Zarządzanie dziedzictwem kulturowym : nowa dziedzina nauczania akademickiego i badań naukowych

• Authors: Krystyna Gutowska , Kobyliński Zbigniew

Title variants

EN

Management of cultural heritage – new field of academic education and scientific research

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zarządzanie dziedzictwem kulturowym to wyodrębniona część dyscypliny, zwanej zarządzaniem zasobami kulturowymi. Jej przedmiotem jest ochrona i wykorzystanie dla dobra publicznego dziedzictwa kulturowego, czyli wiążących nas z naszą przeszłością pozostałości i wspomnień, znajdujących się w krajobrazie, w sztuce, języku czy tradycjach. Ta dziedzina badań i działań praktycznych pojawiła się – równolegle – w Stanach Zjednoczonych Ameryki i w Wielkiej Brytanii w latach 70. XX wieku. Kluczową koncepcją zarządzania dziedzictwem kulturowym jest „zarządzanie zmianami”, w miejsce zapobiegania czy powstrzymywania zmian, stanowiącego cel tradycyjnie rozumianej ochrony dóbr kultury. Zmian powstrzymać nie można i nie należy, chodzi jednak o to, aby nie powodowały utraty wartości, które potencjalnie zawarte są w dziedzictwie kulturowym. Aby zrealizować tak sformułowany cel, zarządzający dziedzictwem kulturowym muszą dysponować wiedzą i umiejętnościami o charakterze inter- i transdysyplinarnym. Tradycyjna „ochrona zabytków” czy „dóbr kultury”, charakterystyczna dla etapu istnienia państw o scentralizowanej administracji, opierała się na wyspecjalizowanych służbach konserwatorskich, kompetencjach administracyjnych, dokonywaniu aktów władczych oraz eksperckich kryteriach ewaluacji zabytków i arbitralnych decyzjach co do ich losu. Współczesne „zarządzanie dziedzictwem kulturowym” opiera się natomiast na publicznej partycypacji w procesach konserwacji, wiedzy naukowej, negocjacjach i doradztwie, uwzględnianiu opinii różnych sektorów społeczeństwa i publicznym uzasadnianiu decyzji. Artykuł przedstawia prace badawcze oraz inicjatywy w zakresie nauczania zarządzania dziedzictwem kulturowym podejmowane od dziesięciu lat na Politechnice Warszawskiej i na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

EN

Cultural heritage management is a distinct part of the wider discipline known as cultural resource management. Its purpose is to protect and wisely use - for the public benefit - the cultural heritage, which consists of memories and material remains, binding us to our past and found in the landscape, in art, language and traditions. This field of research and practical action emerged - simultaneously - in the United States and Great Britain in the seventies of the twentieth century. A key concept of cultural heritage management is a „management of change „, contrary to prevention of the changes, which is traditionally understood as the purpose of cultural preservation. While changes cannot, and should not be stopped, the cultural heritage management attempts at guiding and informing the decisions on these changes in such a way that they would not result in the loss of values, which potentially are included in the cultural heritage. To achieve the goal, the cultural heritage managers must dispose inter-and transdisciplinary knowledge and skills. The traditional „monument protection” or „protection of cultural assets”, which was characteristic for the phase of the existence of states with centralized administration, was based on specialized conservation services, on administrative competence, on acts of governmental authority, on expert evaluation criteria of historical monuments and sites, and on arbitrary decisions as to their fate. Today’s „management of cultural heritage” is based on public participation in the processes of conservation, on scientific knowledge, on negotiations and advice, on taking into account views from different sectors of society and on the public justification of decisions.The article presents the research and the teaching initiatives in respect to the management of cultural heritage, taken during last ten years at the Warsaw University of Technology and the University of Cardinal Stefan Wyszyński in Warsaw.

