Von der Modularität zur Interaktivität und zurück: Die Crux mit der Zeit beim Satzverstehen – eine kritische Bestandsaufnahme am Beispiel des Deutschen

• Authors: Jolanta Sękowska

Title variants

PL

Od modularności do interaktywności i z powrotem: Problematyka czasowego wymiaru rozumienia zdań – Próba syntezy na przykładzie języka niemieckiego

EN

From modularity to interactivity and back: The crux with time in sentence comprehension – A critical review on the example of German

• Languages of publication: DE

Abstracts

DE

Die Kontroverse um die prozedurale Modularität hat mit der Krise der Generativen Grammatik und dem Aufkommen und rasanten Aufschwung der kognitiven Linguistik holistischer Prägung deutlich nachgelassen. Doch die aktuellen, vorwiegend anhand der deutschen Sprache gelieferten Erkenntnisse auf dem Gebiet der Satzverarbeitung (das sog. German paradigm) lassen diese Frage in einem neuen Licht erscheinen. Im Beitrag wird die Problematik der zeitlichen Dimension des Satzverstehens aufgegriffen. Es wird insbesondere auf die Unterdeterminiertheit des prozeduralen Modulbegriffs sowie auf die verfrühte Interpretation mancher experimentellen Befunde als Evidenz gegen/für die These der prozeduralen Modularität verwiesen.

EN

The controversy over procedural modularity has subsided significantly with the crisis of generative grammar and the emergence and rapid rise of holistic cognitive linguistics. However, the current findings in the field of sentence perception (the so-called German paradigm), which are mainly provided for the German language, throw a new light on this question. The paper deals with the temporal dimension of sentence comprehension with special attention paid to the underdetermination of the concept of procedural module as well as to the premature interpretation of some experimental findings as evidence against/for the thesis of procedural modularity.

PL

Kontrowersje wokół modularności proceduralnej znacznie osłabły wraz z kryzysem gramatyki generatywnej oraz powstaniem i szybkim rozwojem lingwistyki typu holistycznego. Jednak aktualne odkrycia w dziedzinie badań nad percepcją języka, pozyskane głównie na przykładzie języka niemieckiego (tzw. German paradigm), przedstawiają tę kwestię w nowym świetle. W artykule podjęto problematykę czasowego wymiaru rozumienia zdań, wskazując w szczególności na niedookreśloność pojęcia modułu proceduralnego oraz przedwczesną interpretację wyników niektórych badań eksperymentalnych jako dowodów przemawiających za tezą modularności proceduralnej lub przeciw niej.

Keywords

DE

prozedurale Modularität; Satzverarbeitung; Satzverstehen

EN

procedural modularity; sentence processing; sentence comprehension

PL

modularność proceduralna,; przetwarzanie zdań,; rozumienie zdań

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Colloquia Germanica Stetinensia
• Year: 2020
• Issue: 29
• Pages: 157-172

