O powikłanej decentralizacji. Instytucjonalny krajobraz systemu usług publicznych w Polsce

• Authors: Sześciło Dawif

Title variants

EN

A complicated decentralisation: The institutional landscape of Poland’s system of public services

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Decentralizacja była jednym z filarów reform instytucjonalnych w Polsce na przestrzeni ostatnich 25 lat. W rezultacie samorząd lokalny i regionalny zyskał dużą rolę w zapewnieniu ważnych usług publicznych, w tym edukacji czy ochrony zdrowia. Rzeczywisty zakres decentralizacji w obu tych obszarach jest jednak istotnie ograniczony, w szczególności w sferze ochrony zdrowia. Co więcej, złożoność obecnego schematu instytucjonalnego w oświacie czy ochronie zdrowia utrudnia precyzyjne zarysowanie sfer odpowiedzialności rządu i samorządu. Niniejszy artykuł omawia główne wyzwania i problemy związane z ograniczonym i powikłanym modelem decentralizacji. Zalicza się do nich zwłaszcza tworzenie warunków dla tzw. blame game (przerzucania się odpowiedzialnością między rządem i samorządem), stymulowanie prywatyzacji usługodawców publicznych i dominację centralistycznego modelu sterowania systemem usług publicznych.

EN

Decentralisation has been one the pillars of the institutional reforms taking place in Poland over the last 25 years. It gave local and regional governments an important role in managing the provision of key public services, including healthcare and education. However, the actual scope of the decentralisation achieved in both areas of public services has been rather limited, and this is especially true of healthcare. Furthermore, the complexity of the current institutional landscape in the governance of education and healthcare hampers the setting of any clear lines of accountability. The article thus discusses key challenges associated with a limited and confusing model of decentralisation, including the triggering of blame games between central and local government, the enhanced privatisation of public services and the lack of a consensual and deliberative policymaking culture in public-services delivery.

Keywords

PL

ochrona zdrowia; edukacja; usługi publiczne; decentralizacja; prywatyzacja

EN

Multi-level governance; European Union; EU anti-crisis policy; Southern European Eurozone States

• Publisher: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej
• Journal: Zarządzanie Publiczne / Public Governance
• Year: 2016
• Issue: 4(38)
• Pages: 32-44

Contributors

author

Sześciło Dawif

• Zakład Nauki Administracji, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski

