Konstytucjonalizacja prawa do wolności myśli, sumienia, religii i przekonań

• Authors: Szymanek Jarosław
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wolność sumienia i wyznania jest synonimem wolności myśli, sumienia, religii lub przekonań, obejmując swoim zasięgiem możliwie szeroki katalog poglądów, sądów, ocen oraz wynikających z nich reguł postępowania jakie przyjmuje jednostka. W swoim założeniu wolność ta ma więc odzwierciedlać służącą jednostce swobodę określenia jej własnej postawy światopoglądowej i dlatego uznać ją można za „powszechnie przyjętą zasadę, że każdy ma niezbywalne prawo do niezależnego określenia własnej postawy wobec religii jako postawy religijnej, antyreligijnej lub indyferentnej". Niezależnie jednak od każdorazowej interpretacji zwrotu o „wolności sumienia i wyznania” polska doktryna prawa wyznaniowego raczej powszechnie akceptuje pogląd o maksymalnie szerokim zakresie znaczeniowym tej wolności, nie odnosząc go bynajmniej do przejawów posiadania i praktykowania przekonań o wyłącznie religijnym charakterze. Autor dokonuje szerokiego omówienia artykułu 53 Konstytucji RP, zapewniającego każdemu „wolność sumienia i religii”.

Keywords

PL

związek wyznaniowy; wolność sumienia i wyznania; wolność sumienia i religii; wolność słowa; prawo wyznaniowe; Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej; wolność religijna

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2007
• Volume: 10
• Pages: 89-114