Contributors

author

Jolanta Sękowska

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

References

• 1. Barrett, Sarah E., Michael D. Rugg. „Event-related potentials and the semantic matching of faces“. Neuropsychologia 27/7 (1989): 913–922. DOI:10.1016/0028-3932(89)90067-5.
• 2. Berwick, Robert C., Angela D. Friederici, Noam Chomsky, Johan J. Bolhuis. „Evolution, brain, and the nature of language“. Trends in Cognitive Sciences 17/2 (2013): 89–98. DOI:10.1016/j.tics.2012.12.002.
• 3. Carruthers, Peter. „The Case for Massively Modular Models of Mind“. In: Contemporary debates in cognitive science, hrsg. v. Robert J. Stainton, 3–21. Oxford: Blackwell, 2006.
• 4. Chomsky, Noam. Lectures on Government and Binding. The Pisa Lectures. Dordrecht: Foris Publications, 1981.
• 5. Fodor, Jerry A. The Modularity of Mind. Cambridge MA: MIT Press, 1983.
• 6. Friederici, Angela D. „The neurobiology of language comprehension“. In: Sprachrezeption. Enzyklopädie der Psychologie (Vol. C/III/2), hrsg. v. Angela D. Friederici, 265–304. Göttingen: Hogrefe, 1999.
• 7. Friederici, Angela D. „Towards a neural basis of auditory sentence processing“. Trends in Cognitive Sciences 6/2 (2002): 78–84. DOI:10.1016/S1364-6613(00)01839-8.
• 8. Hahne, Anja, Angela D. Friederici. „Electrophysiological evidence for two steps in syntactic analysis. Early automatic and late controlled processes“. Journal of Cognitive Neuroscience 11/2 (1999): 194–205. DOI:10.1016/S1364-6613(00)01839-8.
• 9. Just, Marcel Adam, Patricia A. Carpenter, Jacqueline D. Woolley. „Paradigms and processes in reading comprehension“. Journal of Experimental Psychology 111/2 (1982): 228–238. DOI:10.1037//0096-3445.111.2.228.
• 10. Kaup, Barbara, Carolin Dudschig. „Sätze und Texte verstehen und produzieren“. In: Allgemeine Psychologie, hrsg. v. Jochen Müsseler, Martina Rieger, 467–530. Berlin, Heidelberg: Springer, 2017. DOI:10.1007/978-3-642-53898-8.
• 11. Kölsch, Stefan, Walter A. Siebel. „Towards a neural basis of music perception“. Trends in Cognitive Science 9/12 (2005): 578–584. DOI:10.1016/j.tics.2005.10.001.
• 12. Kutas, Marta, Steven A. Hillyard. „Brain potentials during reading reflect word expectancy and semantic association“. Nature 307/5947 (1984): 161–163. DOI:10.1038/307161a0.
• 13. Marslen-Wilson, William D. „Sentence perception as an interactive parallel process“. Science 189 (1975): 226–228. DOI: 10.1126/science.189.4198.226.
• 14. Marslen-Wilson, William D., Lorraine Komisarjevsky Tyler. „The temporal structure of spoken language understanding“. Cognition 5 (1980): 1–71. DOI:10.1016/0010-0277(80)90015-3.
• 15. Steinhauer, Karsten, John E. Drury. „On the early left-anterior negativity (ELAN) in syntax studies“. Brain & Language 120 (2012): 135–162. DOI:10.1016/j.bandl.2011.07.001.
• 16. Swinney, David A., David T. Hakes. „Effects of prior context upon lexical access during sentence comprehension“. Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior 15 (1976): 681–689. DOI:10.1016/0022-5371(76)90060-8.
• 17. van Berkum, Jos J. A., Peter Hagoort, Colin M. Brown. „Semantic integration in sentences and discourse: evidence from the N400“. Journal of Cognitive Neuroscience 11/6 (1999): 657–671. DOI:10.1162/089892999563724.
• 18. van den Brink, Daniëlle, Peter Hagoort. „The influence of semantic and syntactic context constraints on lexical selection and integration in spoken-word comprehension as revealed by ERPs“. Journal of Cognitive Neuroscience 16/6 (2004): 1068–1084. DOI:10.1162/0898929041502670.
• 19. van Petten, Cyma, Marta Kutas. „Interactions between sentence context and word frequency in event-related brain potentials“. Memory & Cognition 18/4 (1990): 380–393. DOI:10.3758/bf03197127.
• 20. van Petten, Cyma, Marta Kutas. „Electrophysiology ad lexical processing“. In: Understanding word and sentence, hrsg. v. G. B. Simpson, 129–174. Amsterdam: Elsevier Science Publishers B.V., 1991.
• 21. Weckerly, Jill, Marta Kutas. „An electrophysiological analysis of animacy effects in the processing of object relative sentences“. Psychophysiology 36/5 (1999): 559–570. DOI:10.1111/1469-8986.3650559.