Ojcowie Kościoła nauczają o Eucharystii, oprac. M. Starowieyski, Kraków 1997, s. 103-106.
• Ambroży, Cień i obraz, w: Eucharystia pierwszych chrześcijan. Ojcowie Kościoła nauczają o Eucharystii, oprac. M. Starowieyski, Kraków 1997, s. 91-92.
• Anderson B. W., The Living World of the Old Testament, Bodmin, Cornwall 1984.
• Baran K., Eucharystia celebracją paschalnego misterium, Teologia liturgiczna Eucharystii w pismach Salvatore Marsilego O.S.B. (1910-1983), Warszawa 1994.
• Beda Wielebny, Biada temu, kto przystępuje do stołu Pańskiego ze złością, w: Eucharystia pierwszych chrześcijan. Ojcowie Kościoła nauczają o Eucharystii, oprac. M. Starowieyski, Kraków 1997, s. 144-147.
• Bouyer L., Od liturgii żydowskiej do liturgii chrześcijańskiej, [w:] Eucharystia, „Communio” – kolekcja 1, red. S. Stancel, Poznań – Warszawa 1986, s. 127-131.
• Bouyer L., Syn Przedwieczny, W. Dzierża, B. Rak [tłum.], Kraków 1999.
• Brichto H. C., The Worship of the Golden Calf: A Literary Analysis of a Fable on Idolatry, „Hebrew Union College Annual” 54 (1983), s. 1-44.
• Bright J., Historia Izraela, tłum. J. Radożycki, Warszawa 1994.
• Cantalamessa R., Pascha naszego zbawienia, Kraków 1998.
• Cetina E. S., Joshua, w: The International Bible Commentary. A Catholic end Ecumenical Commentary for the Twenty-First Century, W. R. Farmer [ed.], Collegeville, Minnesota 1998, s. 535-539.
• Chrostowski W., Biblijny Izrael – dzieje i religia, Gniezno 1998.
• Chryzostom J., Niech nikt nie przystępuje zimny albo obojętny, [w:] Eucharystia pierwszych chrześcijan. Ojcowie Kościoła nauczają o Eucharystii, M. Starowieyski [oprac.], Kraków 1997, s. 147-152.
• Chryzostom J., Spożywamy dostojniejszą Paschę, w: Eucharystia pierwszych chrześcijan. Ojcowie Kościoła nauczają o Eucharystii, M. Starowieyski [oprac.], Kraków 1997, s. 109-110.
• Czajkowski M., Nowy Testament a judaizm, Wrocław 2013.
• Davis D. R., Rebellion, Presence, and Covenant: A Study in Exodus 32-34, „Westminster Theological Journal” 44 (1982), s. 71-87.
• Ferdek B., Paschalna ofiara, w: Eucharystia życiem Kościoła i świata. Refleksja teologiczna w środowisku legnickim, B. Drożdż [red.], Legnica 2007.
• Filipiak M., Mojżesz – pośrednik Przymierza, „Homo Dei” 37 (1968) 1, s. 49-55.
• Finkenzeller J., Eschatologia, W. Szymona [tłum.], Kraków 2000.
• Giraudo C., Traktat o Eucharystii. Wprowadzenie w misterium, W. Szymona [tłum.], Kraków 2019.
• Gnilka J., Jesus von Nazaret. Botschaft und Geschichte, Freiburg – Basel – Wien 1993.
• Gnilka J., Pierwsi chrześcijanie. Źródła i początki Kościoła, W. Szymona [tłum.], Kraków 2004.
• Gołębiewski M., Idea zbawienia w Piśmie Świętym, „Ateneum Kapłańskie” 1 (1981), s. 53-62.
• Gołębiewski M., Jedność i ciągłość idei przymierza, „Ateneum Kapłańskie” 1 (1990), s. 17-30.
• Goppelt L., Teologia del Nuovo Testamento. L’opera di Gesu nel suo significato teologico a cura di Jürgen Roloff, v. 1, Brescia 1982.
• Gross W., Zur theologischen Bedeutung von halak (gehen) in den Abraham-Geschichte (Gen 12,25), [w:] Die Vater lsraels. Beiträge zur Theologie der Patriarchenüberlieferungen im Alten Testament, M, Gorg [red.], (Fs. J. Scharbert), Stuttgart 1989, s. 73-82.
