Ewolucja modelu kapitalizmu w Polsce

• Authors: Piotr Maszczyk

Title variants

EN

Evolution of Polish Model of Capitalism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W referacie znajduje się pozytywna i normatywna analiza układu instytucjonalnego, który ukształtował się w Polsce w wyniku realizowanej ścieżki transformacyjnej i podlegał daleko idą-cym zmianom wskutek przystąpienia Polski do UE. W literaturze przedmiotu taki układ komple-mentarnych instytucji nazywa się zwykle odmianą/modelem kapitalizmu. Autor krytycznie ocenia próby tworzenia specyficznych dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej taksonomii odmian kapitalizmu i stoi na stanowisku, że dla gospodarek tego regionu charakterystyczne jest zjawisko konwergencji odmian kapitalizmu z pozostałymi krajami EU. Szczególne znaczenie w kontekście oceny ewolucji polskiego modelu kapitalizmu zostaje nadane pojęciom efektywności i komple-mentarności instytucji. W tekście odrzucone zostaje podejście wprowadzone do literatury przez von Hayeka, zgodnie z którym instytucje tworzą się w sposób spontaniczny i nieintencjonalny. Autor – za Amablem – stoi na stanowisku, że układ instytucjonalny jest zawsze wypadkową gry interesów prowadzonych przez zainteresowane konkretnym kształtem instytucjonalnym podmioty, w związku z tym ocenia efektywność istniejących instytucji w sposób obiektywny i subiektywny (na ile instytucje umożliwiają realizację forsowanych przez konkretne podmioty interesów). W kontekście zmian polskich instytucji, do jakich doszło po akcesji do UE, autor stara się odpo-wiedzieć na pytanie, na ile przekładają się one na wzrost, a w jakim stopniu na spadek stopnia ich komplementarności. Dowodzi, że zakres komplementarności maleje, a w kontekście Polski można już mówić o modelu hybrydowym, łączącym w sobie rozwiązania typowe dla różnych odmian istniejących w tzw. starych krajach członkowskich UE.

EN

This paper is presenting positive and normative analysis of Polish model of capitalism, which emerged as a result of transformation process started in early nineties and now is transforming after Polish accession to the EU. Author is making comments on different classifications of mod-els/varieties of capitalism and presenting the hypothesis that a far-reaching convergence among the models of capitalism existing in new and old EU member countries has taken place. The description of Polish model of capitalism is made with special regards to the the efficiency and complementarity of the institutions, i.e. the interrelationship between various components of the institutional environ-ment with a view to determine the efficiency of various "bundles" of institutions. An equally im-portant question dealt in this paper is whether the process of developing a particular model of capital-ism in Poland was unintentional and driven, as argued by von Hayek, by spontaneous forces or rather – as suggested by Amable resulted from the bilateral confrontation of various groups of vested inter-ests. Adhering to the latter and supported by authors view would imply the necessity to redefine the very concept of efficiency in terms of economic institutions. In such a case, ‘efficient’ would not only read ‘maximization of social welfare’, but also ‘maximization of utility of particular interest groups’. In case of Polish EU accession author is evaluating the accelerated evolution of Polish capitalism variety and as a consequence of this fact a decreasing degree of their institutional complementarities, adversely affecting the efficiency of institutions involved. Author is pointing out that in Poland the prevailing models of capitalism have displayed a hybrid nature; this is to say that in particular institutional areas in a country solution inherent to different models of capitalism operate.

Keywords

PL

Polska; instytucje; model kapitalizmu; ewolucja

EN

Poland; institution; model; diversity of capitalism; evolution

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2015
• Issue: 41
• Pages: 107-122

Contributors

author

Piotr Maszczyk

• Katedra Ekonomii II/Kolegium Gospodarki Światowej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

