Geologia stosowana w badaniach Karola Bohdanowicza i jego polskich uczniów na Syberii na przełomie XIX i XX wieku

• Authors: Wójcik Andrzej J. Wójcik

Title variants

EN

applied geology, Siberia, Karol Bohdanowicz, Polish engineers of the Institute of Mining

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Badania w zakresie geologii stosowanej (geologii złóż, geologii inżynierskiej, hydrogeologii) na przełomie XIX i XX wieku na obszarze Syberii prowadzili także absolwenci Instytutu Górniczego skupieni wokół Karola Bohdanowicza. Wśród nich byli między innymi Stefan Czarnocki i Stanisław Doktorowicz-Hrebnicki. Ich działalność na terenie Syberii stała się dowodem na istnienie „szkoły” Bohdanowicza, a wyniki ich prac naukowych na trwale weszły do dorobku nauki i stały się podstawą do tworzenia górnictwa surowców mineralnych.

EN

Research in the field of applied geology (geology of deposits, engineering geology, hydrogeology) at the turn of the 20th century in Siberia, was conducted by the graduates of the Institute of Mining led by Karol Bohdanowicz. The team included, among others, Stefan Czarnocki and Stanisław Doktorowicz-Hrebnicki. Their activity in Siberia became a proof that the so-called “Bohdanowicz’s school” existed and the results of their research have earned their place in the science and have become the basis for developing the mining of mineral resources.

Keywords

PL

geologia stosowana; Syberia; Karol Bohdanowicz; polscy inżynierowie Instytutu Górniczego

EN

applied geology; Siberia; Karol Bohdanowicz; Polish engineers of the Institute of Mining

• Publisher: Polska Akademia Umiejętności
• Journal: Studia Historiae Scientiarum
• Year: 2016
• Volume: 15
• Pages: 193–215

