Semantiko-simvoličeskaja paradigma cveta k kontekste slovoobrazovanija

• Authors: Vendina Tat’jana I.

Title variants

EN

SEMANTIC-SYMBOLIC PATTERN OF COLOUR IN THE WORD-FORMATIONAL CONTEXT

• Languages of publication: RU

Abstracts

PL

Autorka rozprawy Semantyczno-symboliczny paradygmat kolorów w aspekcie słowotwórczym koncentruje się na roli koloru w systemie etnokulturowym i usiłuje zbadać, które z konceptualnych kategorii barw znajdują odbicie w języku i taka jest ich symbolika. Przedmiotem badań jest rosyjskie słownictwo gwarowe, które różni się w dziedzinie nazw kolorów od rosyjskiego języka literackiego leksykalnie – por. gw. burnistyj ‘ryževatyj, bez černoty i ognenoj krasoty’, želtogorjačij ‘oranževyj’ – i semantycznie, por. ros. literackie bagrjanyj ‘vchodjaščij v blok krasnych cvetov’ i gw. bagrjanyj ‘pestryj, polosatyj’. Autorka skupiła uwagę na barwach: belyj, černyj, krasnyj, želtyj, zelenyj, sinij, goluboj i przeprowadziła analizę na trzech poziomach (rejestrach semantycznych): ontologicznym, metaforycznym, komunikatywnym. Kolor biały wykorzystywany jest na wszystkich rejestrach semantycznych i tworzy najbogatszy paradygmat semantyczno-symboliczny. Do tworzenia zoonimów wykorzystywane są wszystkie kolory, jednak w ich użyciach można zaobserwować pewne tendencje. Np. biała barwa służy najczęściej do określania zwierząt domowych, np. belucha ‘krowa maści białej’. Czarny kolor występuje przede wszystkim w nazwach dzikiego ptactwa, černedjucha ‘rodzaj kaczki’. Czerwony kolor przeważa z kolei w nazwach ryb, por. krasnucha ‘łosoś’, ‘płotka’. Podobne różnice obserwowane są również na poziomie metaforyzacji, np. z białym kolorem kojarzone są najczęściej semy ‘dobry’. ‘swobodny’, ‘czysty’, z zielonym – ‘młody’, z czerwonym – ‘piękny’, ‘szczęśliwy’, ‘dobry’.

EN

The article focuses on the role of colour in ethnocultural system. An attempt is made to find out which of the conceptual categories of colour are reflected in language and what is their symbolic value. In focus is Russian dialectal vocabulary, different from that used in the literary variety of the language in two respects: (1) lexically (cf. dialectal burnistyi ‘ryzhevatyi, bez chernoty i ogenoy krasoty’, zheltogorachiy ‘oranzhevyi’; and (2) semantically, cf. literary bagryanyi ‘vhodashchyi v blok krasnykh cvetov’ and dialectal bagryanyi ‘pestriy, polosatyi’. The article concentrates on belyi ‘white’, chernyi ‘black’, krasnyi ‘red’, zheltyi ‘yellow’, siniy ‘navy blue’, goluboy ‘blue’, and provides analysis at three levels (semantic registers): ontological, metaphorical and communicative. White is utilized at all semantic registers and provides the richest semantic-symbolic pattern. Although all the colours are used to form zoonyms, certain tendencies can be observed. For instance, white is used mainly to refer to domesticated animals, e.g. belukha ‘a cow of white colour’. Black is mainly present in the names of wild birds, e.g. chernedyukha ‘a kind of duck’. Red, in turn, is most frequent in the names of fish, cf. krasnukha ‘salmon, ‘roach’. Similar differences can also be observed at the metaphorical level, e.g. white is mainly associated with ‘good’, ‘free’, ‘pure’, green with ‘young’, red with ‘beautiful’, ‘happy’, or ‘good’.

Keywords

EN

semantic-symbolic pattern of colours; word formation; Russian dialectal vocabulary; the colour white; the colour black; the colour red; metaphorization

PL

semantyczno-symboliczny paradygmat kolorów; słowotwórstwo; rosyjskie słownictwo gwarowe; kolor biały; kolor czarny; kolor czerwony; metaforyzacja

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2000
• Volume: 12
• Pages: 189–203

Contributors

author

Vendina Tat’jana I.