Keywords

PL

ochrona zabytków; konserwatorstwo

EN

protection of historical monuments

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2011
• Issue: 6
• Pages: 51-72

Dates

published

2011-04

Contributors

author

Krystyna Gutowska

• Politechnika Warszawska

author

Kobyliński Zbigniew

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Affelt W.J., 1999, Dziedzictwo w budownictwie albo O obiektach budowlanych jako dobrach kultury ksiąg dziesięć, Gdańsk.
• Alexander J., 1989, A suggested training scheme for archaeological resource managers in tropical countries, (w:) H.F. Cleere (red.), Archaeological heritage management in the modern world, London, 280-284.
• Altekamp S., 2000, Heritage management for archaeology: inconsistencies, conflicts, perspectives, “Archaeologia Polona”, t. 38, s. 215-224.
• Ashworth G.J., 1999, Dziedzictwo a turystyka: zarządzanie kryzysem zasobów, (w:) J. Purchla (red.), Dziedzictwo a turystyka, Kraków, s. 167-181.
• Barańska, K. Ł. Gaweł i E. Orzechowski red., 2004, Zarządzanie w kulturze, t. 5, Kraków.
• Barańska K., E. Orzechowski i K. Plebańczyk red., 2001, Zarządzanie w kulturze, t. 2, Kraków.
• Bluestone D., 2000, Challenges for heritage conservation and the role of research on values, (w:) E. Avrami i R. Mason (red.), Values and heritage conservation, Los Angeles, s. 65-67.
• Bukal G. red., 2007, Zabytki architektury obronnej: ochrona, zagospodarowanie, zarządzanie, Srebrna Góra.
• Carson R., 1962, Silent Spring, Boston.
• Cieślak A., 2008, Problematyka ochrony dziedzictwa kulturowego w planowaniu przestrzennym – możliwości, niedobory, potrzeby i tendencje, (w:) B. Szmygin (red.), Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Pol-sce, Warszawa – Lublin, s. 25-33.
• Cleere H.F., 1998, Racja bytu zarządzania dziedzictwem archeologicznym, (w:) Z. Kobyliński (red.), Ochrona dziedzictwa archeologicznego w Europie, Warszawa, 20-35.
• Darvill T., 1995, Preparing archaeologists for management, (w:) M.A. Cooper, A. Firth, J. Carman i D. Wheatley (red.), Managing archaeology, London – New York, s. 175-188.
• Davis H.A., 1989, Learning by doing: this is no way to treat archaeological resources, (w:) H.F. Cleere (red.), Archaeological heritage management in the modern world, London, s. 275-279.
• Feilden B.M., 2003, Conservation of historic buildings, Oxford.
• Fowler D.D.,1984, Ethics in contract archaeology, (w:) E.L. Green (red.), Ethics and values in archaeology, New York, s. 108-116.
• Gaweł Ł. i E. Orzechowski red., 2005, Zarządzanie w kulturze, t. 6, Kraków.
• Gaweł Ł. i E. Orzechowski red., 2006, Zarządzanie w kulturze, t. 7, Kraków.
• Gaweł Ł. i E. Orzechowski red., 2008, Zarządzanie w kulturze, t. 8, Kraków.
• Gaweł Ł. i E. Orzechowski red., 2009, Zarządzanie w kulturze, t. 9, Kraków.
• Gaweł Ł., E. Orzechowski i K. Plebańczyk red., 2002, Zarządzanie w kulturze, t. 3, Kraków.
• Gaweł Ł., E. Orzechowski i K. Plebańczyk red., 2003, Zarzadzanie w kulturze, t. 4, Kraków.
• Gustafsson C. red., 1999, Building conservation and labour market policy working as a driving force for regional strategic development, Halland.
• Gutowska K., 2003, Niechciane dobra kultury: chronić czy niszczyć?, (w:) K. Gutowska (red.), Dziedzictwo kulturowe – konteksty odpowiedzialności, Warszawa, s. 97-123.
• Gutowska K., 2008, Emocjonalne, polityczne i społeczne uwarunkowania percepcji modernistycznej architektury we współczesnej Warszawie, (w:) „Społeczeństwo wiedzy czy era informacyjna?” Zeszyty Naukowe KNSiA PW, zeszyt 27, Warszawa, s. 119-132.
• Gutowska K., 2010, Popkulturowe strategie formowania zbiorowego doświadczania przeszłości: granie, odgrywanie, spacerowanie i zabawa w Internecie, (w:) K. Gutowska i M. Maciejczak (red.) Wokół wartości europejskich. Wybrane problemy, Warszawa, s. 71-90.