Dates

published

2016

Contributors

author

Wójcik Andrzej J. Wójcik

• Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk

References

• AFANASJEW Władimir (Афанасьев В.) 2012: К. Богданович и Г. Романовский – выдающиеся геологи России. Rocznik Instytutu Polsko-Rosyjskiego 2, ss. 28–41.
• ARVANITI Joanna (red.) 2008: Polscy badacze Syberii. Warszawa: Archiwum Polskiej Akademii Nauk, ss. 80.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1885: Таганайское и Ахтенское месторождения бурого железняка в Зла-тоустовском округе. Горный Журнал IV, ss. 242–248.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1890: Определение округа охраны Старорусских источников минераль-ных вод в Новгородской губернии. Горный Журнал 2, ss. 211–236.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1893a: Ишимская степь между Петропавловском и Омском в отношенииее водоносности. Горный Журнал 2, ss. 229–265.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1893b: Ишимская степь между Петропавловском и Омском в отношенииее водоносности. Известия Общества горных инженеров 1, ss. 8–21.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1894a: О геологических исследованиях в 1893 г. вдоль Средне-Сибирскойж.д. Краткие извлечения из отчетов сибирских горных партий. Известия Геологического комитета 13, ss. 229–256.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1894b: Геологические исследования вдоль Сибирской железной дороги в 1893 г. Средне сибирская горная группа. Горный Журнал 3, ss. 337–382; 4, ss. 72–108.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1895: Материалы по геологии и полезным ископаемым Иркутской губер- нии. Горный Журнал 10, ss. 15–106; 11, ss. 199–290; 12, ss. 357–454.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1896: Материалы по геологии и полезным ископаемым Иркутской гу- бернии. Геологические исследования и разведочные работы по линии Сибирской железной дороги. Известия Геологического комите-та 2, ss. 1–259.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1902: Два пересечения Главного Кавказского хребта. Труды Геологического Комитета XIX, ss. 1–209.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1907–1908: Динамическая геология. Кн. 1–4. Курс геологии, читанный в Гор- ном институте в 1907–1908 гг. проф. К. И. Богдановичем. Изда- тельство Комиссии студентов Горного института, Санкт-Петербург, T. 1, ss. 1–278; T. 2, ss. 1–219; T. 3, ss. 1–100; T. 4., ss. 1–104.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1908: Рудные месторождения. Дополнения к курсу, читанному проф. К. И. Богдановичем студентам Горного института в 1907–1908 гг. Издательство Комиссии студентов Горного института, Санкт- -Петербург, Вып. 15.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1910–1913: Курсдинамическойгеологии, читанныйпроф. К. И. Богда-новичемвГорноминституте. ИздательствоКомиссиистудентовГорногоинститута, Санкт-Петербург, T. 1, ss. 1–278; T. 2, ss. 1–219; T. 3, ss. 1–100; T. 4, ss. 1–104.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1911: ЖелезныерудыРоссии. Геологическийхарактерихместорожде-ний, распространениеизапасы. Санкт-Петербург: ИздательствоГеологическогокомитета, ss. 1–328.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1912–1913a: Общаягеология(Физиографическаягеология(общая). Изда-тельствопристуденческойкассевзаимопомощивПетербургскомГорноминституте. Санкт-Петербург: ИздательствоГеологического комитета, ss. 1–128.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1912–1913b: Рудныеместорождения. Санкт-Петербург: ИздательствоГор- ногоинститута, T. 1, ss. 1–294; T. 2, ss. 295–475; T. 3, ss. 1–462.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1913: Каменныестроительныематериалы. Краткоеруководстводлятех-ническойоценкигорныхпородкакстроительныхматериалов. Санкт-Петербург: ИздательствоГеологическогокомитета, ss. 117.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.) 1946: [Przemówienie]. [W:] Jubileusz 60-letniej pracy naukowej Prof. dr inż. Karola Bohdanowicza. Przegląd Górniczy 3–4, ss. 156–160.1947(?): Moje wspomnienia. Warszawa: Arch. Państw. Inst. Geol., rękopis, sygn.IG/140.
• BOHDANOWICZ Karol (Богданович К. И.), JAWOROWSKI Piotr (Яво-ровский П.) 1893: Геологические исследования, произведенные в Сибири в 1892 горн. инж. К. Богдановичем и П. Яворовским: Предварительный отчет. Горный журнал Ч. 1. Кн. 2, ss. 229–265; Ч. 2. Кн. 5–6, ss. 272–297.
• BÓRSKA Stanisława (red.) 1969: Materiały z uroczystej sesji naukowej poświęconej uczczeniu setnej rocznicy urodzin Karola Bohdanowicza. Biuletyn Instytutu Geologicznego232, ss. 1–128.
• BUCHNER Władysław 1902: Droga żelazna syberyjska. Przegląd Techniczny 26, ss. 314–317; 28, ss. 337–339.
• CIUK Edward 1975: Stanisław Doktorowicz-Hrebnicki 1888–1974. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 3–4, ss. 469–476.
