Lingwistyczne podstawy terapii logopedycznej osób niemownych i niemówiących

• Authors: Michalik Mirosław

Title variants

EN

Linguistic Bases for the Logopaedic Therapy of People Who Lack Speech and People Who Do Not Speak

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zarysowano problematykę językoznawczych i logopedycznych podstaw terapii osób niemownych i niemówiących z wykorzystaniem komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC). Przyjmując metodologiczno-metodyczną perspektywę, odwołano się do teorii kompetencji lingwistycznej (językowej, komunikacyjnej i poznawczej), próbując dokonać jej adaptacji do potrzeb tworzącej się lingwistyki komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC). Wyróżniono następujące parametry ogólne, służące zbudowaniu teorii lingwistyki AAC: kompetencja składniowa jako najważniejszy składnik kompetencji językowej, kompetencja fleksyjna jako gwarant gramatyczności wypowiedzi i realizacji konstrukcji składniowych, kompetencja leksykalna jako pomost między kompetencją językową, komunikacyjną a kulturową, cele i intencje nadawcy, proces rozumienia i odczytywania informacji przez uczestników aktu komunikacyjnego, skutki wypowiedzi powstające w odbiorcach, wpływy warunków zewnętrznych i kulturowych na rozumienie wypowiedzi, wiedza ogólna, kontekst, poznawanie świata, dokonywanie jego interpretacji, przekazywanie interpretacji innym, reguły kulturowe, wartości. Parametrem pomocniczym tworzonej teorii uczyniono niemowność i niemówienie.

EN

The article outlines the linguistic and logopaedic bases for the therapy of people who lack speech and people who do not speak, with the use of augmentative and alternative communication (AAC). From the methodological perspective, the author refers to the theory of linguistic competence (language, communicative, and cognitive) and tries to adapt it to the needs of the developing linguistics of augmentative and alternative communication (AAC). The following general parameters have been distinguished for the creation of the theory of AAC linguistics: syntactic competence as the main element of language competence, flexional competence as prerequisite for proper grammar and sentence structure, lexical competence as a link between language, communicative, and cultural competences, the aims and intentions of the sender, the process of understanding and receiving information by the participants of the communicative act, the effects of the message on the receiver, the influence of the cultural and external conditions on the understanding of message, general knowledge, context, exploring and interpreting the world, conveying the interpretation to others, cultural rules and values. Non-speaking and speechlessness have been chosen as supportive parameters.

Keywords

PL

kompetencja lingwistyczna; niemowność; niemówienie; terapia logopedyczna

EN

linguistic competence; speechlessness; non-speaking; logopaedic therapy

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2018
• Volume: 47
• Issue: 1
• Pages: 287-297

Dates

published

2020-06-28

Contributors

author

Michalik Mirosław

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie Zakład Neurolingwistyki

References

• Beukelman D.R., Mirenda, P., 2016, Augmentative & Alternative Communication. Supporting Children and Adults with Complex Communication Needs, Baltimore.
• Bobrowski I., 1993, Językoznawstwo racjonalne. Z zagadnień teorii językoznawczej i metodologii opisów gramatycznych, Kraków.
• Chomsky N., 1965, Aspects of the Theory of Syntax, Cambridge, Massachusetts.
• Grabias S., 2001, Perspektywy opisu zaburzeń mowy, [w:] Zaburzenia mowy, red. S. Grabias, Lublin, s. 11–43.
• Grabias S., 2012a, O ostrość refleksji naukowej. Przedmiot logopedii i procedury logopedycznego postępowania, [w:] Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki, red. S. Milewski, K. Kaczorowska‑Bray, Gdańsk, s. 56–69.
• Grabias S., 2012b, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 16–71.
• Grabias S., 2015, Postępowanie logopedyczne. Standardy terapii, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin, s. 13–35.
• Grzegorczykowa R., 2007, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa.
• Grycman M., Kaczmarek B.B., 2014, Podręczny słownik terminów AAC (komunikacji wspomagającej i alternatywnej), Kraków.
• Heinz A., 1978/1983, Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa.
• Hymes D., 1980, Socjolingwistyka i etnografia mówienia, [w:] Język i społeczeństwo, red. M. Głowiński, Warszawa, s. 41–82.
• Kurcz I., 1995, Pamięć, uczenie się, język, Warszawa.
• Light J., McNaughton D., 2014, Communicative Competence for Individuals who require Augmentative and Alternative Communication: A New Definition for a New Era of Communication?, “Augmentative and Alternative Communication”, 30(1), s. 1–18.
• Łuczyński E., 2011, Rozgryzając tajniki mowy. Wiedza o języku polskim dla logopedów, Gdańsk.
• Łuczyński E., 2015, Wiedza o języku polskim dla logopedów, Gdańsk.
• Mazurkiewicz-Sokołowska J., 2010, Lingwistyka mentalna w zarysie. O zdolności językowej w ujęciu integrującym, Kraków.
• Merleau-Ponty M., 1976, Proza świata. Eseje o mowie, Warszawa.
• Michalik M., 2012a, Dyzartria i anartria w kontekście wieloaspektowej diagnozy różnicowej, „Nowa Logopedia”, t. 3, Diagnoza różnicowa zaburzeń komunikacji językowej, red. M. Michalik, A. Siudak, Z. Orłowska-Popek, Kraków, s. 383–406.
• Michalik M., 2017, Niemówienie i niemowność – treść i zakres pojęć, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”, Studia Logopaedica VI, Kraków, s. 71–81.
• Michalik M., 2018, Lingwistyczno-logopedyczne podstawy komunikacji alternatywnej i wspomagającej (AAC), Kraków.
• Michalik M., Przebinda E., 2017, Kompetencja składniowa osób niemówiących, [w:] Studia logopedyczno-lingwistyczne. Księga jubileuszowa z okazji 70-lecia urodzin Profesora Edwarda Łuczyńskiego, red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, B. Kamińska, Gdańsk, s. 143–168.
• Paveau M.-A., Sarfati G.-E., 2009, Wielkie teorie językoznawcze, Kraków.
• Prechtl P., 2007, Wprowadzenie do filozofii języka, Kraków.
• Puzio A., Ziółkowska K., 1998, Wybrane zagadnienia z metodyki pracy naukowej, Katowice.
• Rittel T., 1994, Podstawy lingwistyki edukacyjnej. Nabywanie i kształcenie języka, Kraków.
• Rittel T., 2017, Lingwistyka edukacyjna i dyskurs edukacyjny. Ujęcie lingwoedukacyjne, Kraków.
• Rittel T., Rittel S.J., 2015, Dyskurs edukacyjny. Zagadnienia – znaczenia – terminy. Wybór i opracowanie, Kraków.
• Saussure F. de, 2007, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa.
• Skoczek A., 2015, Mutyzm – zagadnienia teorii i praktyki, Kraków.
• Soto G., Zangari C. (red.), 2009, Practically Speaking. Language, Literacy, and Academic Development for Students with AAC Needs, Baltimore.
• Surowaniec J., 2012, Logopedyczny słownik angielsko-polski, polsko-angielski, Kraków.
• Śniatkowski S., 2002, Milczenie i pauza w gramatyce nadawcy i odbiorcy. Ujęcie lingwoedukacyjne, Kraków.
• Śniatkowski S., 2014, Usprawnianie komunikacji językowej w terapii logopedycznej i w ujęciu lingwistyki edukacyjnej, [w:] Synergia. Mowa – Edukacja – Terapia, red. A. Hetman, M. Michalik, Jastrzębie-Zdrój – Kraków, s. 31–39.
• Tetzchner S., Martinsen H., 2002, Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się, Warszawa.