Policentryczność rozwoju Mazowsza

• Authors: Jerzy Bański , Konrad Ł. Czapiewski , Marcin Mazur

Title variants

EN

Policentricity of Mazovia development

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym opracowaniu zestawiono kilka najważniejszych wniosków z badań struktury osadniczej, powiązań ośrodków subregionalnych i spójności społeczno-gospodarczej Mazowsza, zrealizowanych w ramach projektu „Trendy rozwojowe Mazowsza”. W kontekście rozwoju policentrycznego Mazowsza struktura rozmieszczenia osadnictwa jest korzystna. Centralne funkcje w regionie pełni Warszawa, wokół której zlokalizowanych jest pięć ośrodków subregionalnych (Radom, Płock, Ostrołęka, Ciechanów, Siedlce) o różnym potencjale rozwojowym. Radom i Płock można uznać za ośrodki duże, o silnym własnym potencjale. W ostatnich dwóch dekadach obserwowano w nich regres demograficzny, wynikający z odpływu ludności na tereny podmiejskie lub do innych miast (głównie Warszawy) oraz spadku przyrostu naturalnego. W przypadku Radomia potencjał rozwojowy nie jest wykorzystywany; restrukturyzacja przemysłu i likwidacja miejsc pracy spowodowały wzrost bezrobocia, stagnację gospodarczą miasta i odpływ migracyjny. Ostrołęka i Ciechanów są słabo wykształconymi ośrodkami subregionalnymi; ich potencjał rozwojowy można porównywać z niektórymi miastami powiatowymi w warszawskiej strefie metropolitalnej. Utrata pozycji województwa spowodowała ubytek niektórych funkcji i stagnację gospodarczą. Pogłębia ją peryferyjna lokalizacja w stosunku do Warszawy i innych dużych miast oraz brak ważnych szlaków komunikacyjnych. Nieco korzystniej przedstawia się sytuacja Siedlec, dobrze skomunikowanych z Warszawą i mających stosunkowo szeroką strefę oddziaływania. Średniej wielkości ośrodki powiatowe i mniejsze miasta tworzą w miarę równomiernie rozmieszczoną sieć. Taki rozkład przestrzenny sprzyjać może stopniowemu rozwojowi tych miast, dzięki wypełnianiu szeregu lokalnych funkcji (administracja, handel, usługi, szkolnictwo podstawowe i średnie, służba zdrowia, kultura, itd.), a w przypadku miast na północy regionu również funkcji ponadlokalnych (uzupełniających braki „słabych” ośrodków subregionalnych). Miasta powiatowe zyskały nowe funkcje dzięki reformie systemu administracji. Jednakże ich rozwój w latach 1995-2010 był wyraźnie zróżnicowany i w dużym stopniu zależał od lokalizacji względem Warszawy. Rozwój notowały przede wszystkim miasta w strefie metropolitalnej; natomiast te położone bardziej peryferyjnie rozwijały się wolniej. Rozwój systemu osadnictwa Mazowsza w perspektywie 2030 roku zależy od czynników zewnętrznych (często niezależnych) i czynników wewnętrznych. Wśród tych pierwszych są: globalna sytuacja gospodarcza, polityka UE i państwa, rozwój dużych aglomeracji i regionów sąsiedzkich. Natomiast do drugich należą: założenia strategii rozwoju, aktywność inwestycyjna przedsiębiorstw i mieszkańców, ruchy migracyjne, itd. Trudno przewidzieć, które czynniki odegrają w nadchodzących latach najważniejszą rolę i jaka będzie światowa sytuacja ekonomiczna. Dlatego w rozważaniach na temat przyszłości systemu osadniczego Mazowsza zaproponowano trzy podstawowe scenariusze: najbardziej prawdopodobny, optymistyczny i pesymistyczny

