Polskie tradycje instytucji edukacji dorosłych w kontekście uczenia się całożyciowego

• Authors: Stopińska-Pająk Agnieszka

Title variants

EN

Polish Traditions of Adult Education Institutions in the Context of Lifelong Learning

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zostały zaprezentowane polskie instytucje edukacji dorosłych z XIX i początków XX w., które wpisują się w koncepcję, tak dziś powszechną i uznawaną, jaką jest koncepcja uczenia się całożyciowego. Celem artykułu było pokazanie, iż uczenie się całożyciowe nie jest nowym zjawiskiem, ale posiada bogate tradycje. Na tle uwag metodologicznych omówiona została także potrzeba andragogicznych badań historycznych nad kształtowaniem się polskich instytucji edukacji dorosłych, w tym zwłaszcza instytucji, w których dorośli mogli doświadczać uczenia się. W tekście przybliżone zostały wybrane instytucje edukacji dorosłych: 1. Instytucje powiązane z ruchem samokształceniowym XIX w.; 2. Zrodzony z tego ruchu typ uniwersytetu powszechnego – Uniwersytet Latający; 3. Szkoły wyższe dla dorosłych; 4. Uniwersytety ludowe i 5. Świetlice dla dorosłych. Egzemplifikują one zarówno przemiany rozumienia pojęcia uczenia się od zaspakajania potrzeb poznawczych, poprzez zaspakajanie potrzeby społecznego zaangażowania do potrzeb kulturalnych, towarzyskich i ludycznych. Z drugiej strony są przykładami stopniowego poszerzania się środowisk uczestniczących w owych instytucjach uczenia się, od inteligencji do robotnika i chłopa, od mężczyzn do kobiet, od grup usytuowanych wysoko w stratyfikacji społecznej, po tych najniżej znajdujących się.

EN

An article presents Polish institutions dedicated to adult education from the 19th century and the beginning of 20th century that are a part of the lifelong learning concept which is so common and well-recognised currently. The aim of the article is to show that lifelong learning is not a new phenomenon; rather a well-established one. The need for andragogical historical research on the development of Polish adult education institutions, especially institutions, in which the adults could experience learning, is discussed along with the methodological comments. The article presents some selected adult education institutions; 1. Institutions connected to the self-education movement from the 19th century; 2. Type of common university – the Flying University, which developed from the before mentioned movement; 3. Higher schools for adults; 4. Folk high schools; and, 5. Day rooms for adults. The institutions exemplify the changes in the way the term learning was understood; from fulfilling the cognitive needs, through the needs of social engagement to the cultural, social and ludic needs. On the other hand, they are the examples of gradual enlargement of circles involved in those learning institutions; from the intelligence to blue-collar workers and farmers, from men to women, from those highly ranked in social stratification to those ranked much lower.

Keywords

PL

tradycje edukacji dorosłych; instytucje edukacji dorosłych; uczenie się

EN

adult education traditions; adult education institutions; learning

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Rocznik Andragogiczny
• Year: 2015
• Volume: 22
• Pages: 289-300

