Osadnictwo wczesnośredniowieczne i z okresu nowożytnego na stanowisku nr 4 w Zambrzycach Starych, gm. Rutki, woj. podlaskie

• Authors: Trzeciecki Maciej , Affelski Jakub

Title variants

EN

Early medieval and post-medieval settlement at site no. 4 in Zambrzyce Stare, Rutki Commune, Podlaskie Voivodeship

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article presents the analysis of two settlement phases discovered at a site in Zambrzyce Stare in relation to the construction of the S-8 road. The authors present settlement relics from the early Middle Ages (12th century) and the post-medieval period (15th-17th centuries).

Keywords

EN

Early Middle Ages; post-medieval period; settlement; ceramics

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Raport
• Year: 2017
• Volume: 12
• Pages: 169-197

Contributors

author

Trzeciecki Maciej

• Instytut Archeologii i Etnologii PAN

author

Affelski Jakub

• Pracownia Archeologiczno-Konserwatorska SZPILA Jakub Affelski, Pułtusk

References

• Affelski J., Machnio K. 2016. Relikty dwóch nurtów osadniczych związanych z kultura niemeńską i łużyckimi polami popielnicowymi odkrytych na stanowisku 4 w Zambrzycach Starych, gm. Rutki, woj. podlaskie. Raport 11, 69-106.
• Auch M., Trzeciecki M. 2015. Ceramika późnośredniowieczna i wczesnonowożytna. W: M. Bis, W. Bis (red.), Tykocin – zamek nad Narwią (XV-XVIII w.). Badania archeologiczne w latach 1961-1963 i 1999-2007 (= Vetera et Nova - Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk 4). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 179-236.
• Barford P., Kobyliński Z., Krasnodębski D. 1991. Between the Slavs, Balts and Germans: ethnic problems in the archaeology and history of Podlasie. Archaeologia Polona 29, 123-160.
• Barford P., Marczak E. 1992. Peasant households, potters and phasing: Early Medieval ceramics from Podebłocie, Poland. Archaeologia Polona 30, 127-149.
• Bednarczyk J. 1979. Ceramika naczyniowa. W: A. Cofta-Broniewska (red.), Zaplecze gospodarcze konwentu franciszkanów w Inowrocławiu od połowy XIII do połowy XV wieku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 56-117.
• Bienia M. 2014. Sprawozdanie z archeologicznych badań sondażowych przeprowadzonych na stanowisku archeologicznym Stare Zambrzyce stan. 4, gm. Rutki, woj. Podlaskie, AZP 38-80, stan 20. Łomża (maszynopis w archiwum Mazowieckiego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Delegatura w Łomży).
• Biermann F. 2006. Sypniewo: ein frühmittelalterlicher Burgsiedlungkomplex in Nordmasowien. 1 Befunde, Funde Und Kulturhistorische Bewertung (= Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały 4). Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
• Brodzicki Cz. 1999. Ziemia łomżyńska do 1529 roku. Łomża: Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów.
• Buko A. 1990.Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Cędrowski R. 2001. Miasta Południowego Mazowsza. Czersk – Góra Kalwaria – Mińsk Mazowiecki w świetle badań archeologicznych. Rocznik Mazowiecki 13, 121-136.
• Chudziak W. 1991. Periodyzacja rozwoju wczesnośredniowiecznej ceramiki z dorzecza dolnej Drwęcy (VII – XI/XII w.). Podstawy procesów zasiedlenia. Toruń: Towarzystwo Krzewienia Świadomości Historycznej „Civitas”, Instytut Archeologii i Etnografii UMK.
• Cofta A. 1951. Wyniki badań na grodzisku wczesnośredniowiecznym w Błoniu, powiat Grodzisk Mazowiecki. Materiały Wczesnośredniowieczne 3, 1-51.
• Dulinicz M. 2006. Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem Mazowsza. W: W. Chudziak, S. Moździoch (red.), Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Instytut Archeologii i Etnologii. Polska Akademia Nauk, 245-271.
• Dulinicz M. (red.). 1998. Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne w dorzeczu Słupianki, pod Płockiem (= Archeologia Mazowsza i Podlasia 1).Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