• Gutowska K., 2011, Estetyczne aspekty ochrony dziedzictwa kulturowego (w druku)
• Gutowska K. red., 2000, Problemy zarządzania dziedzictwem kulturowym, Warszawa.
• Gutowska K. red., 2003, Dziedzictwo kulturowe – konteksty odpowiedzialności, Warszawa.
• Gutowska K. i Z. Kobyliński, 1999, Podyplomowe Studium Zarządzania Dziedzictwem Kulturowym, (w:) K. Gutowska i Z. Kobyliński (red.), Zabytki i społeczeństwo. Czynnik społeczny w ochronie zabytków w warunkach reformy samorządowej, Warszawa, s. 105-106.
• Gutowska K. i K. Krawczykowska, 2010, Park kulturowy jako nowa forma ochrony zabytków na szczeblu lokal-nym: idea i rzeczywistość, (w:) H. Kisilowska i E. Malak (red.), Dwudziestolecie funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa, s. 317-329.
• Kardzis R. i E. Orzechowski red., 2000, Zarządzanie w kulturze, t. 1, Kraków.
• Kłosek-Kozłowska D., 2007, Ochrona wartości kulturowych miast a urbanistyka, Warszawa.
• Kobyliński Z., 2000a, Protection of the European archaeological heritage: current problems and perspectives, “Archaeologia Polona”, t. 38, s. 33-42;
• Kobyliński Z., 2000b, Fundamental principles of archaeological heritage conservation, “Archaeologia Polo-na”, t. 38, s. 247-250.
• Kobyliński Z., 2000c, Ochrona krajobrazu archeologicznego, „Krajobrazy Dziedzictwa Narodowego” nr 2, s. 45-53.
• Kobyliński Z., 2001, Teoretyczne podstawy konserwacji dziedzictwa archeologicznego, Warszawa.
• Kobyliński Z., 2002a, Fundamental principles of archaeological heritage conservation, (w:) T.K. Kirova (red.), Conservation and restoration of the archaeological heritage, Cagliari, s. 47-52.
• Kobyliński Z., 2002b, Konwencja o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego, „Ochrona Zabytków”, nr 2, s. 142-151.
• Kobyliński Z., 2005, Europejskie rezerwaty archeologiczne – tradycje, cele, funkcje, możliwości oddziaływania, (w:) E. Urbańczyk (red.), Poszerzenie Unii – szansa dla miast Europy. Samorząd, rozwój, integracja europejska, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Kaliszu. Prace Naukowe Instytutu Zarządzania. Zeszyt Naukowy 6, Kalisz, s. 45-76.
• Kobyliński Z., 2006, Protection, maintenance and enhancement of cultural landscapes in changing social, political and economical reality in Poland, (w:) L. Lozny (red.), Landscapes under pressure. Theory and practice of cultural heritage research and preservation, New York, s. 207-236.
• Kobyliński Z., 2008, Problemy współczesnej teorii konserwacji dziedzictwa archeologicznego w Polsce, (w:) Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, B. Szmygin (red.), Warszawa – Lublin, s. 35-44.
• Kobyliński Z., 2009a, Własność dziedzictwa kulturowego. Idee – problemy – kontrowersje, Warszawa.
• Kobyliński Z., 2009b, Współczesne problemy prawnej ochrony dziedzictwa archeologicznego w Polsce, (w:) W. Szafrański i K. Zalasińska (red.), Prawna ochrona dziedzictwa kulturowego, Warszawa, s. 151-160.
• Kobyliński Z., 2010a, Contemporary archaeological heritage management: conflicts between research, preser-vation and presentation, (w:) M.S. Falser, W. Lipp i A. Tomaszewski (red.), Conservation and preservation. Interactions between theory and practice, Firenze, s. 143-157.
• Kobyliński Z., 2010b, Management of archaeological resources in Poland at the beginning of the twenty-first century, (w:) P.M. Messenger i G.S. Smith (red.), Cultural Heritage Management: a global perspective, Gaines-ville 2010.
• Kobyliński Z. i A. Paczuska, 2007, Poglądy młodzieży liceów warszawskich na temat zabytków: czy teorie kon-serwatorskie są zgodne z oczekiwaniami społecznymi?, "Ochrona Zabytków" nr 2, s. 81-92.