• CZARNOCKI Stefan (Чарноцкий С. И.) 1907: Материалы к познанию каменноугольных отложений Домбровского бассейна. Труды Геологического комитета. Новая серия 34, ss. 1–68.
• CZARNOCKI Stefan (Чарноцкий С. И.) 1912a: Отчет об осмотре намеченной к постройке линии железной доро- ги Армавир-Ставрополь-Петровское. Известия Геологического комите-та 31, ss. 289–306.
• CZARNOCKI Stefan (Чарноцкий С. И.) 1912b: Отчет об осмотре пунктов строющейся линии Армавир- Туапсинской жел. дор. Известия Геологического комитета 31, ss. 275–288.
• CZARNOCKI Stefan (Чарноцкий С. И.) 1913: Отчет о командировке на строющуюся линию Подольской жел. дор. для исследования вопроса об оползнях. Известия Геологическогокомитета 32, ss. 397–412.
• CZARNOCKI Stefan (Чарноцкий С. И.) 1909: Budowa geologiczna utworów węglowych w zagłębiu Dąbrowskiem. Rada Zjazdu przemysłowców górniczych Królestwa Polskiego, Dąbrowa [Górnicza], ss. 1–80.
• CZARNOCKI Stefan (Чарноцкий С. И.) 1936: Karol Bohdanowicz. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 1, ss. XIII–XLVII. DJAKOW A. Władimir
• CZARNOCKI Stefan (Чарноцкий С. И.) 1974: Udział Polaków w badaniach i zagospodarowaniu Syberii. Przegląd Historyczny 4, ss. 625–648.
• DOBORZYŃSKI Stanisław 1903: Kopalnictwo węglowe w pobliżu osady Czeremchowo w Syberii Środkowej. Przegląd Techniczny 29, ss. 449–451.
• DOKTOROWICZ-HREBNICKI Stanisław (Докторович-Гребницкий С. А.) 1916: Отчет об исследовании месторождений плавикового шпата в За- байкальской области. Материалы по общей и прикладной геологии 3, ss. 1–21.
• DOKTOROWICZ-HREBNICKI Stanisław (Докторович-Гребницкий С. А.) 1921: Вольфрамовые месторождения Кукульбея. Материалы по общей и при- кладной геологии 38, ss. 1–132.
• DOKTOROWICZ-HREBNICKI Stanisław (Докторович-Гребницкий С. А.) 1931: Очерк железных месторождений Николаевского завода Иркутской губернии. Труды Главного Геолого-Разведочного Управления. Высший советнародного хозяйства СССР 33, ss. 1–114.
• DOKTOROWICZ-HREBNICKI Stanisław (Докторович-Гребницкий С. А.) 1956: (za: 1955): Stefan Czarnocki (1878–1947). Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Geologicznego w latach 1945–1947. Rocznik PolskiegoTowarzystwa Geologicznego 1, ss. 44–47.
• GRANICZNY Marek, WOŁKOWICZ Krystyna, URBAN Halina, WOŁKOWICZ Stanisław 2010: Wkład geologów polskich w odkrycia złóż surowców mineralnych Syberii i Dalekiego Wschodu. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego439, ss. 475–490.
• GRANICZNY Marek, URBAN Halina, WOŁKOWICZ Stanisław, WOŁKOWICZ Krystyna 2011: Służba geologiczna Rosji – wczoraj i dziś. Przegląd Geologiczny 6, ss. 400–404.
• HOLEWIŃSKI Stanisław 1957: Wspomnienia o Karolu Bohdanowiczu. Przegląd Geologiczny 7, ss. 295–296.
• HOLEWIŃSKI Stanisław 1974: Wspomnienia i notatki starego hutnika. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, ss. 149.
• HREBNICKA Małgorzata 2011: Stanisław Doktorowicz-Hrebnicki. Życie i podróże geologiczne w świetle dzienników żony. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny, ss. 1–187.
• IŻYCKI Mikołaj (Ижицкий Н.) 1896: Геологические исследования вдоль Сибирской железной дороги в
• IŻYCKI Mikołaj (Ижицкий Н.) 1894 г. Геологические исследования и разведочные работы по линии Сибирской железной дороги 3, ss. 65–105.
• IŻYCKI Mikołaj (Ижицкий Н.) 1899: Месторождение бурого угля в Тулуновской волости, Иркутской губ. Отчет. Геологические исследования и разведочные работы по линии
• Сибирской железной дороги 12, ss. 1–30.
• JACZEWSKI Leonard (Ячевский Л. А.) 1888: Краткий предварительный отчет о геологической части экспедиции Н. П. Бобыря. Известия Восточно-Сибирского отделаРусского географического общества T. 19, Вып. 1, ss. 1–17.
• JACZEWSKI Leonard (Ячевский Л. А.) 1889a: Орографический характер восточной части Саянской горной страны. Записки Минералогического общества 25, s. 325.
• JACZEWSKI Leonard (Ячевский Л. А.) 1889b: О вечномерзлой почве в Сибири. Известия Русского географического общества T. 25, Вып. 5., ss. 341–355.
• JACZEWSKI Leonard (Ячевский Л. А.) 1893: Об измерении глубины Байкала в 1798 г. Горный Журнал T. 3, Вып. 9, ss. 613–615.
• JACZEWSKI Leonard (Ячевский Л. А.) 1894a: Геологические исследования в северной части Канского округа и в полосе железной дороги между Нижнеудинском и с. Кимиль- тейским: Предв. Отчет. Геологические исследования и разведочные работы по линии Сибирской железной дороги Вып. 3, ss. 1–24.
• JACZEWSKI Leonard (Ячевский Л. А.) 1894b: Северный Енисейский горный округ. Горный Журнал, Вып. 1, Oтд. 2, ss. 125–144.
• JACZEWSKI Leonard (Ячевский Л. А.) 1895: Области рек Чуны и Оны в Енисейском и Канском округах. Известия Русского географического общества Т. 31, Bып. 2, ss. 221–222.
