The role and significance of the Act of 28 March 1933 on social insurance, the so-called Unification Act

• Authors: Makarzec Piotr

Title variants

PL

Rola i znaczenie ustawy z 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym, tzw. ustawy scaleniowej

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

After regaining independence, the Second Polish Republic faced the problem of the legal systems inherited from the three partitioning powers. This situation was also reflected in social insurance and more broadly in social security. The most developed insurance system existed on the lands of the former Prussian partition. This was due to the fact that Germany was the birthplace of social insurance. A developed system operated in the former Austrian partition, while almost no such system existed in the former Russian partition. Centralised sickness insurance was the first to be introduced in the Second Polish Republic. In January 1919 the Decree on sickness insurance came into force, later replaced by the Act of 1920. The work on social insurance unification was carried out between 1917 and 1934. One of its results was the proposal of a uniform social insurance system for white-collar workers. In 1924, the post-Austrian accident insurance legislation was extended to the territory of the former Russian partition. The Act on social insurance, the so-called Unification Act [ustawa scaleniowa], was passed on 28 March 1933. Its biggest achievement was the introduction of workers’ old-age pension insurance, although this was done at the expense of sickness insurance. The risk of three occupational diseases was introduced to the accident insurance. As regards invalidity pensions, the Act did not provide for a distinction between partial and total invalidity. Social insurance legislation in the Second Polish Republic had to be unified and sometimes created from scratch – before the Second World War over 100 legal acts were created for this purpose.

PL

Po odzyskaniu niepodległości II Rzeczpospolita stanęła przed problemem istnienia na jej terytorium porządku prawnego odziedziczonego po trzech zaborcach. Sytuacja taka miała odzwierciedlenie również w ubezpieczeniach społecznych, a szerzej w zabezpieczeniu społecznym. Najbardziej rozwinięty system ubezpieczeń istniał na ziemiach byłego zaboru pruskiego. Wiązało się to z tym, że Niemcy były ojczyzną ubezpieczeń społecznych. Mniej rozwinięty system funkcjonował na ziemiach byłego zaboru austriackiego, a prawie wcale nie istniał na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego. W II Rzeczypospolitej najwcześniej wprowadzono zcentralizowane ubezpieczenie chorobowe. W styczniu 1919 r. zaczął obowiązywać dekret o ubezpieczeniu chorobowym, zastąpiony następnie ustawą z 1920 r. Prace nad ujednoliceniem ubezpieczeń społecznych toczyły się w latach 1917–1934. Jednym z wyników tych prac było przygotowanie projektu jednolitego ubezpieczenia społecznego dla pracowników umysłowych. W 1924 r. ustawodawstwo poaustriackie dotyczące ubezpieczenia wypadkowego rozciągnięto na ziemie byłego zaboru rosyjskiego. Natomiast z 28 marca 1933 r. pochodzi ustawa o ubezpieczeniu społecznem, tzw. ustawa scaleniowa. Jej największym osiągnięciem było wprowadzenie ubezpieczenia emerytalnego robotników ‒ wprowadzenie go odbyło się jednak kosztem ubezpieczenia chorobowego. Do ubezpieczenia wypadkowego zakwalifikowano ryzyko trzech chorób zawodowych. Ustawa nie przewidywała w stosunku do rent inwalidzkich rozróżnienia na inwalidztwo częściowe i całkowite. Przepisy dotyczące ubezpieczeń społecznych w II Rzeczypospolitej należało scalić, a niekiedy tworzyć na nowo ‒ przed II wojną światową powstało w Polsce w tym celu ponad 100 aktów prawnych.

Keywords

EN

(old-age) pension insurance; social insurance; the Second Polish Republic; the Unification Act

PL

ubezpieczenie emerytalne; ubezpieczenia społeczne; II Rzeczpospolita; ustawa scaleniowa

• Publisher: Zakład Ubezpieczeń Społecznych
• Journal: Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka
• Year: 2020
• Issue: 2/2020
• Pages: 23-43

