Jakim słowem o Bogu na Madagaskarze? Andriamanitra versus Zanahary.

• Authors: Kluj Wojciech

Title variants

EN

What Word Determining God in Madagascar. Andriamanitra or Zanahary?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy tekst przedstawia ujęte z perspektywy misjologicznej uwarunkowania wyboru słowa na określenie Boga w języku malgaskim. Chodzi o relację pomiędzy pojęciami Andriamanitra oraz Zanahary. Historycznie rzecz ujmując, najpierw stosowano termin Zanahary, później dominowało pojęcie Andriamanitra, które przyjęło się w tekstach liturgicznych. Dziś ponownie stosuje się termin Zanahary, również w tekstach modlitw chrześcijańskich. Zasadnicze pytanie brzmi: czy do tekstów liturgicznych należy wprowadzać pojęcia języków/dialektów poszczególnych grup etnicznych, czy też powszechnie stosować terminologię oficjalnego języka malgaskiego. W prezentowanej analizie na tło historyczne (rywalizacja plemienna, okres kolonialny) nakłada się odniesienie do teologii scholastycznej oraz do współczesnych teorii translatorskich. Analizowany przykład dowodzi, że wybór terminologii nie może być arbitralnie narzucony, zaś dawne pojęcia mogą przyjąć nowe znaczenie.

EN

From the missiological perspective this text shows the determinants of the choice of the word determining God in Malagasy. It is about the relationship between the concepts of Andriamanitra and Zanahary. Historically, the term Zanahary was used first, then the term Andriamanitra, which was adopted in liturgical texts, dominated. Today the term Zanahary is used again also in the texts of Christian prayers. The main question is whether the notions of languages/dialects of individual ethnic groups should be introduced into liturgical texts or the terminology of the official Malagasy language should be widely used. In the presented analysis, the historical background (tribal rivalry, colonial period) overlaps with a reference to scholastic theology and contemporary translation theories. The analyzed example proves that the choice of terminology cannot be imposed arbitrarily, and old concepts can assume new meanings.

Keywords

PL

Madagaskar; misje; inkulturacja; Andriamanitra; Zanahary

EN

Madagascar; missions; inculturation; Andriamanitra; Zanahara

• Publisher: Verbinum / Wydawnictwo Księży Werbistów
• Journal: Nurt SVD
• Year: 2021
• Issue: 1
• Pages: 84-96

Dates

published

2021-06-30

Contributors

author

Kluj Wojciech

References

• Abinal A. et Malzac V., 2009, Dictionnaire Malgache-Français, Éditions Ambozontany, Antananarivo.
• Adele F., 2015, L’Ancestralité Malgache et Biblique. Le Rasahariaña (partage des biens avec les Ancêtres) chez les Tsimihety, Fribourg, Université de Fribourg, Faculté de Théologie (thèse de doctorat) [on-line], https://core.ac.uk/download/pdf/43667581.pdf [accès: 21.09.2020].
• David L., 1988, Le tampoke Andrevola. Essai d’interprétation de la conception du pouvoir chez les Masikoro du Fiherena, vol. 2, Université de Tuléar, Tuléar.
• Dubois H.M., 1929, L’idée de Dieu chez les anciens Malgaches, Anthropos, no. 24, p. 281-311.
• Halemba A. i Różański J. (red.), 2003, Między przekładem biblijnym a teologią afrykańską. Wybrane problemy przekładów biblijnych i teologii afrykańskiej, Komisja Episkopatu Polski ds. Misji, Warszawa.
• Hejwowski K., 2007, Przekład – mity i rzeczywistość. Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, PWN, Warszawa.
• Jaovelo-Dzao R., 1996, Mythes, rithes et transes à Madagascar, angano, joro et tromba sakalava, Karthala, Paris.
• Kluj W., 2009, Mity misyjne – błędne stereotypy stawiające pod znakiem zapytania sens misji, w: Sokołowski P.A. (red.), „Kontrchrześcijaństwo” jako kontekst misji w XXI wieku, Misyjne Seminarium Duchowne Księży Werbistów, Pieniężno, s. 177-184.
• Kluj W., 2013, Kształtowanie się podstawowych tekstów wiary w języku malgaskim, Missio Polonia, Warszawa.
• Krzyżostaniak G., 2011, Inkulturacja obrzędów przejścia na Madagaskarze, Missio Polonia, Warszawa.
• Lahady P., 1979, Le culte betsimisaraka, Fianarantsoa, Ambozontany.
• Lupo P., 2006, Dieu dans la tradition malgache: approches comparées avec les religions africaines et le christianisme, Karthala, Paris.
• Mangalaza E.R., 1986, Dieu malgache et Dieu biblique, Cahier de l’École Normale (Tuléar), no. 2-3, p. 71-100.
• Mangalaza E.R., 1994, La poule de Dieu. Essai d’anthropologie philosophique chez les Betsimisaraka. Madagascar, Université de Bordeaux (Mémoire des Cahiers Ethnologiques, nr 4331), Bordeaux.
• Molet L., 1979, La conception malgache du monde, du surnaturel et de l’homme en Imerina, vol. 1-2, L’Harmattan, Paris.
• Nerine E., 1982, La littérature orale dans le pays Sakalava Menabe [thèse de doctorat en ethnologie], 2 vol., Paris.
• Raherisoanjato D., 1983, Les rites religieux dans le Betsileo, leurs supports matériels et leur contenu historique, in: Ancêtres et Société à Madagascar [numer specjalny Cahiers ethnologiques, Bordeaux II], Bordeaux, p. 45-62.
• Rakotomalala M., 1980, Les Tsialokana du Vonizongo. Essai de monographie régionale en Imerina (Madagascar), vol. 1-2, EHESS, Paris.
• Rakotomalala M., Blanchy S., Raison-Jourde F., 2001, Madagascar: les ancêtres au quotidien, usages sociaux du religieux sur les Hautes-Terres Malgaches, L’Harmattan, Paris.
• Rasoja M. et Baudeu P., 1974, Lovan-tsofina betsileo avy tany Manandriana [Tradycja ustna regionu Manandriana], Ami du Clergé Malgache, no. 9-10, p. 279-288, 300-316.
• Schmidt W., 1910, L’Origine de L’Idée de Dieu; Étude historico-critique et positive, Librairie Alphons Picard & Fils, Paris.
• Tomasz z Akwinu, 1888, Summa Theologiae, Textum Leoninum Romae 1888 editum et automato translatum a Roberto Busa SJ in taenias magneticas denuo recognovit Enrique Alarcón atque instruxit [on-line], https://www.corpusthomisticum.org/sth1003.html [dostęp: 30.12.2020].
• Tomasz z Akwinu, 1977, Suma teologiczna, t. 2, O Bogu, cz. II (1,13-26), tłum. Bełch P., Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, Londyn [on-line], www.katedra.uksw.edu.pl/suma/Suma%202.pdf [dostęp 30.12.2020].
• Tonom-bavaka (Prières), 1973, Recueil de prières ancestrales. Région d’Antsenavolo-Vohilava-Nosy Varika, Mission Catholique, Mananjary.
• Zimoń H., 1984, Wilhelma Schmidta teoria monoteizmu pierwotnego i jej krytyka w wiedeńskiej szkole etnologicznej, Verbinum, Warszawa.

Identifiers

ISSN

1233-9717