Rodzinne i osobowościowe uwarunkowania systemu wartości. Relacja celów wychowawczych rodziców z cechami osobowości i systemem wartości ich dorosłych córek

• Authors: Szymańska Agnieszka , Świderska Joanna

Title variants

EN

Family and Personality Conditioning of the Value System: Relationship of Parental Goals with Personality Traits and Value System of Their Adult Daughters

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Doświadczenie, jakiego dziecko nabywa w procesie wychowawczym, kształtuje jego cechy osobowości oraz system wartości. W sposób szczególny mogą je kształtować cele wychowawcze rodziców, czyli cechy osobowości, jakie rodzice pragną rozwinąć u swoich dzieci, zwane „projektem osobowości”. W badaniu testowano, czy cele wychowawcze rodziców współwystępują z cechami osobowości oraz systemem wartości ich dorosłych córek. Badanie wykonano na próbie 402 kobiet w wieku od 21 do 50 lat. W celu udzielenia odpowiedzi na pytania badawcze zastosowano algorytmy text mining oraz analizę skupień przeprowadzoną przez algorytmy data mining. Wyniki ujawniły, że kobiety, których rodzice starali się rozwinąć w nich cechę Stabilności (Alfa-Plus), jako dorosłe kobiety miały wyżej rozwiniętą tę cechę, a także cechę Integracji osobowości (Gamma-Plus). Kobiety te przypisywały większe znaczenie wartościom związanym z przekraczaniem siebie (życzliwość, uniwersalizm) i zachowawczością (przystosowanie, tradycja, bezpieczeństwo) oraz mniejsze wartościom związanym z umacnianiem siebie (kierowanie sobą, stymulacja) i otwartością na zmiany (hedonizm, osiągnięcia, władza).

EN

The experiences children acquire in the upbringing process shape their personality traits and system of values. These can be shaped in a special way by the parental goals, i.e., the personality traits that parents want to develop in their children, called the ‘personality project.’ The study tested whether parental goals coexist with personality traits and the value system of their adult daughters. The study was conducted on a sample of 402 women aged 21 to 50 years. To answer the research questions, text mining algorithms and cluster analysis performed by data mining algorithms were used. The results revealed that women whose parents tried to develop their Stability (Alpha-Plus) Trait as adult women had a more developed Stability (Alpha-Plus) Trait as well as a Personality Integration Trait (Gamma-Plus). These women attributed greater importance to values related to self-transgression (benevolence, universalism) and conservatism (conformity, tradition, security) and lower values related to self-empowerment (self-direction, stimulation) and openness to changes (hedonism, achievements, power).

Keywords

PL

cele wychowawcze; projekt osobowości; cechy osobowości; wartości

EN

parental goals; personality project; personality traits; values

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2022
• Volume: 2/50
• Pages: 109-141