References

• Albert M., 1994, Kapitalizm kontra kapitalizm, Signum, Kraków.
• Amable B.,2003, The Diversity of Modern Capitalism, Oxford University Press, Oxford.
• Bohle D., Greskovits B., 2012, Capitalist Diversity on Europe's Periphery, Cornell Uni-versity Press, Ithaca.
• Coates D., 2000, Models of Capitalism. Growth and Stagnation in the Modern Era, Polity Press, Cambridge.
• Crouch C., 2005, Capitalist Diversity and Change: Recombinant Governance and Insti-tutional entrepreneurs, Oxford University Press, Oxford.
• Croucher R., Rizov R., 2012, Union Influence in Post-Socialist Europe, ILR Review, Cornell University.
• De Soto H., 2000, The Mystery of Capital, Why Capitalism Triumphs in the West and fails Everywhere Else, Basic Books, NowyJork.
• Dore R., Lazonick W., O’Sullivan M., 1999, Varieties of capitalism in the twentieth century, “Oxford Review of Economic Policy”, Vol. 15 (4), s. 102–120.
• Esping-Andersen G., 1990, The Three Worlds of Welfare Capitalism, Princeton Univer-sity Press, Princeton.
• Gołębiowski G., 2007, Modele kapitalizmu a kierunek rozwoju gospodarczego Polski, Contemporary Economics, Warszawa.
• Grosse T.G., 2012, Egzogeniczna gospodarka w Polsce, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy”, Uniwersytet Rzeszowski.
• Jasiecki K., 2013, Kapitalizm po polsku, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Hall P., Soskice D., 2001, Varieties of Capitalism. The Institutional Foundations of Comparative Advantage, Oxford University Press, Oxford.
• Hanson P., 2006, The European Union’s Influence on the Development of Capitalism in Central Europe, Londyn, mimeo.
• Hanson P., 2007, The Tasks Ahead in Comparative Economic Studies: What Should We Be Comparing?, “Japanese Journal of Comparative Economics”, Vol. 44, No. 1, styczeń.
• Hausner J., Kwiecińska D., Pacut A., 2007, Modele polityki społecznej – doświadczenia europejskie, referat prezentowany na konferencji „Europejski model społeczny – doświadczenia i kierunki zmian”, Kolegium Gospodarki Światowej SGH, 11 czerwca.
• Hayek F.A., 1967, Notes on the Evolution of System of Rules of Conduct, in Studies in Philosophy, Politics and Economics, Chicago University Press, Chicago.
• Havrylyshyn O., van Roden R., 2003, Institutions matter in transition, but so do policies, “Comparative Economic Studies”, No. 45(1), s. 2–24.
• Heiduk G., Rapacki R., 2009, The Road from Plan to Market: Comparing Poland and China [w:] Driving Forces of Socialist Transformation: North Korea and the Expe-rience of Europe and East Asia, red. R. Frank, S. Burghart, Praesens Verlag, Wiedeń.
• Jackson G., Deeg R., 2008, From Comparing Capitalisms to the Politics of Institutional Change, “Review of International Political Economy”, 15 (4), s. 680–709.
• Knell M., Srholec M., 2007, Diverging Pathways in Central and Eastern Europe [w:] Emerging Varietes of Capitalism in Post Communist Countries, Palgrave Macmil-lan, Londyn.
• Knight J., 1992, Institutions and Social Conflict, Cambridge University Press, Cambridge.
• Kornai J.,1992, The Socialist System. The Political Economy of Communism, Princeton University Press, Princeton.
• Kowalik T., 2005, Systemy gospodarcze, Fundacja Innowacja,Warszawa.
• Kowalik T., 2009, www.POLSKATRANSFORMACJA.pl, MUZA SA, Warszawa.
• Kozłowski S. G., 2010, Różnorodność i bieguny współczesnego kapitalizmu, Annales, Lublin.
• Landes D., 2005, The Wealth and Poverty of Nations: Why Some Are So Rich and Some So Poor, MUZA SA, Warszawa.
• Lane D., Myant M. (red.), 2007, Varieties of Capitalism in Post-Communist Countries, Palgrave, Basingstoke.
• Maszczyk P., 2013, Polski model kapitalizmu, Próba klasyfikacji i oceny [w:] Ekonomia. Teoria, historia, praktyka, red. I. Bludnik, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekono-micznego w Poznaniu, Poznań.
• Mujżel J., Mączyńska E., 2003, Polski ustrój społeczno-gospodarczy. Jaki kapitalizm?, Raport nr 22 RSSG przy Radzie Ministrów, Warszawa.
• Myant M., Drahokoupil J., 2011, Transition Economies: Political Economy in Russia, Eastern Europe and Central Asia, John Wiley&Sons, Glasgow.
• Mykhnenko V., 2005, What Type of Capitalism in Eastern Europe? Institutional Struc-tures, Revealed Comparative Advantage, and Performance of Poland and Ukraine, Discussion Paper, nr 6, Centre for Public Policy and Regions, University of Glas-gow, wrzesień.
• Nölke A., Vliegenthart A., 2009, Enlarging the Varieties of Capitalism: The emergence of dependent market economies in East Central Europe, “World Politics”, 61 (4), s. 670–702.
• North D., 1990, Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cam-bridge University Press, Nowy Jork.
• Sapir A., 2006, Globalization and the Reform of European Social Models, “Journal of Common Market Studies”, 44 (2), s. 369–90.
• Stark D., Bruszt L., 1998, Post-socialist Pathways: Transforming Politics and Property in East Central Europe, Cambridge University Press, Cambridge.
• Streeck W., 2002, Notes on Complementarity: How it Comes About, and How We Should Analyze it, artykuł zaprezentowany na seminarium “Institutional Comple-mentarity and Dynamics of Economic Systems”, Paryż, 5–6 kwietnia.
• Szelenyi I., Wilk K., 2010, Institutional Transformation in European Post-Communist Regimes[w:]The Oxford Handbook of Comparative Institutional Analysis, red. M. Gleen, Oxford University Press, Oxford.
• Walicki A., 2013, Od projektu komunistycznego do neoliberalnej utopii, Universitas, Warszawa.
• Williamson O.E., 1985, The Economic Institutions of Capitalism: Firms, Markets, Rela-tional Contracting, Macmillan, Londyn.
• Winiecki J., 1997, Institutional barriers to Poland's economic development: the incom-plete transition, Routledge, Londyn.
• Wojtyna A., 2005, Alternatywne modele kapitalizmu [w:] Dylematy wyboru modelu rozwoju gospodarczego Polski, red. S. Lis, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków.