Profesorowie uniwersyteccy w parlamencie II Rzeczypospolitej – portret zbiorowy

• Authors: Przeniosło Małgorzata , Przeniosło Marek

Title variants

EN

University Professors in the Parliament of the Second Polish Republic – a Collective Portrait

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

In the interwar period, a total of 841 professors headed chairs at the six then universities, 45 of whom were parliament representatives (5.3% of all professors), out of which 28 were deputies to the Sejm (lower chamber), and 21 to the Senate (higher chamber). Of them all, four professors held positions in both the Sejm and the Senate. Compared to other professors who headed chairs, the interwar parliamentary professors were quite a specific group. They were distinguished primarily by their strong political commitment, contrary to the vast majority of the academic staff who, though remained interested in politics, did not actively participate in it. Political parties saw great intellectual potential in the academic staff and appreciated the experience that allowed them to perform parliamentary duties efficiently. Among the deputies and senators, there was a good representation of lawyers and economists (23 persons), whose skills certainly facilitated participation in a large part of parliamentary work.

Keywords

EN

universities in the Second Polish Republic; university professors in the parliament

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2023
• Issue: 4(177)
• Pages: 91-118

Contributors

author

Przeniosło Małgorzata

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Polska Jan Kochanowski University in Kielce, Faculty of Pedagogy and Psychology, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0001-7487-9976

author

Przeniosło Marek

• Prof. dr hab. Marek Przeniosło Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydział Humanistyczny, Polska Jan Kochanowski University in Kielce, Faculty of Humanities, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-7387-8530