Contributors

author

Szymańska Agnieszka

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

• https://orcid.org/0000-0001-9976-0410

author

Świderska Joanna

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej

• https://orcid.org/0000-0001-7439-2973

References

• Babbie, E. (2007). Badania psychologiczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bauer, P., Stennes, L., Haight, J., Bauer, P. J. i Haight, J. C. (2010). Representation of the Inner Self in Autobiography: Women’s and Men’s Use of Internal States Language in Personal Narratives. Memory, 11(1), 27–42. http://doi.org/10.1080/09658210143000443.
• Bilsky, W. i Schwartz, S. H. (1994). Values and Personality. European Journal of Personality, 8, 163–181.
• Bugental, D. i Happaney, K. (2000). Parent-Child Interaction as a Power Contest. Journal of Applied Developmental Psychology, 21(3), 267–282. http://doi.org/DOI: 10.1016/S0193-3973(99)00038-6.
• Chess, S. i Thomas, A. (1984). Origins and Evolution of Behavior Disorders. New York: Harvard University Press.
• Cieciuch, J. (2013). Pomiar wartości w zmodyfikowanym modelu Shaloma Schwartza. Psychologia Społeczna, 124(1), 22–41.
• Costa, P. T. J. i McCrae, R. (1992). Four Ways Five Factors Are Basic. Personality and Individual Differences, 13, 653–665.
• Dymara, B. (2003a). Poszukiwanie ładu umysłu i serca, czyli życie według wartości. W: B. Dymara, M. Łopatkowa, A. Murzyn i M. Pulinowa (red.), Dziecko w świecie wartości (s. 19–37). Kraków: Impuls.
• Dymara, B. (2003b). Wartości w uczeniu się – nauczaniu kompleksowym – kruszenie stereotypów. W: B. Dymara, M. Łopatkowa, A. Murzyn i M. Pulinowa (red.), Dziecko w świecie wartości (s. 189–264). Kraków: Impuls.
• Elder, J., Hill, T., Miner, G., Nisbet, B., Delen, D. i Fast, A. (2012). Practical Text Mining and Statistical Analysis for Nono-Structured Text Data Application. Oxford: Elsevier.
• Grusec, J. E., Goodnow, J. J. i Kuczyński, L. (2000). New Directions in Analyses of Parenting Contributions to Children’s Acquisition of Values. Child Development, 71(1), 205–211.
• Gurycka, A. (1979). Struktura i dynamika procesu wychowawczego. Warszawa: PWN.
• Gurycka, A. (1985). Skuteczność wychowania w świetle badań psychologicznych 1976–1979. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Gurycka, A. (1990). Błąd w wychowaniu. Warszawa: WSiP.
• Gurycka, A. (1994). Reprezentacja świata w umysłach młodzieży. Geneza. Warszawa–Olsztyn: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
• Hair, J., Black, W., Babin, B., Anderson, R. i Tatham, R. (2006). Multivariate Data Analysis. Upper Saddle River: Pearson Prentice Hall.
• Howe, M. L. (2000). The Fate of Early Memories: Developmental Science and the Retention of Childhood Experiences. Washington, DC: American Psychological Association.
• Kutter, P. (2000). Współczesna psychoanaliza. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• LeVine, R. (1974). Parental Goals: A Cross-Cultural View. Teachers College Record, 76, 226–239.
• LeVine, R. A. (1980). A Cross-Cultural Perspective on Parenting. W: M. D. Fantini i R. Cardenas (red.), Parenting in a Multicultural Society (s. 17–26). Boston, MS: Allyn & Bacon.
• Łopatkowa, M. (2003). Pedagogika serca jako podstawa życia według wartości. W: B. Dymara, M. Łopatkowa, A. Murzyn i M. Pulinowa (red.), Dziecko w świecie wartości (s. 39–97). Kraków: Impuls.
• Millon, T. i Davis, R. (1996). Disorders of Personality: DSM-IV and Beyond. New York, NY: John Wiley and Sons.
• Murzyn, A. (2003). Media i świat informacji jako szansa i zagrożenie dla wartości. W: B. Dymara, M. Łopatkowa, A. Murzyn i M. Pulinowa (red.), Dziecko w świecie wartości (s. 161–198). Kraków: Impuls.
• Muszyński, H. (1972). Ideał i cele wychowania. Warszawa: Biblioteka Nauczyciela PZWS.
• Nisbet, R., Elder, J. i Miner, G. (2009). Handbook of Statistical Analysis and Data Mining Applications. Burlington, MA: Academic Press (Elsevier).
• O’Leary, S. G. (1995). Parental Discipline Mistake. Current Directions in Psychological Science, 4(1), 11–13.
• Pulinowa, M. (2003). Ziemia jako wartość w edukacji dziecka. W: B. Dymara, M. Łopatkowa, A. Murzyn i M. Pulinowa (red.), Dziecko w świecie wartości (s. 99–157). Kraków: Impuls.
• Sato, H. i Kawahara, J. (2011). Selective Bias in Retrospective Self-Reports of Negative Mood States. Anxiety, Stress & Coping, 24(4), 359–367.
• Schwartz, S. H., Cieciuch, J., Vecchione, M., Davidov, E., Fischer, R., Beierlein, C., Ramos, A., Verkasalo, M., Lönnqvist, J.E., Demirutku, K., Dirilen-Gumus, O. & Konty, M. (2012). Refining the Theory of Basic Individual Values. Journal of Personality and Social Psychology, 103(4), 663–688. http://doi.org/10.1037/a0029393.
• Sherman, M. H. (1990). Family Narratives: Internal Representations of Family Relationships and Affective Themes. Infant Mental Health Journal, 11(2), 253–258.
• Strelau, J. (2001). Osobowość jako zespół cech. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2 (s. 525–560). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Strus, W. i Cieciuch, J. (2017). Towards a Synthesis of Personality, Temperament, Motivation, Emotion and Mental Health Models within the Circumplex of Personality Metatraits. Journal of Research in Personality, 66, 70–95. http://doi.org/10.1016/j.jrp.2016.12.002.
• Strus, W., Cieciuch, J. i Rowiński, T. (2014). The Circumplex of Personality Metatraits: A Synthesizing Model of Personality Based on the Big Five. Review of General Psychology, 18(4), 273–286. http://doi.org/10.1037/gpr0000017.
• Suizzo, M. A. (2007). Parents’ Goals and Values for Children Dimensions of Independence and Interdependence. Journal of Cross-Cultural Psychology, 38, 506–530. http://doi.org/10.1177/0022022107302365.
• Szymańska, A. (2017). Wykorzystanie analizy skupień metodą data mining do wykreślania profili osób badanych w badaniach psychologicznych. Studia Psychologiczne, 55(1), 25–40.
• Szymańska, A. i Aranowska, E. (2016). Błąd w wychowaniu. W stronę weryfikacji teorii Antoniny Guryckiej. Warszawa: Liberi Libri.
• Szymańska, A. i Dobrenko, K. (2017). The Ways Parents Cope with Stress in Difficult Parenting Situations: The Structural Equation Modeling Approach. PeerJ, 5:e3384. http://doi.org/DOI10.7717/peerj.3384.
• Thomas, A. i Chess, S. (1977). Temperament and Development. New York: Brunner/Mazel.
• Vecchione, M., Alessandri, G., Barbaranelli, C. i Caprara, G. (2011). Higher-Order Factors of the Big Five and Basic Values: Empirical and Theoretical Relations. British Journal of Psychology, 102, 478–490.
• Windle, M. (1989). Temperamnet and Personality: An Exploratory Inter-Inventory Study of the DOTS-R, EASI-II, and EPI. Journal of Personality Assessment, 53(3), 487–501.
• Yik, M. S. M. i Tang, C. S. (1996). Linking Personality and Values: The Importance of a Culturally Relevant Personality Scale. Personality and Individual Differences, 21, 767–774.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2022.017