• Kobyliński Z. i P. Szpanowski, 2008, Metal detector users and archaeology in Poland: the current state of af-fairs, (w:) S. Thomas i P.G. Stone (red.), Metal detecting and archaeology, Woodbridge, s. 13-24.
• Lowenthal D., 2000, Stewarding the past in a perplexing present, (w:) E. Avrami i R. Mason (red.), Values and heritage conservation, Los Angeles, s. 18-25.
• Łaczmańska M., 2010, Udział jednostek samorządu terytorialnego w ochronie nieruchomości zabytkowych (w) H. Kisilowska i E. Malak (red.), Dwudziestolecie funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce, Warsza-wa, s. 331-340.
• McGimsey C.R., 1972, Public archaeology, New York – London.
• Molski P., 2007, Ochrona i zagospodarowanie wybranych zespołów fortyfikacji nowszej w Polsce, Warszawa.
• Murzyn M. i J. Purchla red., 2007, Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku: szanse i wyzwania, Kraków.
• Orzechowski E. i K. Plebańczyk red., 2010, Zarządzanie w kulturze, t. 10, Kraków.
• Pawłowska K., 1996, Idea swojskości w urbanistyce i architekturze miejskiej, Kraków.
• Pawłowska K., 2001, Idea swojskości miasta, Kraków.
• Pawłowska K., 2008, Przeciwdziałanie konfliktom wokół ochrony i kształtowania krajobrazu: partycypacja społeczna, debata publiczna, negocjacje, Kraków.
• Pawłowska K. i M. Swaryczewska, 2002, Ochrona dziedzictwa kulturowego: zarządzanie i partycypacja spo-łeczna, Kraków.
• Prawelska-Skrzypek G., 2003, Polityka kulturalna polskich samorządów: wybrane zagadnienia, Kraków.
• Purchla J., 2005, Dziedzictwo a transformacja, Kraków.
• Purchla J. red., 1997, Miasto historyczne: potencjał dziedzictwa, Kraków.
• 2009, Raport o systemie ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce po roku 1989, Warszawa.
• Raszeja E., 2002, Ochrona i wykorzystanie zasobów krajobrazu kulturowego w projektach rewitalizacji obsza-rów wiejskich Europy, (w:) W. Rączkowski i J. Sroka (red.), De rebus futuris memento: przyszłość przeszłego krajobrazu kulturowego Ziemi Sławieńskiej, Sławno, s. 25-37
• Saunders A., 1989, Heritage management and training in England, (w:) H.F. Cleere (red.), Archaeological her-itage management in the modern world, London, s. 152-163.
• Szmygin B., 2000, Kształtowanie koncepcji zabytku i doktryny konserwatorskiej w Polsce w XX wieku, Lublin.
• Szmygin B., 2007, Dziedzictwo w transformacji. Polskie doświadczenia, (w:) M. Murzyn i J. Purchla (red.), Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania, Kraków, s.129-138.
• Szmygin B. red., 2007, Stare miasteczka w nowych czasach. Ochrona zespołów staromiejskich a turystyka ma-sowa. Kazimierz – miasto zagrożone, Warszawa.
• Thapar B.K., 1989, Policies for the training and recruitment of archaeologists in India, (w:) H.F. Cleere (red.), Archaeological heritage management in the modern world, London, s. 285-291.
• Tomaszewski A., 1995, Na przełomie tysiącleci. Międzynarodowa sytuacja konserwacji zabytków, „Ochrona Zabytków”, nr 3-4, s. 103-109.
• Tomaszewski A., 2008, Od sacrum do profanum, od genius loci do miejsca znaczącego dla kultury, (w:) B. Szmygin (red.), Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, Warszawa – Lublin, s. 169-172.
• Van Londen H., M.S.M. Kok i A. Marciniak (red.), 2009, E-learning archaeology. Theory and practice, Amsterdam.
• Wysocki J., 2004, Ochrona zabytków w aspekcie rewitalizacji przestrzeni, (w:) Rewitalizacja obszarów wiejskich Warmii i Mazur, Olsztyn, s. 71-77.
• Ewa Krupic – Rola prasy lokalnej w budzeniu świadomości potrzeby ochrony dziedzictwa historycznego i kulturowego na przykładzie tygodnika „Mazowieckie To i Owo” (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2003).
