IWIEŃSKO-TRZCINIECKI KOMPONENT STYLISTYCZNY WE WCZESNOBRĄZOWEJ CERAMICE POJEZIERZA MAZURSKIEGO

• Authors: Manasterski Dariusz

Title variants

EN

The Iwno-Trzciniec stylistic component in Early Bronze Age pottery of the Masurian Lake District

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

Yet in the last decade of the previous century the Masurian Lake District appeared as an area almost completely void of pottery in the Iwno-Trzciniec style (DĄBROWSKI 1997: 14-19; CZEBRESZUK 2004; MANASTERSKI 2009: 16 sq.). Research of the last 20 years has brought discoveries of several settlement sites in this area, which were dated to the end ofthe Neolithic and the beginning of the Bronze Age. These sites yielded very rich sources, among which pottery is the most numerous (MANASTERSKI 2009: 32 sq.). The most significant sites are Ząbie, Site X, the Olsztynek Commune, and Szestno, Site 2, the Mrągowo Commune (MANASTERSKI 2009: 21-30). Among syncretic materials with features of Para- -Neolithic (the Neman Culture, the Linin Group), Late Neolithic (the Globular Amphora Culture, the Corded Ware Culture) and Early Bronze Age cultures (the Proto- and the Mierzanowice Cultures, the Iwno Culture and the Trzciniec Cultural Circle), the most numerous are these with a clear presence of the Iwno-Trzciniec stylistic component (Figs. 3-8). It clearly points to the participation of the Iwno Culture population in the process of “Iwienisation/Trzcinietisation” of Para-Neolithic groups in this region. Taking the radiocarbon date into consideration (3660±60 BP, 2200-1880 cal BC; GdA-480) which was acquired from Feature 192 at Ząbie, it is possible - in spite of the lack of pottery in this feature - to assume a very early formation of a society with early Trzciniec characteristics in the territory of Masuria.

• Publisher: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Światowit
• Year: 2012
• Volume: Tom VII (XLVIII), fasc. B
• Pages: 89-94