• Gryglewicz F., Ewangelia według św. Łukasza. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz, Poznań – Warszawa 1974.
• Grzegorz Wielki, Mistyczne znaczenie Paschy, [w:] Eucharystia pierwszych chrześcijan. Ojcowie Kościoła nauczają o Eucharystii, M. Starowieyski [oprac.], Kraków 1997, s. 107-108.
• Hanson P. D., The Dawn of Apocalyptic. The Historical and Sociological Roots of Jewish Apocalyptic Eschatology, Philadelphia 1975.
• Hryniewicz W., Chrystus nasza Pascha. Zarys dziejów teologii paschalnej, t. 1. Lublin 1982.
• Hryniewicz W., Kościół jest jeden. Ekumeniczne nadzieje nowego stulecia, Kraków 2004.
• Hryniewicz W., Krzyż w tajemnicy Boga, w: tenże, Bóg naszej nadziei. Szkice teologiczno-ekumeniczne, t. 1. Opole 1989, s. 49-61.
• Hryniewicz W., Nadzieja zbawienia dla wszystkich. Od eschatologii lęku do eschatologii nadziei, Warszawa 1990.
• Hryniewicz W., Pedagogia nadziei, Warszawa 1997.
• Hryniewicz W., Wcielenie a misterium paschalne, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 26 (1979) z. 2, s. 53-66.
• Huesman J. E., Esodo, w: Grande Commentario Biblico, R. E. Brown, J. A. Fitzmyer, R. E. Mur- phy [a cura], Queriniana – Brescia 1974, s. 61-86.
• Jan Paweł II, Encyklika Ecclesia de Eucharistia, Watykan 2003.
• Jan Paweł II, Homilia podczas Statio Orbis na zakończenie 46. Międzynarodowego Kongresu Eu- charystycznego, w: Ku wolności wyswobodził nas Chrystus, Teksty 46. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego – Wrocław, E. Janiak, A. Dereń, M. Francuz [red.], Wrocław 2000.
• Jan Paweł II, List apostolski Mane nobiscum Domine (7.10.2004), „L’Osservatore Romano” 26 (2005) nr 1, s. 7-16.
• Jankowski A., Biblijna teologia przymierza, Katowice 1985.
• Johnson P., Historia Żydów, M. Godyń, M. Wójcik, A. Nelicki [tłum.], Kraków 1998.
• Kasper W., Il Dio di Gesù Cristo, Queriniana – Brescia 2003.
• Kearney P. J., Giosuè, w: Grande Commentario Biblico, R. E. Brown, J. A. Fitzmyer, R. E. Mur- phy [a cura], Queriniana – Brescia 1974, s. 163-167.
• Kiernikowski Z., Eucharystia i jedność, Częstochowa 2000.
• Koch G., Sakramentologia – zbawienie przez sakramenty, W. Szymona [tłum.], Kraków 1999.
• Langkammer H., Teologia biblijna Starego i Nowego Testamentu, Legnica 2007.
• Laurentin R., Prawdziwe życie Jezusa Chrystusa, T. Jania [tłum.], Kraków 1999.
• Lemaire A., Zjednoczone królestwo. Saul, Dawid i Salomon, [w:] Starożytny Izrael. Od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian, W. Chrostowski, T. Mieszkowski [tłum.], M. Ziółek [red.], Warszawa 1994, s. 133-163.
• Linke W., Jerozolima jako miejsce i uczestnik sądu Bożego w Apokalipsie według św. Jana, Warszawa 2005.
• Lubac H., Medytacje o Kościele, I. Białkowska-Cichoń [tłum.], Kraków 1997.
• Maly E. H., La Genesi, Grande Commentario Biblico, R. E. Brown, J. A. Fitzmyer, R. E. Murphy [a cura], Queriniana – Brescia 1974, s. 8-60.
• Marsili S., I segni del mistero di Cristo (punti di teologia sacramentaria), parte I, P.U.G., Istituto di Scienze religiose, Roma 1976.
• Marsili S., Mistero di Cristo e Liturgia nello Spirito, Città del Vaticano 1986.
• Marsili S., Teologia della celebrazione eucaristica, (Anàmnesis 3/2), La liturgia eucaristica: teologia e storia della celebrazione, Casale Monferrato 1998.