Contributors

author

Szymanek Jarosław

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych

References

• A. Łopatka, Jednostka. Jej prawa człowieka, Warszawa 2002, s. 106 i nast.
• A. Łopatka, Prawo do swobodnego wyrażania opinii, Warszawa 1993, s. 17 i nast.
• A. Łopatka, Prawo do wolności myśli, sumienia i religii, Warszawa 1995, s. 9.
• A. Łopatka, Wolność sumienia i wyznania, [w:] Prawa człowieka. Model prawny, red. R. Wieruszewski, Wrocław 1991, s. 421.
• A.M. Abramowicz, Podmioty prawa do wolności myśli, sumienia i religii w normach prawa międzynarodowego i wspólnotowego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2006, t. IX, s. 227 i nast.
• B. Banaszak, M. Jabłoński, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej Polskiej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, red. J. Boć, Wrocław 1998, s. 104;
• B. Banaszak, Wolność, [w:] Encyklopedia prawa, red. U. Kalina-Prasznic, Warszawa 2004, s. 906.
• B. Górowska, Zagadnienie wolności sumienia i wyznania w pracach nad projektem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] A. Czohara, B. Górowska, M. Nadolski, J. Osuchowski, Dylematy wolności sumienia i wyznania w państwach współczesnych, Warszawa 1996, s. 99 i nast.
• D. Brodziński, Światopogląd, [w:] Leksykon religioznawczy, Warszawa 1988, s. 267
• E. Schwierskott, Gwarancje wolności sumienia w systemach prawnych Polski i Niemiec, „Przegląd Sejmowy” 2003, nr 6, s. 61.
• H. Misztal, Polskie prawo wyznaniowe, Lublin 1996, s. 46.
• H. Misztal, Wolność religijna, [w:] Prawo wyznaniowe, red. H. Misztal, Lublin 2000, s. 207.
• H. Świątkowski, Wyznaniowe prawo państwowe, Warszawa 1962, s. 9.
• J. Hołda, Z. Hołda, D. Ostrowska, J.A. Rybczyńska, Prawa człowieka. Zarys wykładu, Kraków 2004, s. 150.
• J. Keller, Religia. Pojęcie, geneza, klasyfikacja, struktura, [w:] Zarys dziejów religii, red. J. Keller i in., Warszawa 1976, s. 12 i nast.
• J. Krukowski, K. Warchałowski, Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2000, s. 77;
• J. Krukowski, Konstytucyjna ochrona wolności sumienia i religii, [w:] Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje, red. L. Garlicki, A. Szmyt, Warszawa 2003, s. 161.
• J. Krukowski, Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin 2000, s. 256 i nast.
• J. Osuchowski, Nowe ustawodawstwo w sprawach wyznaniowych, „Państwo i Prawo” 1989, nr 10, s. 26.
• J. Osuchowski, Prawnoteoretyczne problemy ochrony wolności sumienia i wyznania, [w:] A. Czohara, B. Górowska, M. Nadolski, J. Osuchowski, Dylematy wolności sumienia i wyznania w państwach współczesnych, Warszawa 1996, s. 32.
• J. Osuchowski, Stosunki wyznaniowe w Polsce na tle transformacji ustrojowej, Warszawa 1996, s. 20.
• J. Osuchowski, Wolność sumienia i wyznania w przyszłej Konstytucji PRL, „Państwo i Prawo” 1989, nr 5, s. 29 i nast.;
• J. Szymanek, Bezstronność czy neutralność światopoglądowa państwa. (Uwagi na tle art. 25 ust. 2 Konstytucji RP), „Państwo i Prawo” 2004, nr 5, s. 32 i nast.
• J. Szymanek, Prawna regulacja wolności religijnej, „Studia Prawnicze” 2006, nr 2, s. 5 i nast.
• J. Szymanek, Wolność sumienia i wyznania w Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy” 2006, nr 2, s. 39 i nast.
• J. Zakrzewska, M. Sobolewski, Wolność sumienia i wyznania, Warszawa 1963, s. 16, 17.
• J.F. Godlewski, Wolność sumienia i wyznania, [w:] Leksykon religioznawczy, Warszawa 1988, s. 295.
• K. Jabłoński, Wolność sumienia i wyznania w prawie międzynarodowym, „Studia Modreviana” 1991, nr 1, s. 29 i nast.
• K. Kosior, Sumienie, [w:] J. Dębowski, L. Gawor, S. Jedynak, K. Kosior, J. Zdybel, L. Zdybel, Mała encyklopedia filozofii. Problemy, kierunki, szkoły, Bydgoszcz 1996, s. 448, 449.
• K. Pyclik, Postmodernistyczne/poststrukturalistyczne założenia wolności sumienia i wyznania, „Przegląd Prawa i Administracji” t. LIV, s. 229.
• K. Pyclik, Wolność sumienia i wyznania w Rzeczypospolitej Polskiej (założenia filozoficzno–prawne), [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002, s. 458.
• K. Warchałowski, Prawo do wolności myśli, sumienia i religii w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Lublin 2004, s. 84.
• K. Warchałowski, Rozwój idei wolności religijnej od początków chrześcijaństwa do czasów nowożytnych, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2006, t. VIII, s. 143 i nast.
• L. Wiśniewski, Gwarancje podstawowych praw i wolności obywateli PRL, Wrocław 1981, s. 221.
• M. Grzybowski, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej na tle doświadczeń konstytucyjnych państw Europy Środkowej i Wschodniej (kilka uwag o unormowaniu relacji państwo – obywatel), „Przegląd Sejmowy” 2002, nr 5, s. 20.
• M. Pietrzak, Demokratyczne, świecki państwo prawne, Warszawa 1999, s. 283;
• M. Pietrzak, Konstytucyjne podstawy prawa wyznaniowego, [w:] Konstytucyjne podstawy systemu prawa, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 2001, s. 176.
• M. Pietrzak, Prawo wyznaniowe, Warszawa 1999, s. 19.
• M. Pietrzak, Stosunki państwo–kościół w nowej konstytucji, „Państwo i Prawo” 1997, nr 11/12, s. 179.
• M. Rozner, Prawo do wolności religijnej w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 r., „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2002, t. V, s. 112.
• M. Winiarczyk-Kossakowska, Wolność sumienia i religii, „Studia Prawnicze” 2001, nr 1, s. 25.
• P. Sarnecki, Uwaga 4 do art. 53, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. III, Warszawa 2003, s. 2.
• P. Winczorek, Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000, s. 73.
• R.M. Małajny, Regulacja kwestii konfesyjnych w Konstytucji III RP (refleksje krytyczne), [w:] Ze sztandarem prawa przez świat. Księga dedykowana Profesorowi Wieńczysławowi Józefowi Wagnerowi von Igelgrund z okazji 85-lecia urodzin, red. R. Tokarczyk, K. Motyka, Kraków 2002, s. 301.
• T.J. Zieliński, Klauzule prawnowyznaniowe jednolitego projektu konstytucji RP (uwagi de lege fundamentale ferenda), „Państwo i Prawo” 1997, nr 2, s. 83 i nast.
• W. Góralski, Wstęp do prawa wyznaniowego, Płock 2003, s. 105.
• W. Johann, B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym, [w:] Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym. XI Konferencja Europejskich Sądów Konstytucyjnych, Warszawa 16-20 maja 1999, „Biuletyn Trybunału Konstytucyjnego” 1999, nr specjalny, s. 15.
• W. Skrzydło, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Kraków 1998, s. 51.
• W. Uruszczak, Prawo wyznaniowe, Kraków 1997, s. 14.
• Z. Łyko, Wolność sumienia i wyznania w relacji: człowiek – kościoły – państwo, [w:] Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997, s. 86.
• Z. Poniatowski, M. Nowaczyk, Religia, [w:] Leksykon religioznawczy, Warszawa 1988, s. 218.