Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2017 | 3(4) | 22-40

Article title

Główne kierunki polityki państwa wobec funduszy ubezpieczeń społecznych w II Rzeczypospolitej

Authors

Content

Title variants

EN
Possibilities of using social insurance funds in the state's investment policy during the interwar period in Poland

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
W II Rzeczypospolitej dość wyraźnie objawiła się dążność do wykorzystania funduszy ubezpieczeń społecznych w polityce gospodarczej. Zasady finansowania systemów ubezpieczeń o charakterze długoterminowym sprzyjały prowadzeniu takiej polityki. Z biegiem lat władze skonstruowały instrumentarium, za pomocą którego wpływały na sposoby i kierunki alokacji funduszy ubezpieczeń społecznych, dążąc do przejęcia kontroli nad tymi funduszami i przekształcenia ich w jeden z istotniejszych rezerwuarów kapitału inwestycyjnego w polityce gospodarczej. Wykorzystywano do tego banki państwowe, poprzez które uwalniano kapitały zapasowe niejako zamrożone w ubezpieczeniach społecznych. Środki te z roku na rok nabierały coraz większego znaczenia w polityce inwestycyjnej kolejnych rządów II Rzeczypospolitej. Fundusze były znaczące, zwłaszcza po wprowadzeniu ubezpieczenia pracowników umysłowyc h, a następnie emerytalnego robotników. Po pozytywnej ocenie realizacji pierwszych programów inwestycyjnych z funduszy ubezpieczeń społecznych na przełomie lat 20. i 30. XX w. w następnych l atach zdecydowano o większym ich zaangażowaniu. Kwestia ta miała niebagatelne znaczenie podczas wprowadzania reformy ubezpieczeń społecznych w 1933 r. Wyraźnie bowiem wskazano, że część funduszy ubezpieczeń społecznych o charakterze długoterminowym zostanie włączona do zasobów kapitału wykorzystywanego przez państwo.
EN
In the Second Republic of Poland, there was an urge to make use of the social insurance funds in the economic policy, especially as the principles of financing the longterm security systems fostered such policy. With the passage of time, the authorities constructed instruments which allowed influence on both the means and the directions of allocation of the social insurance funds. Moreover, the authorities strived to take over control on the funds and to convert them into one of the most important reservoirs of investment capital that could be utilised in economic policy. In order to accomplish the aforementioned project, the state's banks were used to unleash auxiliary capital, frozen – in a way – in the social insurances. Year on year, there was an increasing importance of those funds in the investment policy of consecutive governments of the Second Republic of Poland. The funds were substantial, especially after implementation of the insurance for the white-collar workers and, afterwards, a pension for the blue-collar workers. Positive assessment of the execution of the first investment programs from the social insurances' funds, at the end of the 1920s and beginning of the 1930s resulted in the decision to increase their contribution in the following years. That issue was of great importance while implementing reform of the social insurance system in 1933. Then, it was clearly indicated that some long-term social insurance funds would be incorporated into capital used by the state.

Contributors

author
  • Społeczna Akademia Nauk, Wydział Nauk o Zarządzaniu i Bezpieczeństwie w Warszawie