• Metzger M., Keruben und Palmetten als Decoration im jerusalemer Heiligtum und Jehweh „der Nahrung gibt allem Fleisch”, [w:] Zion – Ort der Begegnung, F. Hahn, F. L. Hossfeld, H. Jorissen, A. Neuwirth [red.], Bodenheim 1993, s. 503-532.
• Mielcarek K., Jerozolima. Starotestamentowe i hellenistyczne korzenie Łukaszowego obrazu świętego miasta w świetle onomastyki greckiej, Lublin 2008.
• Montefiore S. S., Jerozolima. Biografia, M. Antosiewicz [tłum.], W. Jeżewski, Warszawa 2011.
• Morawska A., Nurt zmartwychwstania i nurt Krzyża, „Więź” 17 (1974) nr 12, s. 5-21.
• Müller G. L., Chrystologia – nauka o Jezusie Chrystusie, W. Szymona [tłum.], Kraków 1998.
• Napiórkowski A. A., Bosko-ludzka wspólnota. Podstawy katolickiej eklezjologii integralnej, Kraków 2010.
• Neuner P., Eklezjologia – nauka o Kościele, W. Szymona [tłum.], Kraków 1999.
• Pawłowicz Z., Eucharystia. Źródło i szczyt, Pelplin 2006.
• Praktyczny słownik biblijny, T. Mieszkowski, P. Pachciarek [tłum.], A. Grabner-Haider [red.], Warszawa 1994.
• Problem psychofizyczny, czyli pytanie o istnienie i naturę duszy, J. Lemański, P. Goniszewski [red.], Szczecin 2019.
• Purvis J. D., Wygnanie i powrót. Od zniszczenia przez Babilonię do odbudowy państwa żydow- skiego, [w:] Starożytny Izrael. Od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian, W. Chrostowski, T. Mieszkowski [tłum.], M. Ziółek [red.], Warszawa 1994, s. 297-335 Rahner K., Vorgrimler H., Mały słownik teologiczny, Warszawa 1987.
• Ratzinger J., Communio – Eucharystia – wspólnota – posłanie, w: Pielgrzymująca wspólnota wiary. Kościół jako komunia, O. Horn, V. Pfnür [red.], Kraków 2003, s. 53-79.
• Ratzinger J., Eucharystia, Kraków 2005.
• Ratzinger J., Tajemnica Jezusa Chrystusa, Kielce 2005.
• Ratzinger J. – Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. I, W. Szymona [tłum.], Kraków 2007.
• Rendtorff R., Theologie des Alten Testaments. Ein kanonischer Entwurf, Band 1, Kanonische Grundlegung, Neukirchen-Vluyn 1999.
• Romaniuk K., Eucharystia w przekazach biblijnych, Warszawa 1986.
• Rupprecht K., Der Tempel von Jerusalem. Gründung Salomons oder Jebusitisches Erbe?, Berlin – New York 1977.
• Ruprecht E., Der traditionsgeschichtliche Hintergrund der einzelnen Elemente von Gen 12,2-3, „Vetus Testamentum“ 29 (1979), s. 444-464.
• Schönborn Ch., przy współpracy M. Konrada i H. Ph. Webera, Bóg zesłał Syna swego. Chrystologia, L. Balter [tłum.], Poznań 2002.
• Schwantes M., Exodus: An Introduction, w: The International Bible Commentary. A Catholic and Ecumenical Commentary for the Twenty-First Century, W. R. Farmer [ed.], Collegeville, Minnesota 1998, s. 395-396.
• Sicari A. M., Zapowiedź Eucharystii w Starym Testamencie, L. Gwarek [tłum.], [w:] Eucharystia, „Communio” – kolekcja 1, S. Stancel [red.], Poznań – Warszawa 1986, s. 107-126.
• Sobór Watykański II, Dei Verbum, [w:] Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1967.
• Sobór Watykański II, Lumen gentium, [w:] Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1967.
• Soggin J. A., Introduction to the Old Testament, London 1989.
• Tomasz z Akwinu, Summa Theologiae, P. Dełch [tłum.], Londyn 1975.
• Vaux R., Le istituzioni dell’Antico Testamento, Torino 1977.
• Warzeszak J., Tajemnica Eucharystii, Warszawa 2005.
• Wawrzynek P., Zarys teologii Eucharystii, [w:] Teologia i obrzędy Eucharystii. Podręcznik dla szkoły Animatora Liturgii, A. J. Znak [red.], Oleśnica-Wrocław 1992.