System opieki zdrowotnej w Polsce wobec potrzeb seniorów: priorytety, racjonowanie i dyskryminacja ze względu na wiek

• Authors: Mieczysław Gałuszka

Title variants

EN

Health care system in Poland facing seniors’ health needs: priorities, rationing and age discrimination

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia problemy związane z realizacją świadczeń zdrowotnych dla osób w starszym wieku, ze szczególnym uwzględnieniem różnych form racjonowania wiekowego. Przytoczone dane pokazują, że stan zdrowia polskich seniorów nie jest dobry. Jedną z przyczyn jest niezadowalająca opieka zdrowotna wynikająca głównie z braku środków finansowych. Dlatego priorytetem polityki zdrowotnej jest stworzenie programów profilaktycznych nastawionych na popularyzację zdrowego starzenia się. Aktywne starzenie rozumie się wieloaspektowo jako: starzenie się w dobrym zdrowiu, aktywny udział w życiu społecznym, spełnienie w życiu zawodowym i więcej niezależności w życiu codziennym. Wśród pacjentów racjonowanie ograniczonych środków medycznych traktowane jest jako dyskryminacja wiekowa. Podczas leczenia pacjentów w podeszłym wieku wprowadza się różnego typu ograniczenia w dostępie do należnych procedur medycznych, stosuje się oszczędności oraz ignoruje potrzeby seniorów. Systemowe i instytucjonalne działania winny być skierowane na rozwój geriatrii, poprawę jakości udzielania świadczeń zdrowotnych, profilaktykę zdrowotną i promocję zdrowego stylu życia.

EN

The article discusses problems related to providing seniors with healthcare services, with particular emphasis on various forms of age rationing. The data show that health condition of seniors in Poland is not good. One of the reasons is unsatisfactory healthcare resulting mainly from lack of financial resources. Therefore, the priority of healthcare policy is implementation of preventive programs aimed at popularization of healthy aging. Healthy aging is understood in several ways: as getting older in good health condition, as active participation in social life, as satisfaction with professional life and more independence in the everyday life. Patients perceive rationing of limited medical resources as age discrimination. During treatment of the aged several types of constraints of access to due medical procedures are implemented: their needs are ignored and the expenses are reduced. Institutional actions should be taken to develop geriatrics, improve quality of medical services, develop preventive medicine and promote of healthy lifestyle.

Keywords

PL

system opieki zdrowotnej; starość; racjonowanie; świadczeń zdrowotnych; dyskryminacja ze względu na wiek

EN

health care system; old age; healthcare rationing; ageism

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2013
• Volume: 62
• Issue: 2
• Pages: 79 - 108