References

• Alexa, J., Rečka, L., Votápková, J., Ginneken, E. van, Spranger, A., Wittenbecher, F. (2015). Czech Republic: Health system review. Health Systems in Transition, 17 (1), 1–165.
• Bąkowski, T., Brzeski, M., Laskowska, M. (2010). Samodzielność gminy w świetle konstytucji i ustawodawstwa zwykłego. W: S. Wrzosek, M. Domagała, J. Izdebski, T. Stanisławski (red.), Współzależność dyscyplin badawczych w sferze administracji publicznej (s. 17–47). Warszawa: Wolters Kluwer.
• Biegeleisen, L. W. (1929). Zagadnienia ekonomiki komunalnej. Warszawa: Wydawnictwo Związku Pracowników Administracji Gminnej RP.
• Bober, J., Hausner, J., Izdebski, H., Lachiewicz, W., Mazur, S., Nelicki, A., Nowotarski, B., Puzyna, W., Surówka, K., Zachariasz, I., Zawicki, M. (2013). Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce. Kraków: Małopolska Szkoła Administracji Publicznej–Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej.
• Błaś, A., Boć, J., Jeżewski, J. (2004). Administracja publiczna. Wrocław: Kolonia Limited.
• Bukowska-Piestrzyńska, A. (2011). Jednostka samorządu terytorialnego jako organ założycielski szpitala – analiza wybranych zmian w latach 2000–2010. W: E. Nojszewska (red.), System ochrony zdrowia. Problemy i możliwości ich rozwiązań (s. 354–377). Warszawa: Wolters Kluwer.
• Chałupczak, G. (2012). Dylematy zarządzania w publicznej ochronie zdrowia we współczesnej Polsce (między samorządnością a centralnym zarządzaniem). W: B. Mikuła (red.), Historia i perspektywy nauk o zarządzaniu (s. 35–447). Kraków: Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego.
• Dimova, A., Rohova, M., Moutafova, E., Atanasova, E., Koeva, S., Panteli, D., Ginneken, E. van (2012). Bulgaria: Health system review. Health Systems in Transition, 14 (3), 1–186.
• Dubas, K., Seweryn, M., Koperny, M. (2014). Samorządowe programy zdrowotne – praktyczne aspekty realizacji. Hygeia Public Health, 49, 747–754.
• Fundowicz, S. (2005). Decentralizacja administracji publicznej w Polsce. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Główny Urząd Statystyczny (2015). Zdrowie i ochrona zdrowia w 2014 r. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Herbst, M., Levitas, A. (2012). Decentralizacja oświaty w Polsce 2000−2010: czas stabilizacji i nowe wyzwania. W: M. Herbst (red.), Decentralizacja oświaty (s. 118–153). Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Herczyński, J. (2012). Wskaźniki oświatowe. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji. Herczyński, J., Sobotka, A. (2014). Diagnoza zmian w sieci szkół podstawowych i gimnazjów 2007–2012. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Hood, C. (2011). The Blame Game: Spin, Bureaucracy, and Self-Preservation in Government. Princeton: Princeton University Press.
• Izdebski, H., Kulesza, M. (2004). Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne. Warszawa: Liber.
• Jaxa-Dębicka, A. (2008). Sprawne państwo. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Karkowski, T. (2014). Komercjalizacja i prywatyzacja szpitali w perspektywie dostarczania świadczeń zdrowotnych. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Pragmata tes Oikonomias, 8, 143–157.
• Kopańska, A. (2013). Podział zadań publicznych między szczeble administracji publicznej a problemy koordynacji i regulacji w zakresie jakości rządzenia. W: J. Wilkin (red.), Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać? (s. 242–264). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Koppel, A., Kahur, K., Habicht, T., Saar, P., Habicht, J., Ginneken, E. van (2013). Estonia: Health system review. Health Systems in Transition, 15 (6), 1–230.
• Kruszewska-Gagoś, M. (2009). Podmiotowość publicznoprawna gminy. Lublin: Wydawnictwo Naukowe KUL.
• Krzeczkowski, K. (1938). Gmina jako podmiot polityki komunalnej. Warszawa: Wydawnictwo Przemiany.
• Kuta, T. (1980). Zaspokajanie potrzeb socjalno-bytowych i oświatowo-kulturalnych obywateli. W: T. Rabska (red.), System prawa administracyjnego, t. 4 (s. 111–196). Wrocław: Ossolineum.
• Levitas, A., Herczyński, J. (2012). Decentralizacja oświaty w Polsce 1990−1999: tworzenie systemu. W: M. Herbst (red.), Decentralizacja oświaty (s. 55–117). Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Lipowicz, I. (2009). Tradycje i przyszłość samorządu terytorialnego w świetle nauki prawa administracyjnego. W: J. Supernat (red.), Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi (s. 427–438). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Murauskiene, L., Janoniene, R., Veniute, M., Ginneken, E. van, Karanikolos, M. (2013). Lithuania: Health system review. Health Systems in Transition, 15 (2), 1–150.
• Najwyższa Izba Kontroli (2015). Działalność szpitali samorządowych przekształconych w spółki kapitałowe. Warszawa: Najwyższa Izba Kontroli.
• Pilich, M. (2015). Problematyka prawna dotacji udzielanych niepublicznym szkołom i placówkom. Zagadnienia wybrane. W: D. Sześciło (red.), System oświaty – wygaszanie mandatów – finanse JST. Problematyka kontroli i nadzoru w świetle teorii i praktyki (s. 23–40). Warszawa: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
• Pollitt, C., Bouckaert, G. (2004). Public Management Reform. A Comparative Analysis. Oxford: Oxford University Press.
• Regulski, J., Kulesza, M. (2009). Droga do samorządu. Od pierwszych koncepcji do inicjatywy Senatu (1981–1989). Warszawa: Wolters Kluwer.
• Sadura, P. (2016). Od centralnego planowania do współzarządzania? Polski system edukacji w epoce zmiany paradygmatu administrowania. Zarządzanie Publiczne, 1, 47–57.
• Sagan, A., Panteli, D., Borkowski, W., Dmowski, M., Domański, F., Czyżewski, M., Goryński, P., Karpacka, D., Kiersztyn, E., Kowalska, I., Księżak, M., Kuszewski, K., Leśniewska, A., Lipska, I., Maciąg, R., Madowicz, J., Mądra, A., Marek, M., Mokrzycka, A., Poznański, D., Sobczak, A., Sowada, C., Świderek, M., Terka, A., Trzeciak, P., Wiktorzak, K., Włodarczyk, C., Wojtyniak, B., Wrześniewska-Wal, I., Zelwiańska, D., Busse, R. (2011). Poland: Health system review. Health Systems
• in Transition, 13 (8), 1–193.
• Sowada, C. (2014). Zadłużenie publicznych szpitali w Polsce w latach 2005–2014. Nierozwiązany problem zobowiązań wymagalnych. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 3, 258–270.
• Stasikowski, R. (2009). Funkcja administracji świadczącej. Administracja. Teoria – Dydaktyka – Praktyka, 3, 89–115.
• Szalay, T., Pažitný, P., Szalayová, A., Frisová, S., Morvay, K., Petrovič, M., Ginneken, E. van (2011). Slovakia: Health system review. Health Systems in Transition, 13 (2), 1–200.
• Sześciło, D. (2014a). Rynek – prywatyzacja – interes publiczny. Wyzwania urynkowienia usług publicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Sześciło, D. (2014b). Nowe zarządzanie publiczne jako wzorzec transformacji systemu ochrony zdrowia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem szpitalnictwa. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 2, 134–143.
• Sześciło, D. (2014c). O wątpliwościach wokół powierzania prowadzenia szkół samorządowych. Samorząd Terytorialny, 3, 5–13.
• Vlă descu, C., Scîntee, G., Olsavszky, V., Allin, S., Mladovsky, P. (2008). Romania: Health system review. Health Systems in Transition, 10 (3), 1–172.
• Wiktorowska, A. (2002). Prawne determinanty samodzielności gminy. Zagadnienia administracyjnoprawne. Warszawa: Liber.
• Wójcik, M. (2011). Przekształcanie formy organizacyjnoprawnej szpitali na podstawie regulacji zawartych w ustawie o działalności leczniczej. Nowe wyzwanie i odpowiedzialność samorządów terytorialnych. W: E. Nojszewska (red.), System ochrony zdrowia. Problemy i możliwości ich rozwiązań (s. 599–622). Warszawa: Wolters Kluwer.

Identifiers

DOI

10.15678/ZP.2016.38.4.03