Od państwa opiekuńczego do społeczeństwa opiekuńczego. Dylematy wokół partycypacji obywateli na przykładzie polityki społecznej wobec niepełnosprawności

• Authors: Barbara Gąciarz , Tomasz Piróg

Title variants

EN

From Welfare State to Welfare Society. Dilemmas Around Citizens Participation in Shaping Social Policies

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy partycypacji beneficjentów w wyznaczaniu celów polityki społecznej w jej modelu wielosektorowym. Główne tezy dotyczą pozytywnych skutków włączenia niepublicznych aktorów zbiorowych w definiowanie celów i realizowanie zadań publicznych, uszeregowane według ich związku z narastaniem poczucia obywatelskiego wpływu na władze publiczne oraz zadowoleniem obywateli z efektów działania państwa. Autorzy poddają krytyce idealizującą wizję demokratycznej funkcji organizacji pozarządowych, zakorzenioną w idei demokracji społecznej, oraz wskazują na nieusuwalność konfliktów społecznych dotyczących ingerencji państwa w wielosektorową politykę społeczną. Na tym tle przedstawiają tezę, że dla jak najlepszego dopasowania jakości usług do oczekiwań beneficjentów konieczne jest zwiększenie podmiotowej roli bezpośrednich adresatów polityk publicznych. Kwestia ta odniesiona zostaje do roli organizacji zrzeszających i reprezentujących osoby niepełnosprawne w przekształcaniu modelu polityki społecznej.

EN

The article discusses beneficiaries’ participation in determining the goals of social policy in multisector model. The main theses concern the positive effects of including non-public collective actors in defining policy goals and carrying out public tasks. The effects are ranked depending on how they relate to increasing sense of empowerment vis à vis public authorities and the citizens’ satisfaction with the effects of state activities. The authors criticize idealistic vision of democratic function of the NGOs, embedded in the idea of social democracy. They also indicate the inevitable social conflicts related to state intervention in multisector public policy. Against this backdrop they propose that an increase in the role of direct addressees of public policies is necessary to provide for the best possible match between the quality of services and the needs of the beneficiaries. This issue is also analyzed in the context of the role of organizations representing disabled persons in transformations of social policy model.

Keywords

PL

model wielosektorowy polityki społecznej; społeczeństwo opiekuńcze; niepełnosprawność; organizacje pozarządowe

EN

multisector model of social policy; welfare society disability; non-governmental organizations

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2014
• Issue: 2(213)
• Pages: 85-106

Contributors

author

Barbara Gąciarz

• Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica, Wydział Humanistyczny, ul. Gramatyka 8a, 30-071 Kraków
• Instytut Filozofii i Socjologii PAN, ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa

author

Tomasz Piróg

• Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica, Wydział Humanistyczny, ul. Gramatyka 8a, 30-071 Kraków

