Jubileuszowy rok konserwatorstwa polskiego : uwagi o znaczeniu powojennych odkryć późnogotyckich malowideł ściennych na Śląsku

• Authors: Jankowski Aleksander

Title variants

EN

The Jubilee Year of Polish Conservation. Remarks on the Significance of Postwar Discoveries of Late Gothic Murals in Silesia

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

Postwar discoveries of numerous Late Gothic complexes of murals in Silesia can be included into the greatest achievements of Polish conservators in recent decades. The disclosed material became an invaluable source of knowledge about the stylistic properties of murals from the second half of the fifteenth century and the beginning of the sixteenth century. First and foremost, it accentuated the importance of the problem of space in the development of this domain of art during the last stage of the Gothic style. Late mediaeval sacral interiors were embellished with decorations creating a suggestive illusion of painterly and architectonic space. This feat called for the capability of analysing the optical and perceptive situation of the viewer, and the adaptation of the decorative conception to the architectonic- spatial conditions of the interior. Painters constructed space in an intuitive manner, but also upon the basis of principles close to the Renaissance geometric perspective, skillfully combined with so-called colour and aerial perspective. Those innovative attainments of the Silesian artists did not alter the fundamental functions of wall decorations, which in sacral buildings continued to serve the purposes of catechesis. The impression of integral space, connected with the presentation of the vision of sacrum, as well as architectonic space, produced a feeling of direct bonds with the world of religious transcendence and helped to understand the essence of the sacral interior and the rites performed therein. Nonetheless, in comparison with earlier works, Late Gothic murals required a greater perspective involvement of the viewer, both emotional and intellectual. Historical monuments discovered during the recent decades enhanced our knowledge about the contents, changing social determinants, techniques, and new colour solutions of murals at the threshold of the Renaissance.

Keywords

PL

80-lecie służb konserwatorskich; 50-lecie Ochrony Zabytków; malarstwo Śląska; dekoracje ścienne

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 1998
• Issue: 4
• Pages: 396-401