References

  • II Sprawozdanie Zakładu Ubezpieczeń Województwa Śląskiego za rok 1924, 1925, Zakłady Graficzne L. Nowak, Królewska Huta.
  • AAN, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Berlinie, sygn. 1197, Report of The Commission set up in virtue article 312 of The Treaty of Versailles to examine the conditions and procedure of the transfer by The German Government to The Polish Government of capital and resources attributable to the carrying on of insurance in the part of Upper Silesia ceded by Germany to Poland, 26 November 1924.
  • AAN, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Berlinie, sygn. RP w Berlinie, sygn. 1197, Pismo Ubezpieczalni Krajowej w Poznaniu do Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej z 8 VI 1923 r.
  • AAN, Ministerstwo Przemysłu i Handlu, sygn. 147, Sprawozdanie z działalności Ministerstwa Przemysłu i Handlu za pierwszy kwartał 1929 r.
  • AAN, Prezydium Rady Ministrów, Akta Grupowe, sygn. 73/77, Pismo Ministerstwa Przemysłu i Handlu do Ministerstwa Opieki Społecznej z 15 III 1939 r.
  • AAN, Prezydium Rady Ministrów, Akta Grupowe, sygn. 73/77, Uwagi Gabinetu Ministra w sprawie podwyżek stawek ubezpieczeń społecznych.
  • AAN, Prezydium Rady Ministrów, Komitet Ekonomiczny Ministrów, sygn. 1276, Podstawy reformy ubezpieczeń społecznych w Polsce (Notatka dla użytku PP. Ministrów).
  • AAN, Prezydium Rady Ministrów, Komitet Ekonomiczny Ministrów, sygn. 1373, Uchwała KEM przyjęta na 4-em posiedzeniu w dn. 22 lutego 1932 r.
  • AAN, Prezydium Rady Ministrów, Protokoły posiedzeń Rady Ministrów, t. 48, Protokół z posiedzenia Rady Ministrów RP z dnia 4 XII 1929 r. w Pałacu Rady Ministrów.
  • ANK, Starostwo Górnicze II, sygn. 240, Pismo Okręgowego Urzędu Górniczego w Krakowie do Wyższego Urzędu Górniczego w Krakowie z 4 XII 1924 r.
  • Braun J., 1931, Oszczędność przymusowa i częściowe ubezpieczenie jako wytyczne reformy systemu ubezpieczeń społecznych, Wydawnictwo Izby Przemysłowo--Handlowej w Sosnowcu, Sosnowiec.
  • Duch K., 1934, Ubezpieczenia społeczne, Spółka Wydawnicza „Libris”, Warszawa.
  • Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 1924, 1928.
  • Garlicki R., 1986, O niektórych czynnikach kształtujących dzieje ubezpieczeń społecznych Polski międzywojennej, „Studia i Materiały z Dziejów Ubezpieczeń Społecznych w Polsce”, Warszawa.
  • Ivanka A.K., 1936, Inwestycje publiczne w czteroleciu 1934/35–1937/38, „Polska Gospodarcza”, nr 14.
  • Krzeczkowski K., 1936, Idee przewodnie ubezpieczeń społecznych, Instytut Spraw Społecznych, Warszawa.
  • Kulawy koń, 1934, „Jutro Pracy”, nr 18.
  • Mackiewicz-Golnik L., 1991, System finansowy ubezpieczeń społecznych [w:] Rozwój ubezpieczeń społecznych w Polsce, red. Z. Landau, Wydawnictwo PAN, Warszawa.
  • Mały Rocznik Statystyczny 1939, Warszawa.
  • Morawski W., 1996, Bankowość prywatna w II Rzeczypospolitej, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
  • Moroz P., 1934, Systemy finansowe stosowane w instytucjach społecznych w Polsce, Biblioteczka „Przeglądu Ubezpieczeń Społecznych”, Warszawa.
  • Narady gospodarcze Rządu z Delegatami Izb Przemysłowo-Handlowych w dniu 7 i 8 października 1929 r., 1929, Ministerstwo Przemysłu i Handlu, Warszawa.
  • „Psychikę naszą przebudowaliśmy na ofensywę”. Ku przebudowie struktury gospodarczej Polski, 1939, „Codzienna Gazeta Handlowa”, nr 39.
  • Rakowski J., 1936, Budżet inwestycyjny, „Polska Gospodarcza”, nr 7.
  • Sakarz A., 1930, Akcja budowlano-mieszkaniowa zakładów ubezpieczeń społecznych, „Przegląd Ubezpieczeń Społecznych”, z. 9.
  • Sprawozdanie (1) z działalności Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w Warszawie za rok 1933, 1937, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa.
  • Sprawozdanie (2) z działalności Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych we Lwowie za rok 1933, 1937, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa.
  • Sprawozdanie (3) z działalności Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w Królewskiej Hucie za rok 1933, 1937, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa.
  • Sprawozdanie (4) z działalności Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w Poznaniu za rok 1933, 1937, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa.
  • Sprawozdanie (5) z działalności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za rok 1935, 1937, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa.
  • Sprawozdanie Spółki Brackiej w Tarnowskich Górach za lata 1923, 1924, 1925, 1926, Drukarnia Spółki Brackiej w Tarnowskich Górach, Tarnowskie Góry.
  • Sprawozdanie Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń Urzędników Prywatnych we Lwowie z czynności za lata 1914, 1915 i 1916, 1918, Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń Urzędników Prywatnych, Lwów.
  • Sprawozdanie Ubezpieczalni Krajowej w Poznaniu za 1920 i 1921, 1922, Ubezpieczalnia Krajowa w Poznaniu, Poznań.
  • Sprawozdanie Ubezpieczalni Krajowej w Poznaniu za 1922, 1923, Ubezpieczalnia Krajowa w Poznaniu, Poznań.
  • Sprawozdanie Ubezpieczalni Krajowej w Poznaniu za 1923, 1924, Ubezpieczalnia Krajowa w Poznaniu, Poznań.
  • Sprawozdanie z badań stanu finansowego instytucyj ubezpieczeń społecznych, 1935, Specjalna Komisja dla Spraw Finansowych Instytucyj Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa.
  • Sprawozdanie Zakładu (1) Ubezpieczenia Robotników od Wypadków we Lwowie z czynności za rok 1919, b.d.w., Zakład Ubezpieczenia Robotników od Wypadków, Lwów.
  • Sprawozdanie Zakładu (2) Ubezpieczenia Robotników od Wypadków we Lwowie z czynności za rok 1920, b.d.w., Zakład Ubezpieczenia Robotników od Wypadków, Lwów.
  • Sprawozdanie Zakładu (3) Ubezpieczenia Robotników od Wypadków we Lwowie z czynności za rok 1922, b.d.w., Zakład Ubezpieczenia Robotników od Wypadków, Lwów.
  • Sprawozdanie Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w Warszawie za rok 1930, 1931, Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w Warszawie, Warszawa.
  • Ubezpieczenia społeczne w Polsce w latach 1925–1934, 1935, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa.
  • Ubezpieczenia społeczne w Polsce w latach 1934–1938, 1940, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa.
  • Zakład Pensyjny dla Funkcjonariuszy we Lwowie. Sprawozdanie Wydziału Kierującego z czynności i rachunków za rok 1924, 1925, Zakład Pensyjny dla Funkcjonariuszy we Lwowie, Lwów.
  • Zakład Pensyjny dla Funkcjonariuszy we Lwowie. Sprawozdanie Wydziału Kierującego z czynności i rachunków za rok 1928, 1929, Zakład Pensyjny dla Funkcjonariuszy we Lwowie, Lwów.
  • Zakład Ubezpieczeń od Wypadków. Sprawozdanie z czynności i zamknięcia rachunków za rok 1933, 1937, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Lwów.
  • Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w Poznaniu. Sprawozdanie z działalności za rok 1931, 1932, Zakład Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w Poznaniu, Poznań.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-6c532148-59dd-4e26-9399-d821297ed61a
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.