Działania pozorne w pomocy społecznej – przejawy – mechanizmy – skutki

• Authors: Dobroniega Trawkowska

Title variants

EN

Apparent actions in the functioning of social welfare – symptoms – mechanisms– effects

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W swoim artykule rozważam fenomen działań pozornych w funkcjonowaniu instytucji pomocy społecznej odnosząc się do rozumienia działań pozornych zaproponowanego przez profesora Jana Lutyńskiego. Stawiam wiele pytań takich jak: Jaką rolę spełniają działania pozorne w instytucjach pomocy społecznej? Jakie są mechanizmy upowszechniania działań pozornych w instytucjach pomocy społecznej? Jakie są skutki tych działań? Próbuję odpowiedzieć na te pytania opierając się o wyniki badań jakościowych, które przeprowadziłam w 2007 roku, o różne inne badania prowadzone w instytucjach pomocy społecznej, a także bazując na moim trzyletnim doświadczeniu z prowadzonych superwizji pracy socjalnej. Według mnie, należy przede wszystkim podkreślić powszechność działań pozornych w instytucjach pomocy społecznej. Pojawiają się one wśród klientów pomocy społecznej, jak i wśród pracowników socjalnych. Przytaczam przykłady zróżnicowanych sytuacji, np. pozorne programy i projekty socjalne – „utopia inkluzji”; pozorne rozwiązania problemów społecznych – fikcja „papierowych strategii”. Brak standardów pracy oraz ewaluacji prowadzi do tego, że obszar pracy socjalnej sam w sobie jest głównym obszarem działań pozornych. Innym problem jest brak współpracy (czy też raczej pozorna współpraca) pomiędzy instytucjami pomocy społecznej a władzami lokalnymi. Wszystko wskazuje na to, że działania pozorne istnieją na każdym poziomie i w każdym obszarze całego systemu pomocy społecznej w Polsce. Uważam, że zmniejszenie skali działań pozornych w instytucjach pomocy społecznej jest możliwe i konieczne. Jednak nie uda się tego zrobić bez ogromnej zmiany w świadomości wielu aktorów społecznych.

EN

The paper investigates the phenomenon of apparent actions in the functioning of the public institutions of social welfare within the conceptual framework posited by Jan Lutyński. A number of questions are addressed, e.g. What is the role of apparent actions in the institutions of social welfare? What are the mechanisms of spreading apparent actions in the institutions of social welfare? What are the effects of these actions? An attempt to formulate answers to these questions are made on the basis of the author’s own qualitative research conducted in 2007, other studies conducted on social welfare institutions, and the author’s own three-year experience as a supervisor of a social welfare institution . The main conclusion is that apparent actions are common in social welfare institutions. They appear among social welfare clients as well as among social workers. Examples are provided of different situations, e.g. apparent social programs and projects – ‘inclusion utopia’; apparent solutions to social problems – the fiction of ‘paper strategies’. The lack of standards and evaluation leads to social work itself being the main area of apparent actions. Another problem is the lack of cooperation, or rather, apparent cooperation, between social welfare institutions and local authorities. One conclusion drawn by the study is that apparent actions exist on every level and in every area of the whole system of social welfare in Poland. The study suggests that although it may be possible and necessary to diminish the scale of apparent actions in social welfare institutions, a great transition in the awareness of many social actors is required

Keywords

PL

działania pozorne; pomoc społeczna; praca socjalna

EN

apparent actions; social welfare; social work

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2009
• Volume: 58
• Issue: 1
• Pages: 129-147

