Od sporu o dwie etyki ku etyce niekonsensualnej

• Authors: Wajsprych Danuta

Title variants

EN

From the Argument about Two Ethics towards Nonconsensual Ethics

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł nawiązuje do dwóch bardzo wyrazistych i trwałych kulturowo koncepcji etycznych, pozostających względem siebie w wyraźnej opozycji. Są to: paradygmat etyki tradycyjnej i etyki autentyczności. Pierwszy, mający swe źródła w racjonalistycznej tradycji starożytnej (Arystoteles) i chrześcijańskiej koncepcji moralnej (Tomasz z Akwinu), określa sposób istnienia wartości jako uniwersalny (obiektywny), drugi natomiast, mający swe źródła w indywidualizmie ekspresywistycznym, określa sposób istnienia wartości jako indywidualny (subiektywny). W artykule sugeruje się wyjście poza spór: „albo etyka tradycyjna, albo etyka autentyczności” i proponuje dla praktyki wychowania etykę niekonsensualną opartą na kategorii rozumienia. Etyka niekonsensualna jest etyką dialogu w działaniu społecznym jako uniwersalizacja interakcji życia codziennego w podmiotowym standardzie waluacji. Oznacza to, że człowiek sam wyznacza swoją podmiotowość poprzedzoną refleksją i operacjami własnego rozumu i uzasadnia stabilność swoich podmiotowych racji za pośrednictwem drugiego człowieka.

EN

The article refers to two very clear and culturally permanent ethical concepts which remain in clear opposition towards each other. These are: traditional ethics and the ethics of authenticity paradigms. The first one, rooted in rationalistic ancient tradition (Aristotle) and Christian moral concept (Thomas Aquinas), defines the mode of existence of moral values as universal (objective), while the second, rooted in expressivist individualism, defines the mode of existence of moral values as individual (subjective). The article suggests stepping out of the dispute “either traditional ethics or ethics of authenticity” and proposes nonconsensual ethics based on the category of understanding. Nonconsensual ethics is the ethics of dialogue in social action as an universalisation of everyday life interactions in a subjective standard of valuation. This means that the person determines their subjectivity which is preceded by the reflection and the operations of their mind, and substantiates the stability of their subjective arguments via others.

Keywords

PL

etyka; obiektywizm; subiektywizm; autentyczność; rozumienie; niekonsensualność

EN

ethics; objectivism; subjectivism; authenticity; understanding; nonconsensuality

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Rocznik Andragogiczny
• Year: 2015
• Volume: 22
• Pages: 67-78

Contributors

author

Wajsprych Danuta

• Olsztyńska Szkoła Wyższa im. J. Rusieckiego

References

• Ablewicz K. (2010), Hermeneutyka i fenomenologia a pedagogika, [w:] S. Palka (red.), Podstawy metodologii badań w pedagogice, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 103–123.
• Ablewicz K. (2003), Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej. Studium sytuacji wychowawczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Kaczmarek A. (2011), Nowoczesna autentyczność. Charles Taylor wobec dylematów współczesności, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Milerski B. (1998), Religia a szkoła. Status edukacji religijnej w szkole w ujęciu ewangelickim, Wydawnictwo Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej, Warszawa.
• Nietzsche F. (2001), Zapiski o nihilizmie (z lat 1885–1889), tłum. G. Sowiński, [w:] G. Sowiński (red.), Wokół nihilizmu, Wydawnictwo „A”, Kraków.
• Obuchowski K. (1993), Człowiek intencjonalny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Schütz A. (2008), O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków.
• Schütz A. (1984), Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, [w:] E. Mokrzycki (red.), Kryzys i schizma. Autentyczne tendencje w socjologii współczesnej, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Sośnicki K. (1964), Istota i cele wychowania, „Nasza Księgarnia”, Warszawa.
• Sośnicki K., Zagadnienie najogólniejszych zasad wychowania, „Ruch Pedagogiczny” 1969, 6.
• Taylor C., Etyka autentyczności, tłum. A. Pawelec, Wydawnictwo „Znak” 2002, Kraków.
• Żardecka-Nowak M., Autentyczność zawiedzionych nadziei, czyli o wygasaniu pewnego moralnego ideału w ponowoczesnym społeczeństwie masowym, „Logos i Ethos” 2012, nr 1 (32), s. 81–104.
• Żywczok A. (2011), Ku afirmacji życia. Pedagogiczne podstawy pomyślnej egzystencji, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.12775/RA.2015.003