Contributors

author

Manasterski Dariusz

References

• BARGIEL B., LIBERA J., 2004, Problem przynależności chronologiczno-kulturowej bifacjalnych płoszczy i noży sierpowatych na obszarze Polski północno-wschodniej [in:] Pruthenia Antiqua. Studia do pradziejów i wczesnej historii ziem pruskich. vol. I. Człowiek, a środowisko w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza u południowo-wschodnich pobrzeży Bałtyku, M.J. Hoffmann, J. Sobieraj eds, Olsztyn, p. 55-69.
• BLAJER W., 1990 skarby z wczesnej epoki brązu na ziemiach polskich, Wrocław-Warszawa-Gdańsk-Łódź.
• VAN DEN BOOM H., 2000, Keramik als Bedeutungstrager [in:] Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy, H. van den Boom, A.P. Kowalski, M. Kwapiński eds, Gdański, p. 123-136.
• BURSCHE A., NOWAKOWSKI W., 1980 Osada z wczesnej epoki żelaza i okresu rzymskiego z „Ptasiej Wyspy” na jez. Salęt, Szestno, stan.II, woj. olsztyń¬skie, Wiadomości Arch 62, p. 211-224.
• CZEBRESZUK J., 1988, „Leśno” - wschodnioeuropejski komponent kulturowy w rozwoju schylkowoneolitycznych społeczeństw Kujaw [in:] Kontakty pradziejowych społeczeństw Kujaw z innymi ludami Europy, A. Cofta-Broniewska ed., Inowrocław, p. 185-196.
• CZEBRESZUK J., 1996, Społeczności Kujaw w początkach epoki brązu, Poznań.
• CZEBRESZUK J., 1998 „Trzciniec” - koniec pewnej tradycji [in:] „Trzciniec” - system kulturowy czy interkulturowy proces?, A. Kośko, J. Czebreszuk eds, Poznań, p. 411-429.
• CZEBRESZUK J., 2001a Północno-wschodnia rubież oddziaływania idei pucharów dzwonowatych [in:] Od neolityzacji do początków epoki brązu. Przemiany kulturowe w międzyrzeczu Odry i Dniepru między VI i II tys. przed Chr., J. Czebreszuk, M. Kryvalcevitc, P. Makarowicz eds, Poznań, p. 327-340.
• CZEBRESZUK J., 2001b Schyłek neolitu i początki epoki brązu w strefie południowo-zachodniobałtyckiej (III i początki II tys. przed Chr.). Alternatywny model kultury, Poznań.
• CZEBRESZUK J., 2004, Z zachodu na wschód i ze wschodu na zachód: „kultury pucharowe” i ugrupowania leśno-wschodnioeuropejskie na przełomie neolitu i brązu [in:] Wspólnota dziedzictwa kulturowego ziem Białorusi i Polski, A. Kośko ed., Kraków, p. 119-136.
• CZERNIAK L., KOŚKO A., 1980 Zagadnienie efektywności poznawczej analizy chronologicznej ceramiki na podstawie cech technologicznych. Z problematyki badań nad „datowaniem technologicznym” ceramiki kultur neolitycznych w strefie Kujaw, Arch. Polski 25, fasc. 2, p. 247-278.
• DĄBROWSKI J., 1968 Zabytki metalowe epoki brązu między dolną Wisłą a Niemnem, Wrocław-Warszawa-Kraków.
• DĄBROWSKI J., 1997, Epoka brązu w północno-wschodniej Polsce, Białystok.
• DĄBROWSKI J., 2004, Altere Bronzezeit in Polen. Starsza epoka brązu w Polsce, Warszawa.
• DEPTA H., 1974 Wyobrażenia mistyczne i estetyczne, Studia estetyczne 11, p. 179-185.
• FEDORCZUK M., NOWAKOWSKI W., SZYMAŃSKI P., 1989 Od epoki żelaza po schyłek okresu wędrówek ludów. Badania w 1995 r. zespołu osadniczego nad Jeziorem Salęt, koło Wyszemborka, gmina Mrągowo, Światowit 41, fasc. B, p. 367-387.
• GARDAWSKI A., 1959 Plemiona kultury trzcinieckiej w Polsce, MatStar 5, p. 7-189.
• GÓRSKI J., MAKAROWICZ P., TARAS H., 2004 Podstawy gospodarcze ludności kręgu trzcinieckiego w dorzeczu Wisły i Odry [in:] Nomadyzm a pastoralizm w międzyrzeczu Wisły i Dniepru, A. Kośko, M. Szmyt eds, Poznań, p. 191-213.
• GUMIŃSKI W., 2001, Kultura Zedmar. Na rubieży neolitu „zachodniego”, Od neolityzacji do początków epoki brązu. Przemiany kul¬turowe w międzyrzeczu Odry i Dniepru między VIi II tys. przed Chr. [in:] Od neolityzacji do początków epoki brązu. Przemiany kulturowe w międzyrzeczu Odry i Dniepru między vI i II tys. przed Chr., J. Czebreszuk, M. Kryvalcević, P. Makarowicz eds, Poznań, p. 133-152.
• HOŁUBOWICZ W., 1950 Garncarstwo wiejskie zachodnich terenów Białorusi, Toruń.
• JóZWIAK B., 2003 Społeczności subneolitu wschodnioeuropejskiego na Niżu Polskim w międzyrzeczu Odry i Wisły, Poznań.
• KADROW S., 2001, u progu nowej epoki. gospodarka i społeczeństwo wczesnego okresu epoki brązu w Europie Środkowej, Kraków.
• KAŁWAK G., KARCZMAREK P., 2001, schyłkowoneolityczny pochówek na stanowisku X w ząbiu, gm. stawiguda, pow. olsztyn, woj. warmińsko- mazurskie, Światowit 2 (43), fasc. B (2000), p. 86-90.
• KARCZMAREK P., 2000, Materiały neolityczne pozyskane podczas badań wykopaliskowych w sezonach 1997 i 1998 na stanowisku X w ząbiu, gm. stawiguda, woj. warmińsko-mazurskie (maszynopis pracy magisterskiej wIA UW).