• Agnieszka Joanna Paczuska – Funkcjonowanie zabytku w społeczeństwie na przykładzie grodziska na Bródnie Starym (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2003).
• Anna Budkiewicz – Zmiany znaczenia symbolicznego budowli i proces stawania się zabytkiem na przykła-dzie Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2005).
• Małgorzata Glik – Odbudowa zasobów zabytkowych Placu Piłsudskiego (Zwycięstwa) w Warszawie po drugiej wojnie światowej jako przykład tworzenia dziedzictwa kulturowego (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2005).
• Ewa Ryżko – Kultura w programach i funduszach Unii Europejskiej na przykładzie programu Kultura 2000 (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2005).
• Anna Sokołowska – Problemy związane z ochroną i zarządzaniem substancją zabytkową architecturae mili-taris na przykładzie twierdzy Modlin (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2005).
• Marcin Szymanowski – Wykorzystanie Internetu w prezentacji dziedzictwa kulturowego regionu na przykła-dzie serwisu www.powiatlomzynski.pl (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2005).
• Anna Wenka–Radzimirska – Inicjatywy na rzecz zachowania kultury kaszubskiej w XX w. (UKSW – kieru-nek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2005).
• Justyna Banaszek – Współczesne problemy związane z opieką nad zabytkami sztuki sakralnej na przykładzie świątyń rzymskokatolickich dekanatu siennickiego (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gu-towska – 2006).
• Magdalena Borsuk – Poznawanie dziedzictwa kulturowego jako ważny aspekt identyfikacji mieszkańców z miejscem zamieszkania na przykładzie dzielnicy Białołęka w Warszawie (PW – kierunek: administracja; promo-tor: dr Krystyna Gutowska – 2006).
• Marta Dulczewska – Centra handlowe wobec dziedzictwa kulturowego miejsca. Nowe strategie budowania wizerunku centrów i przyciągania kupujących (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Kry-styna Gutowska – 2006).
• Aleksandra Gugulska-Wacławiak – Park romantyczny w Morysinie - historia, stan obecny i perspektywy rekonstrukcji (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2006).
• Magdalena Kapłon – Zabytkowa zabudowa małych miast na Zachodnich Ziemiach Polski w rękach prywatnych właścicieli. Problemy związane z opieką nad zabytkiem na przykładzie XIX wiecznej kamieniczki w Skwierzynie (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2006).
• Aneta Kornaszewska – Ochrona zabytkowych wartości Czerska: szanse i zagrożenia dla miejscowości (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2006).
• Małgorzata Marczak – Udane inicjatywy w zakresie ochrony i udostępniania zabytków przez prywatnych właścicieli na przykładzie dworku w Petrykozach (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2006 ).
• Ewa Padarz – Muzeum w zabytkowej rezydencji. Działalność, strategia rozwoju i sposób organizacji Mu-zeum Zamoyskich w Kozłówce (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2006).
• Anna Roguska – Dawne młyny jako elementy krajobrazu kulturowego polskich wsi i małych miasteczek. Problemy zachowania i ochrony młynów powiatu węgrowskiego (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2006).
• Magdalena Rudnik – Wykorzystanie nieruchomości zabytkowych. Problem dostosowania budowli do no-wych funkcji na przykładzie Pałacu Dernałowiczów w Mińsku Mazowieckim (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2006).
• Małgorzata Sak – Funkcje turystyczne i kulturowe zabytków uznanych za obiekty dziedzictwa światowego na przykładzie Zamościa (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2006).
• Wojciech Turowski – System dawnych fortów i koszar w Legionowie i okolicy – dziedzictwo nieznane i niedoceniane (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2006).
