Obecność filozofii a nauki społeczne

• Authors: Tadeusz Szawiel

Title variants

EN

Social Scienes and the Presence of Philosophy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zasadniczą tezą tekstu jest stwierdzenie, że obecność filozofii ujawnia się w naukach na zasadniczo dwóch poziomach. Pierwszy to paradygmatyczne osiągnięcia, najogólniejsze założenia teoretyczne oraz pojęciowość, która wyznacza przedmiot i problematykę badań. Przykładem takich osiągnięć jest nowożytna nauka (Galileusz), nowożytna filozofia społeczna (Hobbes), teorie procesów dziejowych (Max Weber, Carl Schmitt). Dla tego rodzaju najogólniejszych, paradygmatycznych osiągnięć charakterystyczna jest współpierwotność filozofii i nauki, co wyklucza możliwość planowania i kontroli „spotkania” filozofii z nauką. Drugi poziom dotyczy wewnętrznych problemów nauk społecznych, kiedy dane podejście lub teoria przestają pełnić rolę skutecznych narzędzi badawczych, lub kiedy pytania badawcze wiodą do punktu, w którym nie istnieją odpowiedzi w ramach danego podejścia. Wówczas pojawia się miejsce na refleksję filozoficzną. W końcowej części wskazuje się możliwości i ograniczenia wiążące się ze świadomymi praktykami kształtowania obecności filozofii w naukach społecznych.

The main claim of the article is that what counts as the contribution of philosophy is present in the sciences (and humanities) on two levels. The first one can be described as the level of paradigmatic achievements. It includes the most general theoretical conditions, notions, and methods delimiting object of the science, what counts as a relevant fact and what are the fundamental research problems. Examples of such achievements are modern science (Gallilei), modern social philosophy (Hobbes) and philosophies of history (M. Weber, C. Schmitt). Characteristic of paradigmatic achievements is the instantaneousness (coincidence) of science and philosophy which precisely excludes the very possibility of a planned and controlled “encounter” of science and philosophy because at the very moment of the origin of the new paradigm “that” science and “that” philosophy do not yet exist (e.g. at the beginning of XVII century). The second level concerns the internal problems in sciences in moments when theories cease to be effective research tools or when the research questions are pushed beyond limits of existing approaches. And these are the situations which make place for philosophical reflection. A detailed analysis of two examples shows what exactly the contribution of philosophy might be in such a situation.

Keywords

PL

filozofia; socjologia; filozofia dziejów; rytuał; zaufanie

EN

philosophy; sociology; philosophy of history; ritual; trust

• Publisher: Instytut Socjologii UW
• Journal: Stan Rzeczy
• Year: 2011
• Issue: 1(1)
• Pages: 165-179

Dates

published

2011

Contributors

author

Tadeusz Szawiel

• Uniwersytet Warszawski

References

• Czarnowski, S. 1958. Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego. W: Tenże. Kultura. Warszawa: PWN.
• Habermas, J. 2005. Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego. Przeł. Romaniuk A., Marszałek R. Warszawa: SCHOLAR.
• Heidegger, M. 2001. Pytanie o rzecz. Przeł. Mizera J. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Mehring, R. 2009. Carl Schmitt, Aufstieg und Fall. Eine Biographie. München: Verlag C. H. Beck.
• Peters, R.S., 1997. Introduction. W: Hobbes T. Leviathan. Oakeshott M. (red.). New York: A Touchstone Book.
• Putnam, R.D. 2007. E pluribus Unum: Diversity and Community in the Twenty-first Century. The 2006 Johan Skytte Prize Lecture. „Scandinavian Political Studies” 30 (2).
• Schmitt, C. 1923. Soziologie des Souveränitätsbegriffs und Politische Theologie. W: Palyi, M. (red.). Hauptprobleme der Soziologie. Erinnerungsgabe für Max Weber. München.
• Schmitt, C. 2000. Teologia polityczna i inne pisma. Przeł. Cichocki, M.A. Kraków–Warszawa: Znak–Fundacja im. Stefana Batorego.
• Schmitt, C. 2002. Das Zeitalter der Neutralisierungen. W: Der Begriff des Politischen. Text von 1932 mit einem Vorwort und drei Corollarien. Berlin: Duncker & Humblot.
• Schmitt, C. 2002a. Ex Captivitate Salus. Erfahrungen der Zeit 1945/47. Berlin: Duncker & Humblot.
• Schmitt, C. 2005. Die Einheit der Welt. W: Maschke, G. (red.). Frieden oder Pazifismus? Berlin: Duncker & Humblot.
• Szawiel, T. 2008. Religijność ludowa: perspektywy spojrzenia. „Znak” 3/2008.
• Taubes, J. 1987. Ad Carl Schmitt. Gegenstrebige Fügung. Berlin: Merve Verlag.
• Taylor, Ch. 2007. A Secular Age. Cambridge: Harvard University Press.
• Taylor, Ch. 2001. Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej. Warszawa: PWN.
• Weber, M. 1994. Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Przeł. Miziński J. Lublin: TEST.
• Wittgenstein, L. 1998. Uwagi o „Złotej Gałęzi” Frazera. Przeł. Orzechowski A. Warszawa: Instytut Kultury.

Identifiers

ISSN

2083-3059