Cerkiew Jerzego Nowosielskiego w Białym Borze. O malarstwie, które stało się architekturą

• Authors: Zofia Szot

Title variants

EN

Jerzy Nowosielski’s Greek Catholic church in Biały Bór. On painting that has become architecture

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Jerzego Nowosielskiego bez wątpienia można nazwać jedną z najważniejszych postaci polskiej sztuki współczesnej. Zbudowanie zaprojektowanej przez siebie cerkwi było największym marzeniem artysty, które udało się zrealizować w 1997 roku w Białym Borze. Artysta w kreowaniu owej cerkwi pod wezwaniem Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy sięgał przede wszystkim do swojej twórczości, co zaowocowało powstaniem materialnego testamentu malarza, zamkniętego w jednej bryle. W niniejszej pracy staram się wykazać, że świątynia zawiera w sobie nawiązania do takich tematów w malarstwie Nowosielskiego, jak przedstawienia sakralne, abstrakcja, pejzaż, ale również do zabiegów malarskich, rozwiązań architektonicznych czy motywów, które możemy znaleźć w realizacjach artysty. Świątynia jest syntezą artystycznego dorobku malarza, ale i odzwierciedla jego poglądy dotyczące sztuki sakralnej oraz wiary chrześcijańskiej. W moim artykule wykorzystuję analizę ikonograficzną oraz fenomenologiczną przestrzeni świątyni. Nie stosuję podziału na architekturę oraz polichromię, gdyż w tej realizacji są one ze sobą nierozerwalnie scalone i tylko traktowane jako jedno dają możliwość odczytania dzieła jako syntezy twórczości autora.

EN

Jerzy Nowosielski can undoubtedly be called one of the most important figures in Polish contemporary art. Building a church designed by himself was the artist’s greatest dream, which he managed to implement in Biały Bór in 1997. When creating the Greek Catholic church of the Birth of the Blessed Virgin Mary, the artist drew inspiration mainly from his own works, which resulted in the creation of the painter’s material testament, enclosed in a single solid. In this paper, I attempt to show that the church reveals references to certain themes in Nowosielski’s painting, such as sacred representations, abstraction, landscape, as well as painting measures, architectural solutions or motifs that can be found in the artist’s other implemented projects. Moreover, the church is not only a synthesis of the painter’s artistic output but also a reflection of his views on sacred art and the Christian faith. In my paper, I use both iconographic and phenomenological analysis of the church space. I do not apply a division into architecture and polychrome as in the work in question they are inextricably linked; and only their treatment as a whole makes it possible to experience this work as a synthesis of the artist’s oeuvre.

Keywords

PL

cerkiew greckokatolicka, współczesna; sztuka sakralna, Jerzy Nowosielski, Biały Bór, cerkiew; Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy

EN

Greek Catholic church, contemporary; sacred art, Jerzy Nowosielski, Biały Bór, the Greek; Catholic Church of the Annunciation of the Blessed; Virgin Mary

• Publisher: Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej przy Wydziale Sztuki Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej
• Year: 2019
• Issue: XII
• Pages: 27-45

Dates

published

2020-12-31

Contributors

author

Zofia Szot

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Nauki o Sztuce Instytut Historii Sztuki

References

• Batruch A., Biały Bór, Jever 2018. Błażko M., Cerkiew pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy w Białym Borze jako wzór integracji architektury i malarstwa sakralnego, Gdańsk 2018. Bułgakow S., Prawosławie. Zarys nauki Kościoła Prawosławnego, Białystok, Warszawa 1992. Czerni K., Nietoperz w świątyni, Kraków 2018. Czerni K., Nowosielski, Kraków 2006. Czerni K., Nowosielski – sztuka sakralna. Podlasie, Warmia i Mazury, Lublin, Białystok 2019. Czerni K., Nowosielski w Małopolsce. Sztuka sakralna, Kraków 2015. Filarska B., Początki sztuki chrześcijańskiej, Lublin 1983. Haake M., Sztuka abstrakcyjna i sztuka sakralna, „Sacrum et Decorum” 2009 II, 2009, s. 95–110. Ikona w przestrzeni. Cerkiew Greckokatolicka pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Białym Borze, Biały Bór 2011. Jerzy Nowosielski – byty subtelne, red. A. Dela-Kropiowska, Opole 2013. Jerzy Nowosielski. Listy i zapomniane wywiady, red. D. Warszawski, Kraków 2015. Nowosielski J., Inność prawosławia, Warszawa 1991. Nowosielski J., Czerni K., Sztuka po końcu świata: rozmowy, Kraków 2012. Nowosielski J., Czerni K., Zagubiona bazylika: refleksje o sztuce i wierze, Kraków 2013. Nowosielski J., Sławęcka A., Villa dei Misteri, Białystok, Kraków 1998. Nowosielski. Malarz, filozof, teolog, red. A. Jurgilewicz-Stępień, E. Zalewska, Supraśl 2018. Podgórzec Z., Mój Chrystus. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Białystok 1993. Podgórzec Z., Wokół ikony. Rozmowy z Jerzym Nowosielskim, Warszawa 1985. Porębski M., Nowosielski, Kraków 2003. Porębski M., Symbol i uniwersum, „Architektura Murator” 1998, nr 2. Prorok na skale. Myśli Jerzego Nowosielskiego, red. R. Mazurkiewicz, W. Podrazik, Kraków 2001. Surmiak-Domańska K., Cerkiew bez kompromisów, w: „Gazeta Wyborcza” 1999, nr 42.

Identifiers

ISSN

1689-5010