• Jowita Unterberger – Rola prasy codziennej w ochronie dziedzictwa kulturowego na przykładzie akcji Gazety Wyborczej „Zabytek nie zbytek” (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2006).
• Małgorzata Żochowska – Specyficzne problemy związane z opieką nad dziedzictwem kultury żydowskiej na przykładzie Cmentarza Żydowskiego przy ulicy Okopowej w Warszawie (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska - 2006)
• Beata Babińska - Ruiny zamku Krzyżtopór w Ujeździe. Historia i problemy konserwatorskie (UKSW – kie-runek: historia kultury; promotor dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2007).
• Olga Gabec – Współpraca polsko-litewska w sprawowaniu opieki nad wspólnym dziedzictwem kulturowym na Wileńszczyźnie na przykładzie inicjatyw Stowarzyszenia Wspólnota Polska (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2007).
• Ewa Kluś – Problem odtworzenia autentycznego wyposażenia obiektu zabytkowego na przykładzie XVIII-wiecznego kościoła w Woźnikach w Wielkopolsce (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor dr hab. Zbi-gniew Kobyliński, prof. UKSW – 2007).
• Kamil Oleszczuk – System instytucji chroniących dziedzictwo kulturowe w Polsce – podział kompetencji i zakresy odpowiedzialności (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2007).
• Joanna Romanowska – Zabytki sakralne jako świadectwo wielokulturowości dziedzictwa historycznego w dorzeczu Jeziorki na południowym Mazowszu (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2007).
• Monika Stefko – Wpływ koegzystencji polsko-żydowskiej na obraz współczesnych Ryk (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2007).
• Małgorzata Górska – Rola szkoły i władz lokalnych w pielęgnowaniu niematerialnych zabytków etnogra-ficznych w rejonie wsi Dobre (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2008).
• Jadwiga Kania – Kołobrzeg – miasto dla wszystkich. Współczesna koncepcja odbudowy miasta a turystyka (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2008).
• Ewelina Krawczyk – Tradycja mundurków szkolnych (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krysty-na Gutowska – 2008).
• Mirosław Laszczka – Problemy ochrony i prezentacji zabytków motoryzacji (PW – kierunek: administra-cja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2008).
• Milena Mościcka – Stosunek lokalnej społeczności do dziedzictwa kulturowego na przykładzie Kobyłki (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2008).
• Artur Radlak – Rekonstrukcje historycznych bitew: atrakcyjna forma edukacji historycznej, sposób cele-browania rocznic oraz szansa na promocję miejscowości (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2008).
• Dominika Radziejewska-Zachuta – Sponsoring jako metoda pozyskiwania funduszy dla ratowania pol-skich zabytków (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2008).
• Irena Strzałkowska – Kapliczki i krzyże przydrożne jako elementy krajobrazu kulturowego w okolicach Warki (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2008).
• Aneta Wyganowska – Iluminacja zabytków (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutow-ska – 2008).
• Magdalena Augustowska – Zarządzanie zbiorami Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego: aspekty prawne i konserwatorskie (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2009).
• Katarzyna Krawczykowska – Park kulturowy – nowa forma ochrony dziedzictwa kulturowego (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2009).
• Dorian Kulesza – Administracyjno-organizacyjne aspekty rekonstrukcji historycznych walk XVI i XVII-wiecznych na przykładzie działalności Pierwszego Polskiego Stowarzyszenia Turniejowego Liga Baronów (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2009).