References

• Abrahamsson, Bengt. 1977. Bureaucracy or Participation. The Logic of Organization. London: Sage Publications Inc.
• Beck, Ulrich i Elisabeth Beck-Gernsheim. 2002. Individualization. Institutionalized Individualism and its Social and Political Consequences. London: Sage.
• Bogacz-Wojtanowska, Ewa. 2013. Partycypacja społeczna (w tym polityczna) osób niepełnosprawnych w krajach UE/EOG oraz sytuacja w Polsce. Przesłanki prawne i społeczne upodmiotowienia środowisk osób niepełnosprawnych. Raport przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawnych”. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Niepublikowany manuskrypt.
• Buchanan, James M., Robert D. Tollison i Gordon Tullock (red.). 1980. Toward a Theory of the Rent-seeking Society. College Station: Texas A&M University Press.
• Crozier, Michel. 1964. The Bureaucratic Phenomenon. London: Travistock.
• Dahl, Robert A. 1995. Demokracja i jej krytycy. Tłum. S. Amsterdamski. Kraków−Warszawa: Znak–Fundacja Batorego.
• DiMaggio, Paul J. i Walter W. Powell. 2006. Nowe spojrzenie na „żelazną klatkę”: instytucjonalny izomorfizm i racjonalność zbiorowa w polach organizacyjnych. Tłum. A. Lompart. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki i M. Ziółkowski (red.). Współczesne teorie socjologiczne. Tom 2, Warszawa: Scholar, s. 600–612.
• Downs, Anthony. 1967. Inside Bureaucracy. Boston: Littre, Brown & Company.
• Edwards, Bob, Michael W. Foley i Mario Diani (red.). 2001. Beyond Tocqueville. Civil Society and Social Capital Debate in Comparative Perspective. Hanover: University Press of New England.
• Fishkin, James S. 2011. When People Speak: Deliberative Democracy and Public Consultation. Oxford: University Press.
• Friedman, Milton. 1976. Capitalism and Freedom. Chicago–London: University of Chicago Press.
• Frieske, Kazimierz W. 2008. Fatamorgana deliberacji. W: J. Sroka (red.). Wybrane instytucje demokracji partycypacyjnej w polskim systemie politycznym. Warszawa: IPiSS, s. 190–204.
• Fukuyama, Francis. 1997. Zaufanie: kapitał społeczny a droga do dobrobytu. Tłum. A. i L. Śliwa. Warszawa−Wrocław: WN PWN.
• Gąciarz, Barbara. 2013. Przemyśleć niepełnosprawność na nowo. Zmiana modelu instytucjonalnego wsparcia dla osób niepełnosprawnych jako szansa polityki integracyjnej w Polsce. Raport przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawnych”. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Niepublikowany manuskrypt.
• Gąciarz, Barbara i Antonina Ostrowska. 2008. Integracja społeczna i aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych zamieszkałych w małych miastach i na terenach wiejskich. Raport z badań. Warszawa: IFiS PAN.
• Gąciarz, Barbara i Bartkowski Jerzy. 2012. Samorząd a rozwój. Instytucje – obywatele – podmiotowość. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Giddens, Anthony. 1999. Trzecia droga. Odnowa socjaldemokracji. Tłum. H. Jankowska. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Glaeser, Edward L. 2006. Paternalism and Psychology. „The University of Chicago Law Review” nr 1: 133–156.
• Gouldner, Alvin W. 1964. Patterns of Industrial Bureaucracy. New York: Free Press of Glencoe.
• Gray, John. 2001. Dwie twarze liberalizmu. Tłum. P. Rymarczyk. Warszawa: Aletheia.
• Grewiński, Mirosław. 2009. Wielosektorowa polityka społeczna: o przeobrażeniach państwa socjalnego. Warszawa: WSP TWP.
• Grewiński, Mirosław. 2011. Transformacja polityki społecznej w Europie – główne kierunki reorganizacji. W: M. Grewiński i B. Więckowska (red.). Przeobrażenia sfery usług w systemie zabezpieczenia społecznego w Polsce. Warszawa: WSP TWP, s. 21–42.
• Habermas, Jurgen. 2004. Działanie komunikacyjne i detranscendentalizacja rozumu. Tłum. W. Lipnik. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.
• Hausner, Jerzy. 2002. Od idealnej biurokracji do zarządzania publicznego. W: M. Marody (red.). Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku. Warszawa: Scholar, s. 420–440.