• Dzieduszycki W. 1982. Wczesnomiejska ceramika kruszwicka w okresie od 2 połowy X w. do połowy XIV w. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Dziubek E. 1998. Ceramika naczyniowa z zamku rycerskiego w Sadłowie, gm. Rypin, woj. włocławskie: informacje wstępne. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 22, 121-146.
• Erdmann W., Kühn H. J., Lüdtke H., Ring E., Wessel W. 2001. Rahmenterminologie zur Mittelalterlichen Keramik in Norddeutschland. W: H. Lüdtke, K. Schietzel (red.), Handbuch zur mittelalterlichen Keramik in Nordeuropa 1. Neumünster: Wachholtz, 947-1014.
• Gajewska M.1990. Garncarstwo nowożytne w Polsce. Stan i potrzeby badań. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria: Archeologia 36, 159-169.
• Garas M., Karwowska H. 2013. Naczynia ceramiczne. W: H. Karwowska, A. Andrzejewski A. (red.), Założenie rezydencjonalne Sapiehów w Dubnie. Białystok: Muzeum Podlaskie, 223-256.
• Gardawski A.1970. Chodlik. Część 1. Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy (= Biblioteka Archeologiczna 21).Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Gieysztor A. 2006. Trzy stulecia najdawniejszego Mazowsza (połowa X – połowa XIII w.). W: H. Samsonowicz (red.), Dzieje Mazowsza. Tom 1. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 109-160.
• Gloger Z. 1876. Dawna Ziemia Łomżyńska. Warszawa: Wydawnictwo Redakcyi Biblioteki Warszawskiej.
• Gołembnik A. 1978. Z problematyki badań rezydencji książęcej w Jazdowie. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 26 (3), 281-299.
• Gołembnik A. 1987. The Archaeological Excavations on the Castle Hill in Pułtusk (Ciechanów voiv.) in the years 1976-1985. Archaeologia Polona 25-26, 157-197.
• Gončarov V. K.1963. Luka Rajkoveckaja. Materialy i Issledovanija po Archeologii SSSR 108, 283-315.
• Górska I., Paderewska L., Pyrgała J., Szymański W., Gajewski L., Okulicz Ł.1976. Grodziska Mazowsza i Podlasia (w granicach dawnego województwa warszawskiego). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Grążawski K. 2002. Przemiany w wytwórczości garncarskiej w rejonie środkowej Drwęcy we wczesnym średniowieczu (2. połowa VII w. - 1. połowa XIII w.). Włocławek: „Lega”.
• Hoczyk-Siwkowa S. 1978. Chronologia ceramiki wczesnośredniowiecznej (VI-IX w.) z Lublina. Slavia Antiqua 25, 189-223.
• Hoczyk-Siwkowa S. 2004. Kotlina Chodelska we wcześniejszym średniowieczu. Studium archeologiczno-osadnicze. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Hołubowicz W. 1950. Garncarstwo wiejskie zachodnich terenów Białorusi (= Prace Prehistoryczne - Towarzystwo Naukowe w Toruniu 3-4). Toruń: Towarzystwa Naukowego.
• Janiszowski K. 1966. Ceramika XVI wieku. Warszawskie Materiały Archeologiczne 1, 50-111.
• Jaskanis D. 2008. Święck. Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy na północno-wschodnim Mazowszu. Warszawa: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich.
• Kajzer L. 1986. Opracowanie zbioru ceramiki naczyniowej z wieży Karnkowskiego z zamku w Raciążku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 34 (2), 199-222.
• Kajzer L. 1990. Budownictwo obronno-rezydencjonalne Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej. Cz. 1, Zamek w Raciążku. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Kapicjana… 1870. Herbarz Ignacego Kapicy Milewskiego (dopełnienie Niesieckiego), wydanie z rękopisu. Kraków: W. Kirchmayer.
• Kobyliński Z., Szymański W. 2015. Grodzisko w Haćkach na Podlasiu. W: M. Żurek, M. Krasna-Korycińska (red.), Grody średniowiecznego Mazowsza. Księga poświęcona pamięci Marka Dulinicza (= Archaeologica Hereditas 4).Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, 111-146.
• Kołodyńska-Gawrysiak R. 2009. Analiza geologiczno-geomorfologiczna okolic stanowiska archeologicznego Zambrów 5 (AZP 41-77/24), zlokalizowanego na trasie obwodnicy Zambrowa. Łomża (maszynopis w archiwum WUOZ Delegatura w Łomży).
• Kraucevič A. K.1993. Arhealagičnyâ dasledavanni u Ašmânach. W: V. M. Lâuko (red.), Sârednevâkovyâ staražytnasci Belarusi. Novyâ materilay i dasledavanni. Minsk: Navuka i Tehnika, 40-46.