Contributors

author

Stopińska-Pająk Agnieszka

• Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej

References

• Aleksander T., Maria Borowiecka – niedokończony biogram, „Rocznik Andragogiczny” 2013.
• Banach K., Przyczyny rozwoju i pojęcie świetlicy wiejskiej, „Przewodnik Pracy Społecznej” 1935, nr 1.
• Cywiński B. (1996), Rodowody niepokornych, Warszawa.
• Dubas E., Czas, biografia i badania biograficzne – różnorodność kontekstów w andragogicznej perspektywie, „Edukacja Dorosłych” 2014, nr 2.
• Goldsmith B. (b.r.w.), Wewnętrzny świat Marii Curie. Geniusz i obsesja, tłum. J. Szmołda. Wrocław.
• Heflich A., Michalski S. (red.) (Część I. 1898; Część IV 1902), Poradnik dla samouków, Warszawa.
• Hellwig J. (1986), Oświata pracujących w Polsce, Warszawa.
• Janiczek J., Oświata pozaszkolna w liczbach w roku szkolnym 1937/1938, „Praca Oświatowa” 1939, nr 2.
• Kajzar H. (2007), Manifest teatru meta-codziennego, [w:] W. Dudzik (red.), Świadomość teatru. Polska myśl teatralna drugiej połowy XX wieku, Warszawa.
• Krzywicki L. (1902), Systemy wykształcenia i o wykształceniu ogólnym, [w:] A. Heflich, S. Michalski (red.), Poradnik dla samouków, cz. IV, Warszawa.
• Illich I. (1976), Społeczeństwo bez szkoły, tłum. F. Ciemna, Warszawa.
• Mackiewicz-Wojciechowska J., Uniwersytet „Latający”. Kartka z dziejów tajnej pracy oświatowej, „Zagadnienia Pracy Kulturalnej” 1934, Rocznik I.
• Majchrzak K., Od miejsc pamięci narodowej do miejsc żywej pamięci – implikacje dla andragogiki, „Rocznik Andragogiczny” 2013.
• Maliszewski T., Narcyz Kozłowski (1913–2000) – pomorski społecznik i oświatowiec, „Rocznik Andragogiczny” 2012.
• Pietruszewski M. (2011), Wielkie Biografie. Maria Skłodowska-Curie. Polka wszech czasów, Toruń.
• Pomorski J. (1998), Historiografia jako autorefleksja kultury poznającej, [w:] W. Wrzosek (red.), Świat historii, Poznań.
• Popławski S., Geneza akcji świetlicowej w Polsce, „Praca Oświatowa” 1935, nr 1.
• Pospieszny T. (2015), Nieskalana sławą. Życie i dzieło Marii Skłodowskiej-Curie, b.m.w.
• Półturzycki J. (2001), Powszechny Uniwersytet Korespondencyjny, [w:] E. Sapia-Drewniak, A. Stopińska-Pająk (red.), Instytucjonalne formy edukacji dorosłych w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa.
• Radlińska H. (1961), Zagadnienia bibliotekarstwa i czytelnictwa, wstęp i oprac. I. Lepalczyk, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Sempołowska S., Uniwersytet Latający, „Społeczeństwo” 1910, nr 11.
• Sempołowska S. (1960), Pisma pedagogiczne i oświatowe, Warszawa.
• Sapia-Drewniak E., Stopińska-Pająk A. (red.) (2001), Instytucjonalne formy edukacji dorosłych w Drugiej Rzeczypospolitej, BED, Warszawa, t. 22.
• Skubała-Tokarska Z. (1987), Społeczna rola Wolnej Wszechnicy Polskiej, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Stopińska-Pająk A. (1983), Świetlice w województwie śląskim w latach 1922–1939, Katowice.
• Stopińska-Pająk A. (1994), Andragogika w Drugiej Rzeczypospolitej. Warunki rozwoju. Problematyka. Koncepcje, Katowice.
• Stopińska-Pająk A. (2010), Uniwersytet ludowy w II Rzeczypospolitej. Społeczno-kulturowa przestrzeń spotkania i dialogu ludzi dorosłych, [w:] E. Sapia-Drewniak, J. Janik-Komar (red.), Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty dorosłych, Opole.
• Stopińska-Pająk A. (2004), Z tradycji szkolnictwa wyższego dla dorosłych na Górnym Śląsku, [w:] E. Anna Wesołowska (red.), Człowiek i edukacja, Płock.
• Sutyła J. (1982), Miejsce kształcenia dorosłych w systemie oświatowym II Rzeczypospolitej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
• Szulakiewicz W., Andragogiki portret zbiorowy w kontekście dyskusji o sensie badań biograficznych, „Rocznik Andragogiczny” 2013.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.12775/RA.2015.017