Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z narodzinami i wychowaniem dziecka.Studium na podstawie wsi Białobrzegi w województwie lubelskim

• Authors: Gruchoła Małgorzata

Title variants

EN

Customs, Rituals and Beliefs Relating to Birth and Upbringing. A Study Based on Białobrzegi, a Village in the Lublin Province

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ustalenie stanu znajomości i rozumienia zwyczajów, obrzędów oraz wierzeń związanych z narodzinami i wychowaniem dziecka oraz odpowiedź na pytanie, czy nadal są one upowszechniane i kultywowane we wsi Białobrzegi, w województwie lubelskim. Po wstępnych rozważaniach terminologicznych przywołujących definicje badanych problemów, przedstawiono zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z narodzinami dziecka, przygotowaniami do chrztu, obrzędy przyjęcia dziecka do rodziny oraz wspólnoty wyznaniowej. W przeprowadzonych badaniach (czerwiec-wrzesień 2013 r.) wykorzystano głównie metodę pogłębionych badań terenowych Bronisława Malinowskiego, metodę biograficzną, a także elementy metody porównawczej. Podstawę badań terenowych stanowiły wywiady wśród wszystkich mieszkańców wsi Białobrzegi, dobierając osoby powyżej 65 roku życia oraz obserwacja uczestnicząca.

EN

The aim of the article is to determine the state of knowledge and understanding customs, rituals and beliefs relating to birth and upbringing and to answer the question whether they are still observed and popularized in the village of Bialobrzegi in the province of Lublin. After giving first some consideration to the terminology of the subject, there were presented the customs, rituals and beliefs relating to birth and upbringing. There were presented in the following order: the birth of a child, preparation to its baptism, customs connected with accepting a child as a family member or a member of a religious community. In the conducted research (June - September 2013) the mainly applied method was the deepened study of an area by Bronisław Malinowski, the biographical method, as well as elements of the comparative method. The basis of the study of an area were interviews carried out among all the inhabitants of the village Bialobrzegi, choosing people over 65 years old, and observations made during the study.

Keywords

PL

zwyczaje; obrzędy; wierzenia urodzinowe; czas narodzin; badania terenowe

EN

birth-related customs; rituals; beliefs

• Publisher: Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
• Journal: Rozprawy Społeczne
• Year: 2015
• Volume: 9
• Issue: 3
• Pages: 29-37

Dates

published

2015

Contributors

author

Gruchoła Małgorzata

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Kulturoznawstwa

References

• Biegeleisen H. (1927), Matka i dziecko w wierzeniach, obrzędach i zwyczajach ludu polskiego. Lwów.
• Bisek-Grąz M. (2011), Dziedzictwo kulturowe wałbrzyskiego. Wierzenia, zwyczaje, obrzędy rodzinne. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław.
• Bystroń J. S. (1916), Słowiańskie obrzędy rodzinne. Obrzędy związane z narodzeniem dziecka. Akademia Umiejętności, Kraków.
• Ciołek T., Olędzki J., Zadrożyńska A. (1976), Wyrzeczysko. O świętowaniu w Polsce. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Diakowska-Kohut E. (2013), Odwiedzanie i obdarowywanie położnicy oraz jej dziecka, W: Z. Kłodnicki, A. Pieńczak (red.), Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 9/II: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław-Cieszyn, s. 100-166.
• Grad J. (1967), Zwyczaj (hasło), W: Z. Staszczak (red.), Słownik etnologiczny. Terminy ogólne. PWN, Warszawa-Poznań, s. 388-389.
• Kopp P., Pieńczak A. (2010), Rodzice chrzestni, W: Z. Kłodnicki, A. Pieńczak (red.), Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 9/1: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław-Cieszyn, s. 263-321.
• Kowalski P. (1988), Poród (hasło), W: P. Kowalski, Leksykon. Znaki świata: omen - przesąd - znaczenie. PWN, Warszawa - Wrocław, s. 474.
• Kronika Zespołu śpiewaczo-obrzędowego w Białobrzegach (2014).
• Kwaśniewski K. (1968), Adaptacja i integracja kulturowa ludności Śląska po II wojnie światowej. PWN, Wrocław.
• Ogrodowska B. (2000), Zwyczaj (hasło), W: B. Ogrodowska, Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce. Mały słownik. Verbinum, Warszawa, s. 276.
• Pełka L. (1989), Społeczne wymiary kultury obrzędowej. Studium kulturologiczno-religioznawcze. Akademia Nauk Społecznych, Kraków.
• Pieńczak A. (2013), Czynności magiczne ułatwiające poród, W: Z. Kłodnicki, A. Pieńczak, Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 9/ II: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław-Cieszyn, s. 67-77.
• Simonides D. (1998), Obyczaj w życiu dawnego i współczesnego człowieka, W: B. Gołębiowski (red.), Życie po polsku - czyli o przemianach obyczaju w drugiej połowie XX wieku. Stopka, Łomża, s. 10-27.
• Szymańska J. (2012), Podlasie. Część 1: Teksty pieśni obrzędowych. Instytut Sztuki PAN, Warszawa.
• Urząd Miejski w Kocku (2014a), Dane Referatu budownictwa, nieruchomości ochrony środowiska, gospodarki komunalnej i mieszkaniowej za 2013 rok. Kock.
• Urząd Miejski w Kocku (2014b), Dane Urzędu Stanu Cywilnego w Kocku za 2013 rok. Kock.
• Zadrożyńska A. (1986), Powtarzać czas początku, cz. I: O świętowaniu świąt dorocznych w Polsce. Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa.
• Zadrożyńska A. (2002), Przewodnik po tradycji. Wydawnictwo Twój Styl Wydawnictwo Książkowe, Warszawa.
• Zowada R. (2010a), Babka, babiąca w obrzędowości narodzinowej, W: Z. Kłodnicki, A. Pieńczak (red.), Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 9/I: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław-Cieszyn, s. 51-82.
• Zowada R. (2010b), Inne czynności wykonywane przez babkę przy połogu i w późniejszym okresie, W: Z. Kłodnicki, A. Pieńczak (2010), Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 9/I: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław-Cieszyn, s. 137-175.
• Zowada R. (2010c), Rola babki oraz innych osób w zabiegach związanych z łożyskiem, czepkiem, pępowiną oraz pierwszą kąpielą dziecka, W: Z. Kłodnicki, A. Pieńczak (red.), Komentarze do Polskiego Atlasu Etnograficznego, t. 9/I: Zwyczaje, obrzędy i wierzenia urodzinowe. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław-Cieszyn, s. 83-136.
• Kędziorek P., Obrzędowość rodzinna (obrzędy ludzkiego życia), http://www.muzeum-radom.pl/ indexm.php?r=24&nid=442, (dostęp: 20.08.2014).
• Kwapień E., Obrzędy i zwyczaje rodzinne (narodziny i chrzest dziecka), http://www.dialektologia.uw.edu. pl/index.php?l1=mapa-serwisu&l2=&l3=&l4=&l5=lubelszczyzna-zach-spoleczna, (dostęp: 25.08.2014).
• Szymańska A., Gdy dziecię się rodzi: narodziny, chrzciny i inne "wywody", http://rme.cbr.net.pl/ index.php?option=com_content&view=article&id=338:gdy-dzieci-sie-rodzi-narodziny-chrzciny-i-innewywodyq&catid=140:kultura-i-tradycje- -ludowe& Itemid=98, (dostęp: 27.06.2014).

Identifiers

ISSN

2081-6081