• Michał Kwiatkowski – Muzeum Marszałka Józefa Piłsudskiego w Willi Milusin w Sulejówku: od pomysłu do jego urzeczywistnienia (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2009).
• Margarita Piotrowska – Bilans korzyści i niedogodności - prywatny właściciel wobec decyzji o wpisaniu posiadanej nieruchomości do rejestru zabytków (casus dworku w Hucie Mińskiej) (PW – kierunek: administra-cja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2009).
• Magdalena Wyrzykowska – Historia znaku Błękitnej Tarczy i jego stosowanie w Polsce (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2009 ).
• Jarosław Chrapek – Problemy ochrony podwodnego dziedzictwa kulturowego w Polsce (UKSW – kieru-nek: archeologia; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2010).
• Bartłomiej Klęczar – Transatlantycka Stacja Radionadawcza. Historia, stan obecny, zagadnienia konserwatorskie (UKSW – kierunek: archeologia; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW - 2010).
• Agnieszka Woźniak – Udane inicjatywy w zakresie ochrony i udostępniania zabytków przez prywatnych właścicieli na przykładzie skansenu architektury drewnianej regionu siedleckiego w Suchej (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).
• Tomasz Dąbrowski – Koncepcja ochrony i zagospodarowania grodzisk wczesnośredniowiecznych na tere-nie Mińskiego i Węgrowsko-Siedleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (UKSW – kierunek: historia archeologia; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2004).
• Monika Pałka – Krajobraz regionu „Starego Kraju” w Ziemi Lubuskiej: problemy zarządzania i możliwości wykorzystania turystycznego (UKSW – kierunek: historia archeologia; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2005).
• Agnieszka Joanna Paczuska – Stan wiedzy uczniów warszawskich liceów ogólnokształcących na temat ochrony zabytków (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2006).
• Anna Staniszewska – Rewitalizacja miasta na przykładzie rewitalizacji dzielnicy Praga Północ w Warsza-wie (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2006).
• Paweł Wróblewski – Krajobrazowe obiekty archeologiczne między Nidą a Nidzicą (południowe Ponidzie) - problemy ochrony i udostępnienia (UKSW – kierunek: historia archeologia; promotor: dr hab. Zbigniew Koby-liński, prof. UKSW – 2006).
• Aleksandra Osińska – Formy i treści stałych wystaw archeologicznych w muzeach polskich (UKSW – kieru-nek: historia archeologia; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2007).
• Łukasz Szczepankowski – Przedstawianie dziedzictwa archeologicznego w podręcznikach szkolnych do historii dla dzieci w młodszym wieku szkolnym od początków XX w. do początków XXI w. (UKSW – kierunek: historia archeologia; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2007).
• Elżbieta Wierzbicka – Problemy konserwatorskie barokowego drewnianego kościoła w Kurdwanowie, woj. mazowieckie (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2007).
• Beata Babińska – Problemy rewitalizacji zespołu staromiejskiego w Sandomierzu (UKSW – kierunek: histo-ria kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2008).
• Marta Ceglińska – Rezerwat Archeologiczny Rydno w dolinie rzeki Kamiennej w woj. świętokrzyskim (UKSW – kierunek: historia archeologia; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2008).
• Aleksandra Gugulska-Wacławiak – Wielokulturowe dziedzictwo Góry Kalwarii i jego znaczenie dla roz-woju regionu (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2008).