Dates

published

2013-12-31

Contributors

author

Mieczysław Gałuszka

• Uniwersytet Medyczny w Łodzi

References

• Alichniewicz A., Szczęsna A. (red.) [2001], Dylematy bioetyki, Zakład Etyki i Filozofii Medycyny AM w Łodzi, Łódź.
• Anczewska M. [2005], Wypalenie zawodowe, „Postępy Psychiatrii i Neurologii”, vol. 14, nr 2.
• Angel J.L. ( red.) [2011], Handbook of Sociology of Aging, Springer, New York.
• Butler J. [1999], The Ethics of Health Care Rationing. Principles and Practices, Cassell, London.
• Callahan D. [1987], Setting Limits. Medical Goals in an Aging Society, Simon and Shuster, New York.
• Centrum Badań nad Zdrowym Starzeniem, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, .
• Estes C.L., Binney E.A. [1989], The Biomedicalization of Aging – Dangers and Dilemmas, ,,The Gerontologist”, vol. 29, no. 5.
• Daniels N. [1985], Just Health Care. Studies in Philosophy and Health Policy, Cambridge University Press, Cambridge, New York, Melbourne.
• Gałuszka M. [2006], Jakość życia seniora. Przegląd wybranych koncepcji i metod badania, [w:] Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich, J.T. Kowalewski, P. Szukalski (red.), Zakład Demografii UŁ, Łódź.
• Gałuszka M. [2007], „Siwiejąca populacja” – etyczna, społeczna i ekonomiczna waloryzacja starości, „Annales” Etyka w Życiu Gospodarczym, tom 10, nr 2.
• Gałuszka M. [2010], Dylematy moralne i konflikty powinności w polskim systemie opieki zdrowotnej a problem ryzyka zdrowotnego, [w:] Walczak-Duraj D. (red.), Aksjonormatywny kontekst współczesnej pracy i wybranych zawodów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Golinowska S., Sowa A. [2012], Zdrowie i sprawność. Przemiany w Polsce, ,,Polityka społeczna”, nr 2.
• Grodzicki T. [2007], Strategia rozwoju systemu opieki geriatrycznej i rozwiązań poprawiających jakość opieki nad osobami starszymi w systemie ochrony zdrowia,
• <www.mz.gov.pl//wwwfiles/ma_struktura/.../51_geriatria_13072011> 20.11.2012.
• Hardwig J. [1990], What about the Family?, ,,Hastings Center Report”, vol. 20 (2).
• Hardwig J. [2009], Czy mamy obowiązek umrzeć?, [w:] Galewicz W. (red.), Wokół śmierci i umierania, Kraków.
• Hołówka J. [2005], Racjonowanie świadczeń medycznych czy profilowanie oferty?, „Diametros” nr 5.
• Czapiński J. [2011], Dyskryminacja społeczna, [w:] Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków, (red.) J. Czapiński, T. Panek, Polskie Towarzystwo Statystyczne, Warszawa.
• Czyżewski M., Dunin K., Piotrowski A. [1991], Cudze problemy, czyli wstęp do sepologii, [w:] Cudze problemy. O ważności tego, co nieważne. Analiza dyskursu publicznego w Polsce, Ośrodek Badań Społecznych, Warszawa.
• Dubiel M., Klich-Rączka A. [2011], Specyficzne potrzeby lecznicze osób starszych a kształcenie geriatrów. Dlaczego geriatria jest specjalizacją ważną i dlaczego ciągle brakuje geriatrów?, „Zdrowie Publiczne i Zarządzanie”, tom IX, nr 1.
• Klein R. [1993], Dimension of rationing: who should do what?, ,,British Medical Journal”, July 31, vol. 307.
• Kostka T., Kostka J. [2009], Sprawność funkcjonalna seniorów jako wyzwanie dla zdrowia publicznego, [w:] Jakość życia i opieka zdrowotna weteranów służby w wojsku polskim. Gałuszka M., Kostka T. (red.), Biuro Promocji i Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Łódź.
• Łuków P. [2004], Racjonowanie świadczeń a troska o dobro pacjenta, „Zdrowie Publiczne i Zarządzanie”, tom II, nr 1.
• Matthias-Schulenburg J., Blanke M. [2004], Rationing of Medical Services in Europe: An Empirical Study A European Survey, IOS Press.
• Nojszewska E. [2011], System ochrony zdrowia w Polsce, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
• Nowakowski M., Nowakowska L. [2010], Medykalizacja starości: dylematy i zagrożenia, [w:] Jakość życia seniorów w XXI wieku. Ku aktywności, Kałuża D., Szukalski P. (red.), Wydawnictwo Biblioteka, Łódź.
• Pączkowska M. [2012], Korzystanie z leków i ich dostępność. Raport z badań, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, 20.11.2012.
• Piechór E., Mańkowski A., Mossakowska M., Zdrojewski T. [2012], Podstawowe wskaźniki realizacji badania PolSenior, [w:] Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce, Mossakowska M, Więcek A., Błędowski P. (red.), Termedia, Wydawnictwo Medyczne, Poznań.
• PolSenior: polska starość może być lepsza, 21.11.2012.
• Putnam R.D. [2008], Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
• Rzemek C.[ 2010], Odpowiedzialność podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia – z upoważnienia ministra – na zapytanie nr 5575 ( VI Kadencja Sejmu) w sprawie dyskryminacji i poniżania osób starszych w publicznej służbie zdrowia, Warszawa, <http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/24450665> 17.11.2013.
• Sańko W. [2010], Senior – Opieka Zdrowotna w świadomości osób korzystających z poznańskich klubów seniora. Raport zbiorczy, Poznań.