Dates

published

1998

Contributors

author

Jankowski Aleksander

References

• Dziennik Praw Państwa Polskiego z 1918 r., Nr 16, poz. 36.
• J. Pruszyński, Ochrona zaby tkow w Polsce. Geneza. Organizacja. Prawo, Warszawa 1989, s. 75 i n.
• L. Kalinowski, Jozef Edward Dutkiewicz (1 9 0 3 -1 9 6 8 ), „Ochrona Zabytkow” 1990, nr 4, s. 190.
• M. Dayczak-Domanasiewicz, Wspomnienia o profesorze Jozefie Edwardzie Dutkiewiczu, (w:) Problemy konserwacji malowideł ściennych w wojewodztwach jeleniogorskim i legnickim (Materiały sympozjum objazdowego), „Dysputy Konserwatorskie” 1, Krakow 1979;
• J. E. Dutkiewicz, Z działalności Katedry Konserwacji Malowideł Ściennych ASP w Krakowie, „Ochrona Zabytkow” 1966, nr 2, s. 4 9 -6 0 .
• W. Zalewski, Katedra Konserwacji Malowideł Ściennych i Rzeźby Architektonicznej (1 9 6 6 -1 9 9 0 ), „Ochrona Zabytkow” 1990, nr 4, s. 191 -1 9 2 ;
• M. Kalicińska, Historia i program nauczania dokumentacji konserwatorskiej malowideł ściennych na Wydziale Konserwacji Dziel Sztuki krakowskiej ASP w latach 1 9 5 0 - 1989, tamże, nr 3, s. 205.
• J. E. Dutkiewicz, Sentymentalizm, autentyzm, automatyzm, „Ochrona Zabytkow”1961 , nr 1 -2 , s. 3 -1 6 ;
• J. E. Dutkiewicz, Potrzeba i granice specjalizacji, tamże 1963, nr 2, s. 3 -1 2 ;
• K. Malinowski, Dyskusja o zasadach konserwatorskich. Poglądy i wnioski, tamże 1966, nr 2, s. 13-2 1 ;
• P. Philippot, P. Mora, Konserwacja malowideł ściennych, tamże 1970, nr 4, s. 2 8 5 -2 9 5 ;
• M. Kornecki, Granice interwencji i aranżacji konserwatorskiej, tamże 1976, nr 4, s. 2 9 8 -3 0 5 ;
• W. Zalewski, Problemy estetyczne konserwacji malarstwa ściennego u progu XXI wieku, tamże 1991, nr 3, s. 1 51-153.
• L. Krzyżanowski, Kolokwium poświęcone estetycznym problemom konserwacji malowideł ściennych, 4 -6 października 1965 r., „Ochrona Zabytkow” 1966, nr 2, s. 8 4 -9 2 ;
• L. Krzyżanowski, Dyskusja o konserwacji malowideł ściennych, tamże 1968, nr 3, s. 6 7 -7 7 ;
• M. Kornecki, Problemy konserwacji malowideł ściennych w woj. jeleniogorskim i legnickim — sympozjum konserwatorskie, tamże 1980, nr 2, s. 1 79-182.
• H. Pieńkowska, Znaczenie naukowe odkryć malowideł ściennych w Malopolsce południowej, „Ochrona Zabytkow”: 1977, nr 1-2, s. 3 -2 0 .
• J. Domasłowski, A. Karłowska-Kamzowa, M. Kornecki, H. Malkiewiczowna, Gotyckie malarstwo ścienne w Polsce, Poznań 1984.
• A. Karłowska-Kamzowa, J. Domasłowski, M. Kornecki, H. Małkiewiczowna, Gotyckie malowidła ścienne w Polsce. Wyniki badań przeprowadzonych w latach 1 9 7 4 -1 9 7 9 , „Ochrona Zabytkow” 1980, nr 2, s. 116-164.
• D. Frey, Die Kunst im Mittelalter, (w:) Geschichte Schlesiens, wyd. H. Aubin, Bd. 1, Breslau 1938, s. 467-469;
• A. Karłowska- Kamzowa, Gotyckie malarstwo ścienne na Śląsku, „Roczniki Sztuki Śląskiej”, III, 1965, s. 3 6 -4 1 . 2 1 .
• J. Białostocki, Poźny gotyk. Rozwoj pojęcia i terminu, (w:) Poźny gotyk. Studia nad sztuką przełomu średniowiecza i czasow nowych (Materiały sesji Stowarzyszenia Historykow Sztuki, Wrocław 1962, Warszawa 1965, s. 17-82.
• A. Jankowski, Poźnogotyckie malarstwo ścienne na Śląsku. Systemy dekoracji wnętrz sakralnych, (w:) Architektura Wrocławia, t. III: Świątynia, pod red. J. Rozpędowskiego, Wrocław 1997, s. 1 0 2 -1 0 3 , rys. 5.
• A. Jankowski, Przestrzeń w poźnogotyckim malarstwie ściennym na Śląsku, „Biuletyn Historii Sztuki” (w druku).
• G. C. Argan, The Architecture o f Brunelleschi and Origins o f Perspective Theory in the Fifteenth Century, „Journal of the Warburg and Courtauld Institutes”, XVI, 1953, s. 2 7 5 -2 9 1 .
• K. Bartel, Perspektywa malarska, t. II, pod red. Fr. Otto, Warszawa 1958;
• J. Białostocki, Spory o perspektywę, (w:) J. Białostocki, Teoria i tworczość. O tradycji i inwencji w teorii sztuki i ikonografii, Poznań 1961, s. 3 2 -4 5 ;
• M. Rzepińska, Spor o perspektywę renesansową, (w:) M. Rzepińska, W kręgu malarstwa, Wrocław-Warszawa-Krakow- -Gdańsk-Łodź 1988, s. 3 6—47. 27.
• E. H. Gombrich, Norm and Form. The Stylistic Categories o f Art History and their Origins in Renaissance Ideals, (w:) Norm and Form. Studies in the Art. O f the Renaissance, London 1966, zwl. s. 83 i n. 28.
• E. Panofsky, Renaissance and Renascences in Western Art, Stockholm 1960, s. 165 i n.
• J. White, The Brith and Rebirth o f Pictorial Space, London 1957;
• E. Panofsky, La prospettiva come „forma simbolica”, Milano 1961.
• L. Kalinowski, Kryzys w sztuce poźnego średniowiecza, (w:) Kryzysy w sztuce (Materiały Sesji Stowarzyszenia Historykow Sztuki, Lublin, grudzień 1985), Warszawa 1988, s. 4 5 -6 0 .
• P. Philippot, Pittura fiamminga e rinascimento italiano, Torino 1970, s. 9-23.
• E. Wisła, T. Zurkowska-Mastalerz, Fiolet „śląski”. Identyfikacja nie znanego pigmentu w gotyckim malarstwie ściennym na podstawie materiału uzyskanego w czasie prac konserwatorskich w latach 1 9 7 8 - 1985, „Ochrona Zabytkow” 1987, nr 4, s. 3 1 2 -3 1 8 .
• T. Mroczko, Idee protoreformacji a malarstwo w Polsce, „StudiaRenesansowe”, IV, 1964, s. 470-526;
• M. Zlat, Sztuki śląskiej drogi od gotyku, (w:) Poźny gotyk..., s. 141-225;
• J. Kostowski, Sztuka śląska wobec husytyzmu. Poźnogotyckie świadectwa malarskie, „Artium Quaestiones”, V, 1991, s. 2 9 -5 8 .
• E. Małachowicz, Problemy konserwacji średniowiecznej faktury i polichromii architektonicznej we Wrocławiu, „Ochrona Zabytkow” 1965, nr 4, s. 17-34;
• E. Małachowicz, Faktura i polichromia wnętrz ceglanych na Śląsku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1965, z. 3/4, 1965, s. 2 0 7 - 227;
• J. Frycz, Uwagi o kolorystyce wnętrz gotyckich, (w:) Podług nieba i zwyczaju polskiego. Studia z historii architektury, sztuki i kultury ofiarowane Adamowi Miłobędzkiemu, Warszawa 1988, s. 152-161.

Identifiers

ISSN

0029-8247