Krytyka sarmackiego ucztowania oparta na fragmentach tekstów literackich i piśmienniczych autorów dawnych

• Authors: Eliza Orman

Title variants

EN

The criticism of the Sarmatian feasting based on the fragments of literary and documentary texts of the authors of old

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł obejmuje problematykę z zakresu odwzorowania w literaturze aspektów kultury dawnej. Wybranym elementem jest problem zbytkowności uczt w czasach baroku. Referat wskazuje na różnorodne źródła zamiłowania do wystawnych przyjęć w dobie sarmackiej (jak wpływy obce czy wzorce estetyczne), wygląd stołów i przebieg biesiad oraz dalekosiężność skutków ucztowania. Ukazuje m.in. drogę magnaterii i bogatszej szlachty do ruiny finansowej, na którą składały się nazbyt kosztownie zastawione stoły, umiłowanie dekoracyjności i ceremoniału. Tę rujnującą finansowo i moralnie skłonność stanów wyższych krytycznie komentowali już autorzy ówcześnie żyjący. Nie oszczędzano ujawniających się wówczas przywar, jak pijaństwa, lekkomyślności czy krótkowzroczności. Artykuł ujmuje też fragmenty tekstów będących świadectwem nieuświadamiania sobie powagi problemu wśród samych ucztujących, a doskonale obrazujących sensualno-kulinarny aspekt kultury naszych przodków.

EN

The paper covers the problem of the representation of the aspects of the past culture in literature. The chosen element is the problem of the luxuriance of the feasts in baroque. The paper points out to the various origins of the love of splendid feasts in the Sarmatian époque (such as foreign influences or aesthetic models), the looks of the tables and the course of the feasts and the far-reaching effects of feasting. It presents among others the path of magnates and the higher aristocracy to the financial ruin, which had been constituted by the too costly stacked tables, the love of decorativeness and ceremony. This financially and morally ruining inclination of the nobility had been critically commented by then-living authors. The faults, which had then come to light, had not been sparred, such as: drunkenness, recklessness or short-sightedness. The essay contains also the pieces of texts which bear witness to the un-realization of the seriousness of the problem by the feasting themselves, and perfectly portraying the sensual and culinary aspect of the culture of our ancestors.

Keywords

PL

ceremoniał; dekoracyjność; doba sarmacka; krytyka zachowań; pijaństwo; przepych; przyprawy; rozrzutność; ruina finansowa; stół pański; szlachta; trunki; ucztowanie; wpływy obce; wystawność; zbytkowność; zguba Rzeczpospolitej

EN

ceremonial; decorativeness; the Sarmatian époque; criticism of behaviour; drunkenness; splendour; spices; wastefulness; financial ruin; cuisine of the nobility; szlachta; liquor; feasting; foreign influences; ostentation; luxuriance; the doom of Rzeczpospolita

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2011
• Issue: 1

Dates

published

2011

Contributors

author

Eliza Orman

References

• Bibliografia
• Bratkowski D., Bankiet na sejmiku, [w:] Poeci polskiego baroku, t. 2., Warszawa 1965.
• Bystroń J. S., Dzieje obyczajowości w dawnej Polsce. Wiek XVI-XVIII, Warszawa 1933.
• Hernas C., Barok, Warszawa 1998.
• Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, Wrocław 2003.
• Kochowski W., Na nieporównany zbytek bankietów polskich, [w:] tenże, Utwory poetyckie. Wybór, Wrocław 1991.
• Krasicki I., Pijaństwo, [w:] tenże, Satyry i listy, Wrocław–Warszawa–Kraków-Gdańsk 1988.
• Kuchowicz Z., Obyczaje staropolskie, Łódź 1975.
• Michałowska T. (red.), Słownik literatury staropolskiej, Wrocław 1990.
• Nosowska D., Słownik motywów literackich, Bielsko-Biała 2006.
• Pelc J., Sarmatyzm, [w:] Michałowska T. (red.), Słownik literatury staropolskiej, Wrocław 1990.
• Poeci polskiego baroku, t. 2., Warszawa 1965.

Identifiers

ISSN

2084-1426