Dates

published

2020-09-07

Contributors

author

Makarzec Piotr

• Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie

References

• Chylak K., Organizacja systemu ubezpieczeń od wypadków przy pracy w Drugiej Rzeczypospolitej [in:] Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej. Studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku, Vol. 2, ed. P. Grata, Rzeszów 2014.
• Dyboski T., Ubezpieczenia społeczne w Polsce w ostatnich latach. Podstawy ustawodawcze i organizacyjne, Warszawa 1939.
• Frankowska L., Modliński E., Ustawa o ubezpieczeniu społecznym, Kraków 1933.
• Grata P., Polityka społeczna Drugiej Rzeczypospolitej. Uwarunkowania – instytucje – działania, Rzeszów 2013.
• Jakubiec D., Pierwsze polskie instytucje ubezpieczeń społecznych. Zarys historii i ustroju, Warszawa 2007.
• Jarosz A., Dyskusja ubezpieczeniowa na łamach “Gospodarki Narodowej” w latach 1931–1939, “Gospodarka Narodowa” 2001, No. 11–12.
• Jarosz A., Ustawa scaleniowa 1933. Próba ujednolicenia systemu ubezpieczeń społecznych w II RP [in:] Między zacofaniem a modernizacją. Społeczno-gospodarcze problemy ziem polskich na przestrzeni wieków, ed. E. Kościk, T. Głowiński, Wrocław 2009.
• Jarosz-Nojszewska A., Emerytury zawodowych wojskowych w Drugiej Rzeczypospolitej [in:] W garnizonie i na kwaterze... Wojskowi i cywile – gospodarcza relacja na ziemiach polskich na przestrzeni wieków, ed. R. Klementowski, M. Zawadka, Wrocław 2017.
• Jarosz-Nojszewska A., Świadczenia rentowe dla inwalidów wojennych w II RP w latach 1918–1926 [in:] Gospodarka i społeczeństwo a wojskowość na ziemiach polskich, ed. T. Głowiński, K. Popiński, Wrocław 2010.
• Jarosz-Nojszewska A., Ubezpieczenia robotników przemysłowych w II RP [in:] Z dziejów przemysłu przed 1945 rokiem, ed. J. Chumiński, M. Zawadka, Wrocław 2012.
• Jarosz-Nojszewska A., Ubezpieczenia społeczne na Górnym Śląsku w latach 1918–1939 [in:] Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej: studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku, ed. P. Grata, Rzeszów 2013.
• Jarosz-Nojszewska A., Ubezpieczenie emerytalne pracowników umysłowych w Drugiej Rzeczypospolitej [in:] Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej. Studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku, Vol. V, ed. P. Grata, Rzeszów 2017.
• Jarosz-Nojszewska A., Ubezpieczenie od bezrobocia w Drugiej Rzeczypospolitej [in:] Ekonomia, społeczeństwo, polityka. Studia ofiarowane prof. dr. hab. Januszowi Kalińskiemu w 70. rocznicę urodzin, ed. A. Zawistowski, Warszawa 2012.
• Jędrasik-Jankowska I., Ubezpieczenie społeczne, Vol. 1, Część ogólna, Warszawa 2003.
• Jędrasik-Jankowska I., Ubezpieczenie społeczne, Vol. 2, Ubezpieczenie rentowe, ubezpieczenie emerytalne, Warszawa 2003.
• Kąkol K., Ubezpieczenia społeczne w Polsce, Łódź 1950.
• Kolasiński K., Postępowanie w sprawach ubezpieczeniowych [in:] Rozwój ubezpieczeń społecznych w Polsce, Wrocław 1991.
• Krupski A., Proces scalania ubezpieczeń społecznych w okresie II Rzeczpospolitej – utworzenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, “Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka” 2012, No. 10.
• Landau L., W sprawie reformy ubezpieczeń społecznych i nadmiernego obciążania składkami ubezpieczeniowymi, “Przegląd Ubezpieczeń Społecznych” 1934, Issue 10.
• Landau Z., Ubezpieczenia społeczne w Polsce w latach kryzysu gospodarczego 1930–1935, “Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1968, No. 10–11.
• Lewandowska M., Rzeczpospolita ubezpieczonych. Historia ubezpieczeń społecznych w Polsce, Warszawa 2017.
• Łazowski J., Zagadnienie scalenia ubezpieczeń społecznych a polskie projekty ustawodawcze, “Praca i Opieka Społeczna” 1927, Issue 1.
• Makarzec P., Ubezpieczenia Społeczne w II Rzeczypospolitej, “Zeszyty Naukowe WSEI seria: Administracja” 2012, No. 1, Vol. 2.
• Muszalski W., Ubezpieczenia społeczne, Warszawa 2004.
• Nowakowski M., Okręgowe sądy ubezpieczeń społecznych, Kraków 2017.
• Organiściak W., Prawo ubezpieczeń społecznych II Rzeczypospolitej (Szkic dla celów dydaktycznych), “Z Dziejów Prawa” 2010, Vol. 3.
• Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym. Część 3. Okres międzywojenny, Kraków 2001.
• Przeciwko sanacyjnemu projektowi organizacji ubezpieczeń, “Robotnik” 2 February 1933, No. 45.
• Przestalski M.E., Lis E., Ubezpieczenia chorobowe i macierzyńskie [in:] Rozwój ubezpieczeń społecznych w Polsce, Wrocław 1991.
• Rozwój ubezpieczeń społecznych w Polsce, ed. C. Jackowiak, Z. Landau, W. Muszalski, M. Piątkowski, Z. Radzimowski, Warszawa 1991.
• Studia i materiały z historii ubezpieczeń społecznych w Polsce, Warszawa 1983‒1993, 2017.
• Szubert W., Ubezpieczenie społeczne. Zarys systemu, Warszawa 1987.
• Szurgacz H., Uwagi na temat powstania i rozwoju ubezpieczeń w Polsce, “Acta Universitatis Wratislaviensis” 2004, No. 2616, Prawo CCLXXXVIII.
• Ubezpieczenia społeczne. Chwiejne i niepewne kroki B.B.W.R. na drogach “sanacyjnej” ustawy scaleniowej, “Robotnik” 27 January 1933, No. 38.
• Zieliński T., Ubezpieczenia społeczne pracowników. Zarys systemu prawnego – część ogólna, Warszawa–Kraków 1964.

Identifiers

ISSN

1731-0725