• JACZEWSKI Leonard (Ячевский Л. А.) 1906: Проект устава о золотом и платиновом промыслах. Санкт-Петер- бург, ss. 1–13.
• JAROS Jerzy 1972: Polacy w leningradzkim Instytucie Górniczym. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 3, ss. 505–510.
• JASKÓLSKI Stanisław 1948 (za 1947): Karol Bohdanowicz. 1864–1947. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 1, ss. 301 314.
• JAWOROWSKI Piotr (Яворовский П.) 1894: Горная промышленность Сибири и Сибирская железная дорога. Известия Общества горных инженеров 7, ss. 1–37.
• JAWOROWSKI Piotr (Яворовский П.) 1896: Геологические исследования и буроугольные разведки в Ачинском округе. Чулымо-серешский буроугольный бассейн: Предв. отчет. Геологические исследования и разведочные работы по линии Сибирскойжелезной дороги 3, ss. 25–63.
• JAWOROWSKI Piotr (Яворовский П.) 1898: Каменноугольные разведки в Судженском угленосном районе в 1896 г. (Предв. отчет). Геологические исследования и разведочные работы по линииСибирской железной дороги 9, ss. 85–108.
• JAWOROWSKI Piotr (Яворовский П.) 1900: Полезные ископаемые в районе Средне-Сибирской железной до- роги. Известия Общества горных инженеров 6, ss. 1–26.
• KLECZKOWSKI Antoni S., WILK Z. 1972: Wstępne dane o działalności Polaków w zakresie hydrogeologii i geologii inżynierskiej na terenie Rosji w końcu XIX i na początku XX wieku. [W:] Łaszkiewicz A. (red.), Historia kontaktów polsko-rosyjskich w dziedzinie geologii i geografii. Monografie z Dziejów Nauki i Techniki LXXXII, ss. 149–160.
• KOZŁOWSKA Dorota 1998: Spuścizna naukowa Leonarda Jaczewskiego. Analecta 2, ss. 155–188.
• KWIATKOWSKI Dariusz 2008: Leonard Feliks Stefan Jaczewski. [W:] Arvaniti J. (red.), Polscy badacze Syberii. Warszawa: Archiwum Polskiej Akademii Nauk, ss. 59–61.
• LIEVEN Dominic (red.) 2006: The Cambridge History of Russia. Vol. II. Imperial Russia, 1689–1917. Cambridge: Cambridge University Press, ss. 1–806.
• ŁASZKIEWICZ Antoni (red.) 1972: Historia kontaktów polsko-rosyjskich w dziedzinie geologii i geografii. Monografie z Dziejów Nauki i Techniki LXXXII, ss. 1–425.
• MAŁACHOWA Irina (Малахова И. Г.) 2015: Богданович Карл Иванович. [W:] Электронная библиотека «Научное наследие России». Publikacja dostępna online: http://e-heritage.ru/ras/view/person/history.html?id=42127221 (30.12.2015).
• MAŚLANKIEWICZ Kazimierz 1969: Badania geologiczne Stefana Czarnockiego na terytorium Rosji. [W:] Polsko-radzieckie Sympozjum. Historia rosyjsko-polskich kontaktów w dziedzinie geologii i geografii. Streszczenia referatów. Warszawa 29 września – 1 października 1969. Warszawa, ss. 46–47.
• MAŚLANKIEWICZ Kazimierz 1972a: Badania geologiczne Leonarda Jaczewskiego na terytorium Rosji. [W:] Historia rosyjsko-polskich kontaktów w dziedzinie geologii i geografii. Streszczenie referatów. II-gie Polsko-radzieckie Sympozjum. Leningrad 12 czerwiec – 19 czerwca 1972. Warszawa, ss. 101–102.
• MAŚLANKIEWICZ Kazimierz 1972b: Badania geologiczne Stefana Czarnockiego na terytorium Rosji. [W:] Łaszkiewicz A. (red.), Historia kontaktów polsko-rosyjskich w dziedzinie geologii i geografii. Monografie z Dziejów Nauki i Techniki LXXXII, ss. 197–202.
• NIEĆ Marek, PIESTRZYŃSKI Adam 2015: Karol Bohdanowicz – prekursor odkryć złóż kopalin w Polsce (w 150-letnią rocznicę urodzin). Przegląd Górniczy 4, ss. 91–96.
• PISAREWA Dina (Писарева Д.) 2011: „О твердом, естественно содержащемся в твердом”. История иссле- дования Горячего Ключа. Aльманах Горячий Ключ 3, ss. 1–5.
• SKOCZYLAS Janusz 1995: Karol Bohdanowicz. Polish Journal of Mineral Resources 2, ss. 15–88.
• SROKOWSKI Kazimierz 1898: Pierwsza kopalnia węgla we Wschodniej Syberii. Przegląd Techniczny 45, s. 772.
• SROKOWSKI Kazimierz 1903: Zjazd pierwszy pracowników na polu geologii praktycznej poszukiwań górniczych. Przegląd Techniczny 33, s. 496.
• WÓJCIK Zbigniew 1977: Polscy badacze przyrody i ich związki z rosyjskimi i radzieckimi instytucjami naukowymi. Prace Muzeum Ziemi 27, ss. 153–163.
• WÓJCIK Zbigniew 1997: Karol Bohdanowicz. Szkic portretu badacza Azji. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Oficyna Wydawnicza „Biblioteka Zesłańca”. Warszawa – Wrocław: Państwowy Instytut Geologiczny, ss. 1–410.
• ZAWARICKIJ Aleksandr (Заварицкий А. Н.), MIRONOW Siergiej (Миро-нов С. И.), OBRUCZEW Wladimir (Обручев В. А.), JAKOWLEW Nikołaj (Яковлев Н. Н.) 1955: О научно-организационной деятельности К. И. Богдановича. Очерки по истории геологических знаний 5, ss. 188–210.
• ZDANOWSKI Albin, REJMAN Andrzej 2010: Badania geologiczne Profesora Stanisława Doktorowicz-Hrebnickiego (1888–1974) w regionie zabajkalskim. Przegląd Geologiczny 1, ss. 31–41.
• ZIELIŃSKI Stanisław 1935: Wybitne czyny Polaków na obczyźnie. Wilno: Światowy Związek Polaków z Zagranicy, ss. 123.

Identifiers

DOI

DOI 10.4467/23921749SHS.16.008.6151