Etnometodologia jako socjologia literatury? O konstruowaniu obcości w Witolda Gombrowicza Notatkach z Dziennika 1951-1952

• Authors: Dariusz Dobrzański

Title variants

EN

Ethnomethodology as Sociology of literature? On the Construction of the Strangeness in Witold Gombrowicz’s Diary Notes (1951-1952)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podejmuję zagadnienie statusu obcości w Notatkach z Dziennika Witolda Gombrowicza, publikowanych w paryskim miesięczniku „Kultura” (1951-1952). Obcość, inność to jeden z podstawowych tematów autoanaliz Gombrowicza podejmowanych zarówno w debiutanckim Pamiętniku z okresu dojrzewania (Bakakai 1933), jak i w ostatniej powieści Kosmos (1965). W moim tekście rekonstruuję to pojęcie z konstruktywistycznej perspektywy etnometodologii, starając się dookreślić podstawowe znaczenie obcości, jakie występuje we wczesnych Notatkach z Dziennika 1951-1952. Zasadniczo rekonstruuję obcość jako narzucaną czytelnikowi strategię pisarza zbudowania sobie nowej emigracyjnej publiczności. Z tego powodu w mniejszym stopniu interesuje mnie egzystencjalny wymiar obcości, inności etc. W zakończeniu artykułu przytaczam kilka uwag na temat sfery publicznej w ujęciu Helmutha Plessnera.

EN

The paper addresses the status of the strangeness in Witold Gombrowicz’s Diary Notes published in the monthly journal “Kultura” in Paris, in 1951-1952. The problem of strangeness and otherness is one of the fundamental topics of Gombrowicz’s self-analyses. The issue was taken up both in the author’s first short story collection Memoirs from puberty (Bacacay, 1933) and in his final novel (Cosmos, 1965). The present paper is an attempt at reconstructing the concept of strangeness from the constructivist perspective of ethnomethodology, with a focus on pinpointing the basic meaning of strangeness found in Gombrowicz’s early Diary Notes 1951-1952. Essentially, I reconstruct strangeness as a strategy imposed by the author on the reader with a view to creating a new emigré audience. For this reason, the existential dimension of strangeness and otherness is not in the immediate focus of attention in the presented analysis. The concluding section presents selected remarks about the public sphere on Helmuth Plessner`s framework.

Keywords

PL

etnometodologia; socjologia literatury; obcość; emigracja; paryska „Kultura”; Witold Gombrowicz; Helumt Plessner

EN

ethnomethodology; sociology of literature; the strangeness; emigration; Paris “Culture”; Witold Gombrowicz; Helmuth Plessner

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2017
• Volume: 9(45)
• Issue: 4
• Pages: 249-267

Contributors

author

Dariusz Dobrzański

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Bohman J., Democracy across Borders. From Demos to Demoi, Cambridge: Mass.: MIT Press 2007.
• Cioran E., Dogodności i niedogodności wygnania, „Kultura” 1952, nr 6 (56), s. 3-6.
• Ćwikła P., Kilka uwag o związku socjologii z literaturą, „Studia Socjologiczne” 2006, nr 2 (181), s. 127-155.
• Dobrzański D., Witold Gombrowicz i Harold Garfinkel, czyli o próbie ujawnienia pewnej mistyfikacji, w: Witold Gombrowicz. Nasz współczesny, red. J. Jarzębski, Kraków: Universitas 2010, s. 169-176.
• Dobrzański D., Eksperyment z doświadczeniem obcości. Literatura Witolda Gombrowicza w kontekście postulatów fenomenologii Alfreda Schütza i etnometodologii Harolda Garfinkela, w: Oblicza obcości, red. M. Jedliński, K. Witczak, Bydgoszcz: Epigram 2016, s. 33-42.
• Garfinkel H., Studia z etnometodologii, tłum. A. Szulżycka, Warszawa: PWN 2007.
• Giedroyć J., Gombrowicz W., Listy 1950-1969, Warszawa: Czytelnik 2006.
• Gombrowicz W., Komentarz, „Kultura” 1952, nr 6 (56), s. 6-9.
• Gombrowicz W., Pamiętnik Stefana Czarnieckiego, w: W. Gombrowicz, Bakakaj i inne opowiadania, red. Z. Łapiński, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2002.
• Gombrowicz W., Podróże i przygody. Niesmak w permanencji, „Kurier Poranny” z 16 lipca 1937, s. 3.
• Gombrowicz W., Przeciw Poetom, „Kultura” 1951, nr 10 (48), s. 3-12.
• Gombrowicz W., Risum teneatis, „Kultura” 1952, nr 1 (51), s. 9-20.
• Habermas J., Teoria działania komunikacyjnego, tłum. A. M. Kaniowski, Warszawa: PWN 1999.
• Lynch M., Revisiting the Cultural Dope, „Human Studies” 35 (2012), No. 2, s. 223-233.
• Plessner H., Granice wspólnoty. Krytyka radykalizmu społecznego, tłum. J. Morawiecki, Warszawa: Zakład Wydawniczy NOMOS 2008.
• Sławiński J., Socjologia literatury, w: Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Wrocław: Ossolineum 1998, s. 516-517.
• Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. VII, Warszawa: PWN 1965, s. 798-799.
• Stetkiewicz L., Szkice z „ziemi niczyjej”, czyli z socjologii literatury, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK 2009.
• Wittlin J., Apologia Gombrowicza, „ Kultura” nr 7-8 (45-46), s. 53-60.
• Współczesne teorie socjologiczne, red. A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Warszawa: SCHOLAR 2006.
• Zimmerman H.D., Polnner M.,, Świat codzienny jako zjawisko, tłum. D. Lachowska, [w:] Fenomenologia i socjologia, red. Z. Krasnodębski, Warszawa: PWN 1989, s. 343-378.

Identifiers

DOI

10.18290/rns.2017.9.4-13