• Kruppé J. 1961. Studia nad ceramiką XIV wieku ze Starego Miasta w Warszawie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
• Kruppé J. 1967. Garncarstwo warszawskie w wiekach XIV i XV. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
• Kruppé J. 1981. Garncarstwo późnośredniowieczne w Polsce (= Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej 53) Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Lalik T. 1957. Zagroda na Mazowszu w XV wieku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 5 (3-4), 487-502.
• Levko O. N. 1982. Metodika izučenija pozdniesrednevekovoj keramiki Vitebska. W: Drevnosti Belorussii i Litvy: 321-327. Minsk: Navuka i Tehnika.
• Levko O. N. 1992. Srednevekovoe gončarstvo severo-vostočnoj Belorussii. Minsk: Navuka i Tehnika.
• Lopatin N. V.2003.O proishoždenii i lokalnoj specifike keramičeskich naborov kultury pskowskich dlinnych kurganov. Kratkije soobščenija Instituta Arheologii RAN 214, 43-58.
• Mâcelski A. A. 2003. Staradauni Kryčau. Gistaryčnaarhealagičny narys gorada ad staražytnych časou da kanca XVIII st. Minsk: Navuka i Tehnika.
• Maj U. 1990. Stradów, stanowisko 1. Część I. Ceramika wczesnośredniowieczna. Kraków: Wydawnictwo „Secesja”.
• Marciniak-Kajzer A.1994. Dwór obronny w Proboszczewicach koło Płocka. Acta Universitatis Lodziensis Folia Archaeologica 18, 25-58.
• Mikołajczyk A. 1975. Ceramika ze skarbów jako źródło dla badań nad garncarstwem mazowieckim i podlaskim w XIV-XVIII w. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 23 (3), 385-404.
• Miśkiewiczowa M. 1981. Mazowsze wschodnie we wczesnym średniowieczu (= Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego 167). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Miśkiewiczowa M. 1982. Mazowsze płockie we wczesnym średniowieczu. Warszawa: WDA.
• Miśkiewiczowa M. 1996. Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Niewiadomej w województwie siedleckim. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Morysiński T. 2004. Z problematyki badań nad średniowieczną ceramiką z Wilanowa. Monument. Studia i Materiały Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków 1, 161-174.
• Morysiński T. 2005. Nowożytne naczynia gliniane z Komorowa, Ruśca i Strzeniówki. Monument. Studia i Materiały Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków 2, 375-414.
• Mroczek J. S. 1982. Zambrów. Zarys dziejów. Białystok: Dział Wydawnictw OBN.
• Musianowicz K. 1956. Gród i osada podgrodowa w Bródnie Starym koło Warszawy. Materiały Wczesnośredniowieczne 4, 7-93.
• Musianowicz K. 1969. Drohiczyn we wczesnym średniowieczu. Materiały Wczesnośredniowieczne 6, 7-235.
• Musianowicz K. 1975. Osady z wczesnego średniowiecza i średniowiecza w Brulinie-Koskach, pow. Ostrów Mazowiecka. Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 3, 341-386.
• Ościłowski J. 2005. Sieć grodowa na Wysoczyźnie Kolneńskiej we wczesnym średniowieczu. Ze studiów nad pograniczem mazowiecko-prusko-jaćwieskim. Światowit 67 (B), 81-107.
• Ościłowski J. 2011. Uwarunkowania geograficzne lokalizacji grodów na północnym Mazowszu (X-pocz. XIII w.): problematyka badań interdyscyplinarnych. Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku 19, 7-40.
• Pawiński A. 1895. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez Adolfa Pawińskiego 5. Mazowsze (= Źródła Dziejowe 16). Warszawa: Księgarnia Gebethnera i Wolffa.
• Pawlata L. 2015. Badania archeologiczne na starym mieście w Bielsku Podlaskim na tle wyników dotychczasowych badań. Biuletyn konserwatorski województwa podlaskiego 21, 245-280.
• Pazyra S. 1959. Geneza i rozwój miast mazowieckich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Perlikowska-Puszkarska U. 2004. Osada z przełomu XIII i XIV w. z Otwocka Małego w woj. mazowieckim. W: Z. Kobyliński (red.), Hereditatem cognoscere. Studia i szkice dedykowane Profesor Marii Miśkiewicz. Warszawa: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 259-272.