• Smith J. [2000], Culture of Death. The Assault on Medical Ethics in America, Encounter Books, San Francisco, California.
• Solidarity in health: Reducing Health Inequities in the EU. <http://ec.europa.eu/health/ph_determinants/socio_economics/documents/com2009_background_en.pdf>.
• Sowada Ch. [2011], Starzenie się człowieka i starzenie się populacji. Podział odpowiedzialności za skutki finansowe w systemie opieki zdrowotnej, „Zdrowie Publiczne i Zarządzanie”, tom IX, nr 1.
• Studzińska-Pasieka K. [2009], Paradygmat profesji w doświadczeniach zawodowych lekarzy i opiniach studentów medycyny. Analiza na przykładzie łódzkiego środowiska medycznego. Rozprawa doktorska. Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Łódź.
• Sygit M. [2010], Zdrowie publiczne, Oficyna a Wolters Kluwer Business, Warszawa.
• Szarota Z. [2010], Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
• Szatur-Jaworska B. [2000], Ludzie starzy, starość w polityce społecznej, Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr, Warszawa.
• Szatur-Jaworska B., Błędowski P. [2010], Instytucje wobec potrzeb osób starszych, Raport opracował Zespół Instytutu Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa.
• Szlendak T. [2010], Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa.
• Szomburg J. [2010], W kierunku Europy obywatelskiej i przedsiębiorczej. Siedem przykazań dla Europy, [w:] Biała Księga 2004. Polskie Forum Strategii Lizbońskiej, Gdańsk–Warszawa.
• Szymborski J., Marciniak G. [2012], Przyszłość demograficzna a zdrowie, Referat wygłoszony na konferencji Wpływ zmian demograficznych na systemy ochrony zdrowia w Polsce, Europie i na świecie. Starzenie się społeczeństw jako problem globalny, Europejski Kongres Gospodarczy, Katowice 14–16.05.2012, Rynek Zdrowia.
• Szewczyk K. [2005], Zgoda i sprzeciw, „Diametros” nr 5.
• Szewczyk K. [2009], Bioetyka. Pacjent w systemie opieki zdrowotnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Szukalski P. [2004], Uprzedzenia i dyskryminacja ze względu na wiek (ageizm) – przyczyny, przejawy, konsekwencje, „Polityka Społeczna” nr 2.
• Szukalski P. [2009], Ageizm – przejawy indywidualne i instytucjonalne, [w:] Halicka M., Halicki J., Sidorczuk A. (red.), Człowiek dorosły i starszy w sytuacji przemocy, Białystok.
• The EU Contribution to Active Ageing and Solidarity between Generations, Publications Office of the European Union, Luxembourg 2012; <http://ec.europa.eu/cocial/publications> 05.03.2012.
• Tobiasz-Adamczyk B. [2006], Geneza zdrowia, koncepcje i ewolucja pojęcia jakości życia, [w:] Kawecka-Jaszcz K., Klocek M, Tobiasz-Adamczyk B. (red.), Jakość życia w chorobach układu sercowo-naczyniowego, Termedia Wydawnictwo Medyczne, Poznań.
• Tobiasz-Adamczyk B.[2000], Jakość życia w starości – definicja, pojęcia, [w:] Panek A., Szarota Z. (red.), Zrozumieć starość, Oficyna Wydawnicza TEXT, Kraków.
• Tobiasz-Adamczyk B. [2010], Przemoc w rodzinie wobec osób starszych, [w:] Jaszczak-Kuźmińska D., Michalska K. (red.), Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa.
• Tobiasz-Adamczyk B. [2012], Deficyt indywidualnych zasobów psychospołecznych w wieku starszym a subiektywna ocena stanu zdrowia i jakości życia z perspektywy socjologii starzenia, [w:] Gałuszka M., Wieczorkowska M. (red.), Społeczne, kulturowe i polityczne uwarunkowania ryzyka zdrowotnego, Biuro Promocji i Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Łódź.
• Tobiasz-Adamczyk B., Brzyski P., Brzyska M. [2012], Different types of maltreatment and health-related quality of in older age, [w:] Perek-Białas J., Hoff A., Developing the „Sociology of Ageing”, Jagiellonian University Press, Kraków.
• Twardowska-Rajewska J. [2005], Dyskryminacja ze względu na wiek w obszarze ochrony zdrowia, [w:] Co wiemy o dyskryminacji ze względu na wiek?, ARFwP, Warszawa; Strategia wprowadzenia roku 2007 – Europejski Rok Równych Szans Dla Wszystkich <http://ec.europa.eu/> 10.11.2010.
• Watoła J. [2013], Nie ufam, to kręcę lekarza, „Gazeta Wyborcza”, 30.04–01.04.
• Woźniak Z. [2003], Priorytety w programach gerontologicznych organizacji międzynarodowych i struktur europejskich jako przesłanka budowy polityki społecznej wobec starości i osób starszych, [w:] Szlązak M. (red.), Starzenie się populacji wyzwaniem dla polityki społecznej, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, Kraków.
• Woźniak Z. [2012], Solidarność międzypokoleniowa w starzejącym się świecie – perspektywy i zagrożenia, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” LXXIV, z. 3.
• Zdrowie 21. Zdrowie dla wszystkich w XXI wieku [2001], Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Fundacja Zdrowia Publicznego, Uniwersyteckie Wydawnictwo „Vesalius” Warszawa, Karków
• Zych A.A. [2012], Profilaktyka gerontologiczna a normalne i optymalne starzenie się, [w:] A. Zych (red.), Poznać, zrozumieć i zaakceptować starość, Wydawnictwo Progres, Łask.

Identifiers

ISSN

0033-2356