• Hausner, Jerzy. 2008. Zarządzanie publiczne. Warszawa: Scholar.
• Hayek, Friedrich von. 2005. Droga do zniewolenia. Tłum. K. Gruba i in. Kraków: Arkana.
• Hoggett, Paul. 1991. A New Management for Public Sector. „Policy & Politics” vol. 19, no 4: 243–256.
• Hudock, Ann. 1999. NGO’s and Civil Society: Democracy by Proxy? Cambridge: Polity Press.
• Izdebski, Hubert. 2007. Od administracji publicznej do public governance. „Zarządzanie Publiczne” nr 1: 7–19.
• Jessop, Bob. 1997. Capitalism and Its Future: Remarks on Regulation, Government and Governance. „Review of International Political Economy” vol. 4, no 3: 561–581.
• Kazimierczak, Tomasz. 2007. Zrozumieć ekonomię społeczną. W: T. Kazimierczak i M. Rymsza (red.). Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, s. 93–126.
• Kooiman, Jan. 1993. Social-political Governance: Introduction. W: J. Kooiman (red.). Modern Governance. New Government-Society Interactions. London: Sage, s. 1–6.
• Leś, Ewa. 2000. Od filantropii do pomocniczości. Studium porównawcze rozwoju i działalności organizacji społecznych. Warszawa: Elipsa.
• Luhmann, Niklas. 1994. Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego. Tłum. Grażyna Skąpska. Warszawa: WN PWN.
• Lukes, Steven. 2006. Władza w ujęciu radykalnym. W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki i M. Ziółkowski (red.). Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: Scholar.
• Mau, Steffen i Benjamin Veghte (red.). 2007. Social Justice. Legitymacy and the Welfare State. Aldershot: Ashgate.
• Mayntz, Renate. 1993. Governing Failures and the Problem of Governability: Some Comments on a Theoretical Paradigm. W: J. Kooiman. Modern Governance. New Government-Society Interaction. London: SAGE, s. 9–20.
• Mazur, Stanisław. 2007. Biurokracja jako dylemat. „Zarządzanie Publiczne” nr 2(2): 99–111.
• Merton, Robert K. 1957. Bureaucratic Structure and Personality. W: R. K. Merton. Social Theory and Social Structure. Glencoe IL: Free Press, s. 195–206.
• Mill, John S. 1959. O wolności. Tłum. A. Kurlandzka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Millon-Desol, Chantal. 1996. Zasada subsydiarności – założenia, geneza oraz problemy współczesne. W: D. Milczarek (red.). Subsydiarność. Warszawa: CE UW, s. 41–52.
• Misztal, Wojciech. 2008. Lokalny dialog obywatelski. Warszawa: CDS Dialog.
• Mouffe, Chantal. 2008. Polityczność. Przewodnik krytyki politycznej. Tłum. J. Erbel. Warszawa: Krytyka Polityczna.
• MRR. 2008. Koncepcja Good Governance – refl eksje do dyskusji. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
• Oliver, Michael. 2009. Understanding Disability. From Theory to Practice. Second Edition, Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Oliver, Michael i Barnes Colin. 2012. The New Politics of Disablement. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Osborne, David i Ted Gaebler. 1992. Rządzić inaczej. Jak duch przedsiębiorczości przenika i przekształca administrację publiczną. Tłum. A. Jankowski. Poznań: Media Rodzina.
• Peters, Guy B. 2011. Dwie wizje rządzenia decentralizacją i recentralizacją procesów rządzenia. Tłum. S. Mazur. „Zarządzanie Publiczne” nr 1 (15): 110–122.
• Pietrzyk-Reeves, Dorota. 2004. Idea społeczeństwa obywatelskiego. Współczesna debata i jej źródła. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Piróg,Tomasz. 2013. Znaczenie komunikacji w zarządzaniu publicznym. W: W. Kieżun, J. Wołejszko i S. Sirko (red.). Public management 2013. Wyzwania i dylematy zarządzania organizacjami publicznymi. Tom 1. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, s. 91– 102.
• Putnam, Robert. 1995. Demokracja w działaniu: tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech. Tłum. J. Szacki. Kraków–Warszawa: Znak–Fundacja Batorego.
• Putnam, Robert. 2008. Samotna gra w kręgle: upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Tłum. P. Sadura, S. Szymański. Warszawa: WAiP.