• Piątkowska-Małecka J. 2016. Ekspertyza archeozoologiczna zwierzęcych szczątków kostnych ze stanowiska nr 4 w Zambrzycach Starych, gm. Rutki, pow. zambrowski, woj. podlaskie (AZP 38-80/20). W: Stare Zambrzyce stan. 4 gm. Rutki, woj. podlaskie (AZP 38–80/20). Opracowanie wyników ratowniczych badań archeologicznych, prowadzonych w ramach zadania: rozbudowa i budowa drogi krajowej nr 8 do parametrów drogi ekspresowej S8 na odcinkach: województwo mazowieckie – obwodnica Zambrowa od km 561+043,28 do km 575+955,00 oraz obwodnica Mężenina – Jeżewo od km 601+700 do km 615+960,85. Pułtusk (niepublikowane opracowanie w archiwum WUOZ, Delegatura w Łomży).
• Poleski J. 2004. Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca. Kraków: UJ. IA „Księgarnia Akademicka”.
• Poliński D. 1996. Przemiany w wytwórczości garncarskiej na Ziemi Chełmińskiej u schyłku wczesnego i na początku późnego średniowiecza(= Archaeologia Historica Polona 4). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
• Poliński D. 2000. Niektóre związki późnośredniowiecznego garncarstwa Ziemi Chełmińskiej z obszarami Europy Zachodniej. Archaeologia Historica Polona 8, 115-130.
• Poliński D. 2007. Późnośredniowieczna ceramika tradycyjna. Problematyka identyfikacji i datowania. Archaeologia Historica Polona 16, 77-90.
• Rauhutowa J. 1976. Czersk we wczesnym średniowieczu od VII do XII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Rębkowski M. 1995. Średniowieczna ceramika miasta lokacyjnego w Kołobrzegu. Kołobrzeg: Feniks.
• Rusanova I. P. 1973. Slavjanskie drevnosti VI-IX vv. meždu Dneprom i zapadnym Bugom. Moskva: Nauka.
• Russocki S. 1961a. Nadania ziemi „ad servitia communia” a obowiązek służby wojskowej na Mazowszu w XV wieku. W: K. Bukowska (red.), Miscellanea iuridica: złożone w darze Karolowi Koranyiemu w czterdziestolecie jego pracy naukowej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 111-129.
• Russocki S. 1961b. Mazowieckie rody gniazdowe. Kilka uwag w sprawie ich genezy i charakterystyki. Przegląd Historyczny 52(1), 1-28.
• Russocki S. 1963. Region mazowiecki w Polsce średniowiecznej. Dotychczasowe ustalenia, nowe perspektywy i postulaty badawcze. Przegląd Historyczny 54 (3), 388-417.
• Russocki S. 1972. Spory o średniowieczne Mazowsze. Rocznik Mazowiecki 4, 217-257.
• Samsonowicz H. 2006. Gospodarka i społeczeństwo (XIII – początek XVI w.). W: H. Samsonowicz (red.), Dzieje Mazowsza. Tom 1. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 339-394.
• Samsonowicz H., Supruniuk A. 2006. Dzieje polityczne (połowa XIV – początek XVI w.). W: H. Samsonowicz (red.), Dzieje Mazowsza. Tom 1. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 257-338.
• Sedov V. V. 1970. Slavjane verchnego Podneprovja i Podvinja. Moskva: Nauka.
• Sedov V. V. 1982. Vostočnyje slavjane v VI-XIII vv. Moskva: Nauka.
• Sekuła M. 2004. Naczynia gliniane z początku XIX wieku z wykopalisk w piwnicy Pałacu pod Blachą w Warszawie. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 52 (4), 435-451.
• Semânčuk G., Leusik N., Ûrkovec Û. 2002. Rezultaty arheologičeskich issledovanij v Grodno v 2001 godu. W: M. Karczewska, M. Karczewski (red.), Badania archeologiczne w Polsce północno-wschodniej i na zachodniej Białorusi w latach 2000-2001. Materiały z konferencji, Białystok 6-7 grudnia 2001 rok. Białystok: UwB. IH, 347-355.
• Skrzyńska K. 2000. Ceramika z osady południowo-zachodniej w Horodyszczu, gm. Wisznice, woj. lubelskie (stanowisko 3). Studia i Materiały Archeologiczne 10, 169-188.
• Skrzyńska K. 2001. Najstarsze osadnictwo wczesnośredniowieczne Podlasia na przykładzie wybranych stanowisk. W: B. Bryńczak, P. Urbańczyk (red.), Najstarsze dzieje Podlasia w świetle źródeł archeologicznych. Siedlce: IH. AP, 169-204.
• Skrzyńska K. 2004. Gród w Drohiczynie – centrum organizacji przestrzeni kulturowej wczesnośredniowiecznego pogranicza polsko-ruskiego. W: R. Dobrowolski, S. Terpiłowski (red.), Stan i zmiany środowiska geograficznego wybranych regionów wschodniej Polski. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 289-297.