EN

This paper summarizes some key conclusions from the study of the settlement structure, linkages between subregional centers and economic and social cohesion Mazovia. In the context of a polycentric development of Mazovia structure arrangement is favorable settlement. The central functions of the region is located in Warsaw, around which are located five sub-regional centers (Radom, Plock, Ostrołęka, Ciechanów, Siedlce) with different growth potential. Radom and Plock centers can be considered as large with strong self-potential. In the last two decades, they were observed in demographic decline due to the outflow of population to suburban areas or to other cities (mostly in Warsaw), and declining birth rates. In the case of Radom, the growth potential is not utilized, industrial restructuring and job losses led to an increase in unemployment, economic stagnation of the city and the migration outflow. Ciechanów and Ostrołęka are poorly educated sub-centers, and their development potential can be compared with some cities in the Warsaw metropolitan area. Loss of position of voivodeship’s capital resulted in loss of position, loss of some functions and economic stagnation. It deepens the peripheral location in relation to Warsaw and other major cities and lack of important routes. A little more preferably is the situation of Siedlce, which is well connected with Warsaw and have a relatively broader zone of influence. A medium-sized district centers and smaller towns formed as uniformly distributed network. This spatial distribution may contribute to the gradual development of these cities by completing a number of local functions (administration, trade, services, primary and secondary education, health, culture, etc.), and for cities in the north region of the supra-function (complementary deficiencies of "weak" sub-regional centers). District of the city gained new functions through the reform of administrative system. However, their development in the years 1995-2010 was clearly differentiated and largely depend on the relative location to Warsaw. The development of the city were recorded primarily in the metropolitan area, while those located more peripherally grew slower. Development of Mazovia settlement system in 2030 is dependent on external factors (often independent) and internal factors. Among the former are: the global economic situation and the EU policy, the development of large cities and neighboring regions, while the others are: the strategy development, investment activity of enterprises and residents, migratory movements, etc. It is difficult to predict which factors will play in the coming years most important role, and what will the global economic situation. Therefore, the discussion on the future of the settlement system of Mazovia proposed three basic scenarios: realistic, optimistic and pessimistic.

Keywords

PL

policentryczność; województwo mazowieckie; osadnictwo

EN

polycentricity; Mazowieckie Voivodhsip; colonization

• Publisher: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie
• Journal: MAZOWSZE Studia Regionalne
• Year: 2012
• Issue: 10
• Pages: 71-88

Dates

published

2012-08

Contributors

author

Jerzy Bański

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

author

Konrad Ł. Czapiewski

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

author

Marcin Mazur

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN

References

• Bański J., Czapiewski K., Mazur M., 2011, Trendy Rozwojowe Mazowsza: Policentryczność rozwoju Mazowsza, IGiPZ PAN, MBPR, Warszawa, maszynopis.
• Blazy R. 2008, Konkurencyjność miast w aglomeracji policentrycznej na przykładzie Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, Czasopismo Techniczne, 5-A, Politechnika Krakowska.
• Dziewoński K. Malisz B, 1978, Przekształcenia przestrzenno-gospodarczej struktury kraju, PWN, Warszawa.
• Dziewoński K., 1977, Rozmieszczenie i migracje ludności a system osadniczy Polski Ludowej, Prace Geograficzne, 117, Wrocław.
• Kunzmann K.R., Wegener M., 1991, The Pattern of Urbanisation in Western Europe 1960-1990. Berichte aus dem Institut für Raumplanung 28. Dortmund: Institut für Raumplanung, Fakultät Raumplanung, Universität Dortmund.
• Kunzmann K.R., Wegener M., 1992, The pattern of urbanisation in western Europe, Ekistics 58 (350/351), 282-291.
• Malisz B. (red.), 1978, 40 lat planowania struktury przestrzennej Polski, Studia KPZK PAN, 64, PWN, Warszawa.
• Malisz B., 1984, Trzy wizje polskiej przestrzeni, [w:] A. Kukliński (red.), Gospodarka przestrzenna Polski. Diagnoza – rekonstrukcja – prognoza, Biuletyn KPZK PAN, 125, Warszawa, 6-45.
• Podhalański B., 2008, Budowanie policentryczności regionu metropolitalnego Krakowa i Katowic, Czasopismo Techniczne, 5-A, Politechnika Krakowska.