• Przewłocka, Jadwiga 2011. Współpraca organizacji pozarządowych i administracji publicznej w roku 2009. Raport z badań. Warszawa: Klon/Jawor.
• Rhodes, Rod A.W. 2010. Nowe współzarządzanie publiczne: rządzenie bez rządu. Tłum. R. Chrabąszcz. „Zarządzanie Publiczne” nr 4: 104–118.
• Rodger, John J. 2000. From a Welfare State to a Welfate Society. The Changing Contelst of Social Policy in Postmodern Era. London, NewYork: MacMillan Press LTD, St. Martin’s Press Inc.
• Rozmus, Paweł. 2013. Źródła sukcesów i niepowodzeń instytucji wsparcia dla osób niepełnosprawnych, na przykładzie wybranych działań realizowanych ze środków PFRON. Raport z badań. Kraków (manuskrypt).
• Rudnicki, Seweryn. 2013. Szanse na integrację społeczną i dobrobyt osób z niepełnosprawnościami. Uwarunkowania społeczne, ekonomiczne i prawnoinstytucjonalne realizacji polityki integracyjnej w Polsce. Raport przygotowany w ramach projektu „Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawnych”. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica. Niepublikowany manuskrypt.
• Runciman, David i Monica Brito Vieira. 2011. Reprezentacja. Tłum. K. Sosnowska. Warszawa: Sic!.
• Rymsza, Marek. 2013. Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich welfare states. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Salamon, Lester. 1995. Partners in Public Service. Government-Nonprofi t Relations in the Modern Welfare-State. Baltimore: John Hopkins University Press.
• Salamon, Lester i Helmut Anheier. 1996. Social Origins of Civil Society: Explaining the Nonprofit Sector Cross-Nationally. Working Papers of the John Hopkins Comparative Nonprofit Sector Project, Baltimore: John Hopkins University.
• Sartori, Giovanni. 1998. Teoria demokracji. Tłum. P. Amsterdamski i D. Grinberg. Warszawa: WN PWN.
• Schmitt, Carl. 1990. Politics and Theory. New York: Greenwood Press.
• Schmitt, Carl. 2000. Pojęcie polityczności. W: tenże, Teologia polityczna i inne pisma. Tłum. M.A. Cichocki. Kraków–Warszawa: Znak–Fundacja im. Stefana Batorego, s. 191–250.
• Selznick, Phillip. 1957. Leadership in Administration. A Sociological Interpretation. New York: Harper & Row.
• Siebel, Wolfgang. 1989. The Function of Mellow Weakness: Nonprofit Organizations as Problem Nonsolvers in Germany. W: E. James (red.). The Nonprofit Sector in International Perspective. Studies in Comparative Culture and Policy. New York–Oxford: Oxford University Press, s. 177–192.
• Smith, Roger M. 1993. Beyond Tocqueville, Myrdal and Hartz: Multiple Traditions in America. „American Political Science Review” vol. 87, no 3: 549–566.
• Staniszkis, Jadwiga. 1972. Patologie struktur organizacyjnych (próba podejścia systemowego). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Staniszkis, Jadwiga. 2003. Władza globalizacji. Warszawa: Scholar.
• Stoker, Gerry. 2006. Why Politics Matters: Making Democracy Work. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Szacki, Jerzy. 1997. Wstęp. Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego. W: J. Szacki (red.). Ani Książę, ani kupiec. Obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej. Kraków−Warszawa: Znak−Fundacja im. Stefana Batorego, s. 5–62.
• Szarfenberg, Ryszard. 2008. Krytyka i afirmacja polityki społecznej. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Szarfenberg, Ryszard. 2011. Polityka społeczna i usługi społeczne. W: M. Grewiński i B.Więckowska (red.). Przeobrażenia sfery usług w systemie zabezpieczenia społecznego w Polsce. Warszawa: WSP TWP, s. 43–73.
• Warren, Mark E. 2001. Democracy and Association. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
• Załęski, Paweł. 2012. Neoliberalizm i społeczeństwo obywatelskie. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Zawicki, Marcin. 2011. Nowe zarządzanie publiczne. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.