Krótki traktat o szkodliwości języka specjalistycznego w badaniach literackich

• Authors: Maciej Wąs

Title variants

EN

A Short Treatise on the Harmfulness of the Specialist Language in Literary Studies

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w badaniach literackich. We wstępie zostaje zarysowany kontekst postawienia tezy. W następnej części przeprowadzona zostaje zwięzła prezentacja obecnej sytuacji studiów literaturoznawczych, to znaczy ich językowego „przespecjalizowania”. Dalej następuje krótki szkic historyczny, mający za zadanie unaocznić specyfikę i naturę tego, co nazywamy tutaj klasycznym modelem wypowiedzi naukowej, szkic obejmujący ramy czasowe od greckiej starożytności do czasów współczesnych i w sposób szczególny poświęcony uwydatnieniu roli, jaką w owym „klasycznym” dyskursie odgrywał i odgrywa język potoczny, żywy, „naturalny”. Wreszcie — próba sformułowania trzech argumentów uzasadniających wyższość modelu „klasycznego” nad „współczesnym” w badaniach literackich. Pracę wieńczą krótkie wnioski, w których próbuje się wykazać potencjalne korzyści praktyczne płynące z przyjęcia proponowanego w pracy stanowiska.

EN

The aim of the article is to demonstrate the harmfulness of the excessive attachment to the specialist language in literary studies. The introduction outlines the context in which the thesis is formulated. The proceeding part consists of a short presentation of the current situation of the literary studies, namely their linguistic “overspecialization.” The yet proceeding one — of a short historical sketch of what is called here the classic mode of academic diction, ranging from the Greek Antique to contemporary times, with special stress falling upon the role which in this diction was and is given to the colloquial, living, “natural” language.” The third part is an attempt at formulating three theoretical arguments proving the superiority of this “classic” model over the contemporary one in the literary studies. The text closes with an attempt at outlining several practical advantages to be gained by accepting the attitude argued for in the text.

Keywords

PL

teoria literatury; interpretacja; Étienne Gilson; Jacques Maritain; tomizm; język potoczny; język specjalistyczny; człowiek; wolność; poststrukturalizm

EN

literary theory; interpretation; Étienne Gilson; Jacques Maritain; Thomism; colloquial language; technical language; man; liberty; poststructuralism

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2019
• Volume: 10
• Issue: 2
• Pages: 65-83

Contributors

author

Maciej Wąs

• Uniwersytet Śląski, Wydział Filologiczny

References

• Arystoteles. Metafizyka. Przełożył Kazimierz Leśniak. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.
• Barthes, Roland. „Śmierć autora”. Przełożył Michał Paweł Markowski. W: Teorie literatury XX wieku — antologia. Red. Anna Burzyńska i Paweł Markowski, 355–359. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006.
• Barthes, Roland. „S/Z”. Przełożyli Marta Gołębiewska i Michał Paweł Markowski. W: Teorie literatury XX wieku — antologia. Red. Anna Burzyńska i Paweł Markowski. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006, ss. 360-374.
• Booth, Wayne C. Critical Understanding: The Powers and Limits of Pluralism. Chicago. London: The University of Chicago Press, 1979.
• Burzyńska, Anna, i Paweł Markowski (red.). Teorie literatury XX wieku — podręcznik. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2007.
• Chesterton, Gilbert Keith. Charles Dickens. Kelly Bray: House of Stratus, 2001.
• Chesterton, Gilbert Keith. William Blake. London: Duckworth & Co., 1920.
• Chesterton, Gilbert Keith. Chaucer. Looe: House of Stratus, 2008.
• Chesterton, Gilbert Keith. St. Thomas Aquinas. Teddington: The Echo Library, 2007.
• Derrida, Jacques. „Przed Prawem”. Przełożył Jacek Gutorow. W: Teorie literatury XX wieku — antologia. Red. Anna Burzyńska i Paweł Markowski, 413–444. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006.
• Eliade, Mircea. sacrum • mit • historia. Przełożyła Anna Tatarkiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2017.
• Fish, Stanley. „Retoryka”. Przełożył Andrzej Szahaj. W: Teorie literatury XX wieku — antologia. Red. Anna Burzyńska i Paweł Markowski, 445–459. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006.
• Fridén, Bertil. Rousseau’s Economic Philosophy: Beyond the Market of Innocents. Dordrecht: Springer Science + Business Media, B.V., 1998.
• Gilson, Étienne. The Unity of Philosophical Experience. San Francisco: Ignatius Press, 1999.
• Gilson, Étienne. Being and Some Philosophers. Toronto: Pontifical Institute of Medieval Studies, 2016.
• Gilson, Étienne. The Arts of the Beautiful. Normal, Illinois: Dalkey Archive Press, 2000.
• Gilson, Étienne. Lingwistyka a filozofia. Przełożyła Hanna Rosnerowa. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1975.
• Heller, Michał. Filozofia nauki. Kraków: Wydawnictwo Papieskiej Akademii Teologicznej, 1992.
• Karcz, Andrzej, „Kryzys badań literackich a po-postrukturalistyczne propozycje”. Teksty Drugie, nr 2 (2001), ss. 156-167.
• Krąpiec, Mieczysław Albert. „Metafizyka — ogólna teoria rzeczywistości”. W: Wprowadzenie do filozofii. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2003.
• Lacan, Jacques. „Tuché i automaton”. Przełożył Krzysztof Kłosiński. W: Teorie literatury XX wieku — antologia. Red. Anna Burzyńska i Paweł Markowski, 30–41. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006.
• Maritain, Jacques. Sztuka i mądrość. Przełożyli Karol i Konrad Górscy. Warszawa: Fronda, 2001.
• Maritain, Jacques. Nauka i mądrość. Przełożył Marian Reutt. Warszawa-Ząbki: Fronda-Apostolicum, 2005.
• Maritain, Jacques. Humanizm integralny. [Nazwisko tłumacza nieznane]. [Warszawa]: Wydawnictwo „Zbliżenia”, [1981].
• Maritain, Jacques. Wieśniak znad Garonny. Przełożył Arkadiusz Ziernicki. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”, 2017.
• Nowa encyklopedia powszechna PWN. Wyd. I. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s.v. „Nauka”.
• Platon. Fajdros. Przełożył Władysław Witwicki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958.
• Platon. Uczta. Przełożył Władysław Witwicki. W: Platon, Uczta, Eutyfron, Obrona Sokratesa, Krition, Fedon, 49–135. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988.
• Rousseau, Jan Jakub. Emil. T. I–II. Przełożyli Wacław Husarski i Eugeniusz Zieliński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1955.
• Tomasz z Akwinu. Summa teologiczna. T. 4. Przełożył Pius Bełch OP. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, 1978.
• Tomasz z Akwinu. Komentarz do „Hermeneutyki” Arystotelesa. Przełożył Andrzej P. Stefańczyk. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2013.
• Woroniecki, Jacek. Katolickość tomizmu. Warszawa: Archidiecezjalny Instytut Akcji Katolickiej, 1938.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult.2019.10.2-4