• Słownik…1895. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIV. Warszawa: Druk „Wieku”.
• Starski M. 2009. Późnośredniowieczne naczynia gliniane z zamku w Pucku. Studia i Materiały Archeologiczne 15, 195-284.
• Starski M. 2013. Nowożytne naczynia ceramiczne z badań północnej pierzei placu Teatralnego w Warszawie. W: W. Pela (red.), Badania archeologiczno-architektoniczne północnej pierzei placu Teatralnego w Warszawie w latach 1995-1997 (= Archeologia Dawnej Warszawy 3). Warszawa: Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, 134-185.
• Suchodolska E. 2006. Dzieje polityczne. W: H. Samsonowicz (red.), Dzieje Mazowsza. Tom 1. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 213-256.
• Sulkowska-Tuszyńska M. 1997. Średniowieczne naczynia ceramiczne z klasztoru norbertanek w Strzelnie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Świątkiewicz-Siekierska B. 1994. Wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych na terenie dawnej mennicy w Bydgoszczy, stanowisko 3. Komunikaty Archeologiczne 6, 111-134.
• Świątkiewicz P. 1992. Murowany dwór „na kopcu” w Gaju Nowym, gm. Góra św. Małgorzaty, województwo płockie. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego. Seria Archeologia 37-38, 265-302.
• Timoščuk B. A. 1976. Slovjani Pivničnoj Bukovini V-IX st. Kiiv: Akademiâ Nauk Ukrains’koj SSSR.
• Tretjakov P. N. 1966. Finno-Ugry, Balty i Slavjane na Dnepre i Volge. Moskva: Nauka.
• Trusau A. A., Sobal V. E., Zdanovič N. I. 1993. Stary zamak u Grodne XI-XVIII st.st. Minsk: Navuka i Tehnika.
• Trusau A. A., Zdanovič N. I. 1993. Novae pra staražytny Mazyr (pa materialah arhealagičnyh dasledavannâu 1981-1984 gg.). W: V. M. Lâuko (red.), Sârednevâkovyâ staražytnasci Belarusi. Novyâ materilay i dasledavanni. Minsk: Navuka i Tehnika, 20-39.
• Trzeciecka A., Trzeciecki M. 2002. Późnośredniowieczne naczynia gliniane. Z badań na terenie Centrum Dominikańskiego w Gdańsku – działki Szklary 1 – Szklary 5. W: A. Gołembnik (red.), Dominikańskie Centrum św. Jacka w Gdańsku. Badania Archeologiczne 2 (= Światowit. Supplement Series P: Prehistory and Middle Ages 9). Warszawa: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 135-206.
• Trzeciecki M. 2016. Ceramika płocka między XI a XIX wiekiem. Studium archeologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.
• Trzeciecki M., Smoliński A. 2013. Badania archeologiczne na stanowiskach: Gostynin 31, Gostynin 32 oraz Gaśno 9, gm. Gostynin, woj. mazowieckie. Raport 8, 529-548.
• Tyszkiewicz J. 1974. Mazowsze północno-wschodnie we wczesnym średniowieczu: historia pogranicza nad górną Narwią do połowy XIII w. (= Prace Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych 26). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Wolff A. 1988. Ziemia łomżyńska w średniowieczu. Łomża: MOBN.
• Wiśniewski J. 1989. Początek i rozwój nowego osadnictwa w ziemi łomżyńskiej w końcu XIV i w XV wieku. Studia Łomżyńskie 1, 19-107.
• Wysocki J. 2015. Grodziska Ziemi Łomżyńskiej: stan badań i problemy konserwatorskie. W: M. Żurek, M. Krasna-Korycińska (red.), Grody średniowiecznego Mazowsza. Księga poświęcona pamięci Marka Dulinicza (= Archaeologica Hereditas 4). Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej, 89-110.
• Zaâc Û. A. 1993. Keramičeskaâ posuda Zaslavlâ X-XVIII vv. W: V. M. Lâuko (red.), Sârednevâkovyâ staražytnasci Belarusi. Novyâ materialy i dasledavanni. Minsk: Navuka i Tehnika, 107-118.
• Zdanovič H. I. 1986. Nepolivanaja posuda Mirskogo zamka. W: Drevnosti Belorussii i Litvy. Minsk: Navuka i Tehnika, 144-149.
• Żaki A. 1974. Archeologia Małopolski wczesnośredniowiecznej (= Prace Komisji Archeologicznej 13).Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydaw. PAN.
• Żebrowski T. 2006. Kościół (X-XIII w.). W: H. Samsonowicz (red.), Dzieje Mazowsza 1. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 161-196.