• KEMPISTY E., 1970 The Complex of Comb- and Tit-marked Tottery Cultures [in:] The Neolithic in Poland, T. Wiślański ed., Wrocław-Warszawa-Kraków, p. 232-295.
• KEMPISTY E., 1972, Materiały tzw. kultury ceramiki „grzebykowo-dołkowej” z terenu Mazowsza i Podlasia, Wiadomości Arch 37, fasc. 4, p. 411-483.
• KEMPISTY E., 1973, Kultura ceramiki „grzebykowo-dołkowej” na Mazowszu i Podlasiu, Wiadomości Arch 38, fasc. 1, p. 3-75.
• KOŚKO A., 1979, Rozwój kulturowy społeczeństw Kujaw w okresach schyłkowego neolitu i wczesnej epoki brązu, Poznań.
• KOŚKO A., KLOCKO W., 1998, „Trzciniec” - stabilizacja systemu cyrkulacji wzorców kulturowych na pograniczu „cywilizacji wczesnobrazowych” wschodniej i zachodniej Europy? Zasięg i mechanizmy zjawiska [in:] „Trzciniec” - system kulturowy czy interkulturowy proces ?, A. Kośko, J. Czebreszuk eds, Poznań, p. 397-404.
• KOWALSKI A.P., 1998, Wstęga i sznur. Ornament w ceramice neolitycznej w perspektywie tradycji indoeuropejskiej, Przegląd Arch 46, p. 23-36.
• KOWALSKI A.P., 1999, Symbol w kulturze archaicznej [Pisma Filozoficzne, vol. 64], Poznań.
• KOWALSKI A.P., 2000a Genealogia sztuk I. Naczynia prehistoryczne w świetle filozofii sztuki M. Heideggera [in:] H. von den Boom, A.P. Kowalski, M. Kwapiński eds., Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy, Gdańsk, p. 123-136.
• KOWALSKI A.P., 2000b Genealogia sztuk I. Naczynia w słowniku kultury „nostratyckiej”. Analiza magicznego doświadczenia rzeczy [in:] Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy, H. von den Boom, A.P. Kowalski, M. Kwapiń- ski eds, Gdańsk, p. 149-166.
• KOWALSKI A.P., 2003 Ornament jako wyznacznik kallotropijny w „sztuce pradziejowej” [in:] Estetyka w archeologii, B. Gediga, A.P. Kowalski eds, Gdańsk, p. 67-77.
• KOWALSKI A.P., DANKA I.R., 2000, Kultura i wyobrażenia społeczeństw neolitycznych. Wybór słownictwa indoeuropejskiego [in:] Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy, H. von den Boom, A.P. Kowalski, M. Kwapiński eds, Gdańsk, p. 215-243.
• KRYVALCEVIC M., 1997 Z badań nad kulturą trzciniecką na Polesiu Białoruskim w dorzeczu Prypeci, Folia Praehistorica Posnaniensia 8, p. 70-96.
• KWAPIŃSKI M., Uwagi o metodzie badań ikonografii prehistorycznej [in:] Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach pol¬skich, M. Kwapiński, H. Paner eds, Gdańsk, p. 5-11.
• LIBERA J., 2001,, Krzemienneformy bifacjalne na terenach Polski i zachodniej Ukrainy (od środkowego neolitu do wczesnej epoki żelaza), Lublin.
• MAKAROWICZ P., 1989, Osada kultury iwieńskiej w Rybinach, woj. włocławskie, stanowisko 14, Inowrocław.
• MAKAROWICZ P., 1998a Rola społeczności kultury iwieńskiej w genezie trzcinieckiego kręgu kulturowego (2000-1600 BC), Poznań.
• MAKAROWICZ P., 1998b Kujawski nurt trzcinieckiego kręgu kulturowego -podstawy taksonomiczne [in:] „Trzciniec” - sytem kulturowy czy interkulturowyproces?, A. Kośko, J. Czebreszuk eds, Poznań, p. 33-60.
• MAKAROWICZ P., 2001, Trzciniecki krąg kulturowy - wspólnota pogranicza Wschodu i Zachodu [in:] Od neolityzacji do początków epoki brązu. Przemiany kulturowe w międzyrzeczu Odry i Dniepru między vi i II tys. przed Chr., J. Czebreszuk, M. Kryvalcevic, P. Makarowicz eds, Poznań, p. 351-360.
• MANASTERSKI D., 2009 Pojezierze Mazurskie u schyłku neolitu i na początku epoki brązu w świetle zespołów typu Ząbie-Szestno, Warszawa.
• MANASTERSKI D., PIASECKI K., WALUŚ A., 2002, Schyłkowoneolityczny grób szkieletowy z ozdobami bursztynowymi ze stanowiska X w Ząbiu, woj. warmińsko-mazurskie, Światowit, 3 (44), fasc. B (2001), p. 145-166.
• MOSZYŃSKI K., 1951 Ludy zbieracko-łowieckie, Kraków.
• NOSEK S., 1967 Kultura amfor kulistych w Polsce, Wrocław-Warszawa-Kraków.
• OKULICZ J., 1973 Pradzieje ziem pruskich od późnego paleolitu do VII w. n.e., Wrocław-Warszawa-Krakow-Gdańsk.
• RYBICKA M., WYSOCKI J., 2002, Sprawozdanie z odkrycia z 2001 roku neolitycznych zabytków w Równinie Dolnej, st. III, gm. Korsze, woj. warmińsko-mazurskie [in:] Badania archeologiczne w Polsce Północno-wschodniej i na zachodniej Białorusi wiatach 2000-2001, M. Karczewska, M. Karczewski eds, Białystok, p. 117-121.
• SARNOWSKA W., 1969, Kultura unietycka w Polsce, vol. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków.
• SZMYT M., 1996, Społeczności kultury amfor kulistych na Kujawach, Poznań.