• Monika Kalinowska – Komunalne obiekty dziedzictwa przemysłowego Warszawy XIX i XX wieku. Historia i problemy współczesnego wykorzystania (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2008).
• Małgorzata Sak – Dzieje konserwacji zabytków Zamościa (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2008).
• Renata Teclaw – Wartości kulturowe i zabytkowe cmentarza na Bródnie w Warszawie (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2008).
• Anna Wenka-Radzimirska – Problem ochrony i konserwacji architektury czasów najnowszych na przykła-dzie warszawskich osiedli mieszkaniowych z lat 1950-1956 (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2008).
• Katarzyna Wojdyna – Rezerwaty archeologiczne w Polsce (UKSW – kierunek: historia archeologia; pro-motor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2008).
• Łukasz Kowalczyk – Sposoby ochrony i prezentacji reliktów architektonicznych w Polsce (UKSW – kieru-nek: historia archeologia; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2009).
• Marzena Mikosz – Popularyzacja archeologii w audycjach Polskiego Radia w drugiej połowie XX wieku (UKSW – kierunek: historia archeologia; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2009).
• Anna Artymowska - Zespół pałacowo-ogrodowy Generała Stanisława Klickiego w Łowiczu. Historia - konserwacja - wykorzystanie (UKSW – kierunek: historia kultury; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2010)
• Beata Banasiewicz – Społeczna percepcja krajobrazu kulturowego gminy i miasta Karczew oraz działania na rzecz jego promocji i ochrony (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).
• Paweł Cichocki – Problematyka niechcianego dziedzictwa kulturowego na wybranych przykładach pomni-ków propagandowych w Polsce z lat 1945-1989 (UKSW – kierunek: historia archeologia; promotor: dr hab. Zbigniew Kobyliński, prof. UKSW – 2010).
• Piotr Gołębiowski – Powrót nieruchomości zabytkowych w ręce pierwotnych właścicieli na przykładzie Hotelu Europejskiego w Warszawie (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).
• Joanna Grzegrzółka – Tradycja amatorskiego teatru w Otwocku (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).
• Jadwiga Kania – Krajobraz kulturowy obrzeży Warszawy: skrzyżowanie Dolinki Służewieckiej i Alei Wila-nowskiej jako miejsce szczególne (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).
• Anna Kęska – Ochrona zabytkowych terenów zieleni miejskiej na przykładzie parków Górnego Mokotowa w Warszawie (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).
• Milena Kozłowska (Mościcka) – Znaczenie i perspektywy współczesnych muzeów biograficznych na przy-kładzie muzeum im. Nałkowskich w Wołominie (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).
• Grzegorz Krasuski – Małe muzeum z wielkim dziełem. Problemy zarządzania Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).
• Łukasz Łasiński – Grodziska wschodniej części Pojezierza Iławskiego. Analiza historyczno-przestrzenna, problemy ochrony i prezentacji (UKSW – kierunek: historia archeologia; promotor: dr Jacek Wysocki – 2010).
• Agata Oknińska – Zabytek w funkcji symbolu miasta: casus siedleckiego Ratusza zwanego Jackiem (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).
• Aneta Rubiec – Nielegalne transakcje na rynku dzieł sztuki (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).
• Katarzyna Ślusarska – Problemy zarządzania nieruchomością zabytkową przez wspólnoty mieszkaniowe na przykładzie „Szklanego Domu” z warszawskiego Żoliborza (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).
• Magdalena Wrońska – Działalność pułtuskich organizacji pozarządowych na rzecz ochrony lokalnego dziedzictwa kulturowego (PW – kierunek: administracja; promotor: dr Krystyna Gutowska – 2010).