Dates

published

2009

Contributors

author

Dobroniega Trawkowska

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Dubois B., Miley K.K. [1996], Praca socjalna. Zawód, który dodaje sił. Tłum. K. Czekaj. BPS. Interart, Warszawa.
• Frieske K.W. (red.) [2004], Utopie inkluzji. Sukcesy i porażki programów reintegracji społecznej. IPiSS, Warszawa.
• Frieske K.W. [2004], Migotanie rzeczywistości: wieloznaczność „sukcesu” programów społecznej inkluzji [w:] Utopie inkluzji. Sukcesy i porażki programów reintegracji społecznej. Pod red. K. W. Frieske. IPiSS, Warszawa.
• Goffman E. [2006], Rytuał interakcyjny. Przełożyła A. Szulżycka. PWN, Warszawa.
• Hrynkiewicz J. [2006], Odrzuceni. Analiza procesu umieszczania dzieci w placówkach opieki. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
• Kamiński A. [1972], Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna, PWN, Warszawa.
• Karwacki A. [2002], Specyfika pracy socjalnej w społecznościach trwale ubogich [w:] Wielowymiarowość pracy socjalnej, pod red. naukową K. Frysztackiego, K. Piątka. Wydawnictwo Edukacyjne akApit, Toruń.
• Kawczyńska-Butrym Z. [2001], Koncepcje opieki i zawody opiekuńcze. Pracownicy socjalni i pielęgniarki. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
• Kromolicka B. [2002], Społeczno-zawodowa rola pracownika socjalnego. Studium z pedagogiki społecznej. Szczecin.
• Krzyszkowski J. [2005], Między państwem opiekuńczym a opiekuńczym społeczeństwem. Determinanty funkcjonowania środowiskowej pomocy społecznej na poziomie lokalnym. Instytut Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• Kwak A. (red.) [2006], Z opieki zastępczej w dorosłe życie. Założenia a rzeczywistość. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
• Lutyński J. [1990], Nauka i polskie problemy. Komentarz socjologa. PIW, Warszawa.
• Lutyński J. [1996], Działania pozorne, [w:] Wokół problemów działania społecznego. Wybór tekstów i przykładów projektów działania. E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarski [wybór]. BPS. Interart, Warszawa.
• Marszałkowska M. [2005], Standardy pracy socjalnej. Plik na stronie www.mps.gov.pl.
• Osińska K., Śliwińska A. [1999], Społeczności permanentnego ubóstwa: tożsamość kulturowa oraz percepcja kultury polskiej i stratyfikacji społecznej, [w:] Kultura dominująca jako kultura obca. Mniejszości kulturowe a grupa dominująca w Polsce. Pod red. Naukową J. Muchy. Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Radgowski M. [1976], Działania pozorne. „Polityka” nr 48.
• Szmagalski J. (red.) [2004], Superwizja pracy socjalnej. Zastosowania i dylematy. Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Ex Libris Pracownika Socjalnego, Warszawa.
• Trawkowska D. [2000], Strukturalne uwarunkowania trudności pełnienia ról zawodowych w percepcji pracowników socjalnych zatrudnionych w ośrodkach pomocy społecznej województwa katowickiego. Niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem prof. zw. dr hab. K. Wódz, Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Trawkowska D. [2003], Bariery komunikowania przy rozwiązywaniu problemów społecznych – na podstawie badań empirycznych w instytucjach pomocy społecznej, [w:] Funkcje komunikacji społecznej pod red. K. Wódz i J. Wodza. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej.
• Trawkowska D. [2005a], Konsultacja i superwizja w górnośląskich ośrodkach pomocy społecznej. Studium empiryczne [w:] Superwizja pracy socjalnej. Zastosowania i dylematy, pod red. J. Szmagalskiego. Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Ex Libris Pracownika Socjalnego. Warszawa.
• Trawkowska D. [2005b], Pomoc społeczna i jej pracownicy wobec problemów pracy socjalnej z rodzinami zastępczymi [w:] Pomoc dzieciom i rodzinie w środowisku lokalnym. Debata o nowym systemie. M. Racław-Markowska (red.). ISP. Warszawa.
• Trawkowska D. [2006], Portret współczesnego pracownika socjalnego. Studium socjologiczne, BPS „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, Katowice.
• Trawkowska D. [2007a], Stosunek pracowników socjalnych do reformy systemu opieki nad dzieckiem i rodziną jako rezultat stanu pracy socjalnej z rodziną w pomocy społecznej. Część I i II. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” nr 2 i 3 [w druku].
• Trawkowska D. [2007b], Niewidoczna czy nieistniejąca? Praca socjalna z rodziną w pomocy społecznej [w:] Rodzina jako środowisko pracy socjalnej. Teoria i praktyka pod red. B. Matyjas, J. Białej, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce.
• Wódz K. [1982], Służby socjalne w Polsce. Geneza, kierunki rozwoju, metody pracy. Uniwersytet Śląski. Katowice.
• Wódz K. [1998], Praca socjalna w środowisku zamieszkania. BPS, Wydawnictwo Śląsk, Katowice.

Identifiers

ISSN

0033-2356