References

• Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, sygn. 1968, 2176, 2371, 2615, 2638, 2718, 3276, 3407, 3434, 3466, 3648, 3763, 4078, 4182, 4191, 4236, 4619, 4696, 4814, 5443, 5453, 5828, 5838, 6423, 6546, 6784, 6963, 6965.
• Archiwum Archidiecezji Warszawskiej, Spuścizna Aleksandra Wóycickiego – zespół nieuporządkowany.
• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Ministerstwo Wyznań i Oświaty, sygn. 46u, 47u, 50u, 51u, 66u, 67u, 70u, 88u, 101u, 109u, 118u.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, sygn. IPN Po 04/1345.
• Archiwum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Referat Personalny, sygn. A-8, A-9, A-51, A-62, A-92, A-nienumerowane (Stanisław Stroński), A-nienumerowane (Bronisław Żongołłowicz).
• Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, sygn. Pers. B 1382.
• Archiwum Lwowskiego Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki, Akta personalne, f. 119, op. 1, spr. 4043.
• Archiwum Mikołaja Kopernika w Toruniu, sygn. K-8/102.
• Archiwum PAN i PAU w Krakowie, Materiały Leona Marchlewskiego, sygn. K III 73.
• Archiwum PAN w Warszawie, Materiały Adama Chełmońskiego, sygn. III-105; Materiały Stefana Ehrenkreutza, sygn. III-108; Materiały Stanisława Kasznicy, sygn. III-312.
• Archiwum PAN w Warszawie. Oddział w Poznaniu, Materiały Stefana Dąbrowskiego, sygn. P III-116; Materiały Bronisława Dembińskiego, sygn. P III-34; Materiały Bohdana Winiarskiego, sygn. P III-99.
• Archiwum Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, sygn. 39/56.
• Archiwum Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, sygn. 15/875, 15/778, 15/611/6, 15/160/2, 126/41/26, 126/42/46, 210/22, 82/312, 15/160/7, 15/611/35.
• Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S II 619 – Ignacy Czuma; sygn. WP II 138 – Ignacy Czuma; sygn. WF II 121 – Bronisław Dembiński; sygn. S II 619 – Emil Godlewski; Spuścizna Emila Godlewskiego, sygn. 4/20; sygn. S II 619 – Stanisław Grabski; sygn. WF II 121 – Stanisław Grabski; sygn. WF II 121 – Ludwik Kolankowski; sygn. S II 619 – Władysław Konopczyński; sygn. WF II 121 – Władysław Konopczyński; sygn. WF II 121 – Leon Kozłowski; sygn. S II 619 – Adam Krzyżanowski; sygn. WP II 138 – Adam Krzyżanowski; sygn. WP II 134 – profesorowie Wydziału Prawa i Administracji UJ; sygn. S II 619 – Bohdan Łepki; Spuścizna Bohdana Łepkiego, sygn. 15/1; sygn. S II 619 – Juliusz Makarewicz; sygn. WP II 138 – Juliusz Makarewicz; sygn. S II 619 – Leon Marchlewski; sygn. S II 619 – Julian Nowak; sygn. WF II 121 – Henryk Radziszewski; sygn. WF II 504 – Henryk Radziszewski; sygn. WP II 138 – Roman Rybarski; sygn. WF II 504 – Bronisław Rydzewski; sygn. WF II 504 – Witold Staniewicz; sygn. S II 619 – Maciej Starzewski; sygn. S II 619 – Stanisław Stroński; sygn. WR 41 – Józef Sypniewski; sygn. WT II 273 – Szczepan Szydelski; sygn. WP II 138 – Bohdan Winiarski; sygn. S II 619 – Stanisław Wróblewski; sygn. WP II 138 – Stanisław Wróblewski; Spuścizna Stanisława Wróblewskiego, sygn. 19/4; sygn. S II 619 – Stanisław Zakrzewski; sygn. WF II 121 – Stanisław Zakrzewski; sygn. WF II 504 – Stanisław Zakrzewski; sygn. WF II 121 – Adam Żółtowski.
• Archiwum Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, sygn. 111.
• Archiwum Uniwersytetu Łódzkiego, sygn. 1216.
• Archiwum Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, sygn. DWL I/4210/114.
• Archiwum Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, sygn. 1163/277.
• Archiwum Uniwersytetu Wrocławskiego, Akta doktorskie, sygn. F-150; Album – życiorysy, t. 2, sygn. 6/2.
• Biblioteka Narodowa w Warszawie – Oddział Rękopisów, Jan Kochanowski, Moje wspomnienia, sygn. III 9652.
• Biblioteka PAU i PAN w Krakowie – Zbiory Specjalne, Materiały Adama Krzyżanowskiego, sygn. 6830.
• Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu – Dział Zbiorów Specjalnych, Materiały Stefana Dąbrowskiego, sygn. 2737, 2738, 2740, 2927.
• Biblioteka Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu – Zbiory Specjalne, Materiały Romualda Paczkowskiego, sygn. 744 IV, 745 IV, 747 IV.
• Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego – Gabinet Rękopisów, Materiały Bronisława Dembińskiego, sygn. 1725.
• Biblioteka Wróblewskich w Wilnie, Zbiór Walentyny Horoszkiewiczówny, sygn. F. 98-850.
• Centralne Archiwum Wojskowe, APiO I.481.D.5618 – Dubanowicz Edward; APiO I 480.641 – Wierzejewski Ireneusz; AP 5233 – Zalewski Teofil; KKiMN 69-21012 – Zalewski Teofil.
• Główna Biblioteka Lekarska (Dział Starej Książki Lekarskiej), Materiały dotyczące Juliana Juliusza Szymańskiego; Ireneusza Wierzejewskiego, sygn. 533 (19); Teofila Zalewskiego.
• Litewskie Centralne Archiwum Państwowe w Wilnie, Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie, f. 175, ap. 1 IBb, b. 46, 56, 69, 84, 136, 706, 715, 737, 778; f. 175, ap. 2, VIB, b. 53, 54, 59, 124; f. 175, ap. 14, b. 135, 675; f. 175, ap. 7 VIIIB, b. 33.
• Lwowskie Państwowe Archiwum Obwodowe, Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, f. 26, op. 5, spr. 352, 441, 489, 557, 563, 610, 715, 717, 787, 906, 1168, 2116; f. 26, op. 14, spr. 4, 602, 1368, 2381.
• Głąbiński S., Wspomnienia polityczne, Drukarnia i Księgarnia w Pelplinie, Pelplin 1939.
• Głąbiński S., Wspomnienia polityczne, oprac. T. Sikorski, A. Wątor, U. Kozłowska, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2017.
• Grabski S., Pamiętniki, oprac. W. Stankiewicz, Czytelnik, Warszawa 1989, t. 1–2.
• Kasznica S., Autobiografia, „Analecta” 1995, nr 4/1.
• Konopczyński W., Dziennik 1918–1921, oprac. P. Biliński i P. Plichta, Wydawnictwo Muzeum Historii Polski, Warszawa–Kraków 2016, cz. 1–2.
• Ludwik Kolankowski 1882–1956. Zapiski pamiętnikarskie, oprac. S. Grochowina, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012.
• Nowak J., Wspomnienia z ławy rządowej, Księgarnia św. Wojciecha w Poznaniu, Kraków 1938.
• Winiarski B., Nad Pissą, Wissą i Narwią. Podróż sentymentalna, Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1965.
• Żongołłowicz B., Dzienniki 1930–1936, oprac. D. Zamojska, Wydawnictwo „Przeglądu Wschodniego”, Studium Europy Wschodniej, Warszawa 2004.
• Biliński P., Władysław Konopczyński 1880–1952. Człowiek i dzieło, Wydawnictwo Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków 2017.
• Chraniuk D., Ignacy Czuma. Uczony i polityk, Norbertinum, Lublin 2012.
• Faryś J., Stanisław Stroński – biografia polityczna do 1939 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1990.
• Faryś J., Wątor A., Edward Dubanowicz 1881–1943. Biografia polityczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1994.
• Kornaś J., Myśl polityczna i społeczno-ekonomiczna Stanisława Głąbińskiego, Wydawnictwo Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków 2014.
• Malinowski J., Stefan Dąbrowski (1877–1947). Biografia polityczna, Wydawnictwo Rys, Poznań 2014.
• Podstawka J., Ksiądz Aleksander Wóycicki jako kaznodzieja, Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa 2000.
• Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Katolicki Uniwersytet Lubelski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2022.
• Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Jagielloński, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2021.
• Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2022.
• Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Warszawski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2022.
• Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Poznański, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2022.
• Przeniosło M., Przeniosło M., Słownik biograficzny profesorów uniwersytetów Drugiej Rzeczypospolitej. Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce 2022.
• Radwański Z., Alfred Ohanowicz. Ojciec poznańskiej cywilistyki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006.
• Sandorski J., Bohdan Winiarski. Prawo, polityka, sprawiedliwość, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004.
• Waskan J., Idea państwa narodowego w myśli politycznej Romana Rybarskiego do 1939 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2018.
• Wojdyło W., Stanisław Grabski (1871–1949). Biografia polityczna, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2004.
• Wołczański J., Ksiądz Szczepan Szydelski (1872–1967). Polityk i działacz społeczny, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków 1992.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2023.199