The milky white chalcedonite/opal distribution in the Neolithic Kelteminar culture of the Kyzyl-kums, Uzbekistan

• Authors: Szymczak Karol , Khudzhanazarov Mukhiddin

Title variants

PL

Dystrybucja mlecznobiałego chalcedonitu/opalu W neolitycznej kulturze kelteminarskiej Kyzył-kumów, Uzbekistan

• Languages of publication: EN PL

Abstracts

PL

W neolitycznej kulturze kelteminarskiej Kyzył-kumów istotną rolę odgrywał mlecznobiały surowiec kamienny, zidentyfikowany jako chalcedonit przechodzący w opal. Autorzy analizują intensywność jego użytkowania w poszczególnych horyzontach chronologicznych i poszczególnych zagęszczeniach osadniczych. Dochodzą do wniosku, że: 1) podczas fazy najstarszej osadnictwa kelteminarskiego (ok. 6200-5400 BC) społeczności ludzkie nie używały analizowanego surowca; 2) podczas kolejnej fazy (ok. 4000-3000 BC) biały suro¬wiec miał podstawowe znaczenie w strefach północnej i po¬łudniowej Kuzuł-kumów, podczas gdy w strefie środkowej pojawiają się tylko pojedyncze, importowane wyroby z niego wykonane, co sugerowałoby istnienie w ramach kelteminarienu odrębnych grup; 3) podczas fazy najmłodszej (ok. 3000-2100 BC) społeczności strefy środkowej Kyzył-kumów, które nigdy nie miały bezpośredniego dostępu do złóż białego surowca, zanikają, podczas gdy w innych zagęszczeniach osadniczych chalcedonit/opal nadal utrzymuje pewne znaczenie, lecz nie jest już surowcem dominującym, tak jakby system jego dalekosiężnej dystrybucji znacznie się zmienił; 4) od początku epoki brązu chalcedonit/opal był użytkowany jedynie okazjonalnie.

• Publisher: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
• Journal: Światowit
• Year: 2009-2010
• Volume: Tom VIII (XLIX), fasc. B
• Pages: 35-40

Contributors

author

Szymczak Karol

author

Khudzhanazarov Mukhiddin

References

• BRUNET, F., 1998, La neolithisation en Asie centrale: un etat de la question, “Paleorient” 24/2, 27-48.
• ĆALAA, L.A., 1972 Stoanka Besbulak 15 (VnutrennieKyzylkumi), “Uspehi Sredneazackoj Arheologii” 2, 45-47.
• CHARLES, M., HARRIS, D., LIMBRY, S., 1992, Obrazci, vzatie na radiouglerodnij analiz metodom uskoritelnoj masspektroskopii, (in:) V.M. MASSON 1992 (ed.), 98-99.
• GULAMOV, A.G., ISLAMOV, U.I., ASKAROV, A., 1966, Pervobytnaa kultura i vozniknovenne orosaemogo zemledela v nizovah Zarafsana, Taskent.
• HOLMATOV, N.U., 2004, K hronologii kelteminarskih materialov starorecij Zarajsana, (in:) T.Sh. Shirinov (ed.), o’zbekiston moddiy madaniyati tarixi 34, Samarkand, 17-25.
• KHUDZHANAZAROV, M., SZYMCZAK, K., 2006, The Stone Age of the Turanian Lowland. A Problem of Settlement Discontinuity, (in:) L. Domańska, Y. Lee (eds.), 11th InternationalSymposium ‘Suyanggae and her neighbours’, Łódź 2006, Łódź, 123-137.
• MASSON, V.M., 1971, Poselenie Dzejtun (problema stanovleniaproizvodiaśej ekonomiki), Materiali i Issledovania po Arheologii SSSR 180, Leningrad.
• MASSON, V.M., 1992 (ed.) Novye issledovania naposelenii Dzejtun, Materiali KGAKE 4, Asgabat.
• MASSON, V.M., SARIANIDI, V.I., 1971, Central Asia, Turkmenia before the Achaemenids, London.
• MICHNIAK, R., 1998 An expert’s opinion on a spotless white, imported raw material, (in:), K. Szymczak, S. Mustafakulov (eds.), Polish-Uzbek Archaeological Expedition, Season 1997, General Report, Excavation in Ayakagytma ‘The Site’, SE Kyzyl-kums, Uzbekistan, Warsaw-Samarkand, 20-25 (bound manuscript in the Library of the Institute of Archaeology, the University of Warsaw).
• SZYMCZAK, K., GRETCHKINA, T., 1995, The Perspectives of the Studies on the Early Neolithic of the Kyzyl-kum Desert. Ayakagytma ‘The Site’ and Other New Collections, (in:) S.K. Kozłowski, H.G.K. Gebel (eds.), Neolithic Chipped Stone Industries of the Fertile Crescent, and Their Contemporaries in Adjacent Regions, Studies in Early Near Eastern Production, Subsistence and Environment 3, Berlin, 105-125.
• SZYMCZAK, K., KHUDZHANAZAROV, M., 2002, (eds.) Polish-Uzbek Archaeological Project, Season 2002, General Report, Survey in Bukantau Mountains, NW Central Kyzyl-kums; excavation in Ayakagytma ‘The Site’ and Ayakagytma ‘The Mine’, SE Kyzyl-kums, Uzbekistan, Warsaw- -Samarkand (bound manuscript in the Library of the Institute of Archaeology, the University of Warsaw).
• SZYMCZAK, K., KHUDZHANAZAROV, M., 2006, Archaeological materials, (in:) T. Shirinov, K. Szymczak (eds.), Exploring the Neolithic of the Kyzyl-kums; Ayakagytma ‘The Site’ and other collections, Swiatowit Supplement Series P: Prehistory and Middle Ages XI, Central Asia - Prehistoric Studies II, Warsaw, 37-180.
• SZYMCZAK, K., KHUDZHANAZAROV, M., BRUNET, F., 2005, Some neolithic and early bronze age fnds from Makhandaria region, (in:) A.A. Anarbaev (ed.), Uzbekiston tarihi moddij madanijat vaezma manbalarda, Toshkent, 26-35.
• SZYMCZAK, K., KHUDZHANZAROV, M., MICHNIAK, R., 2006, TheNeolithic of the Kyzyl-kums, Uzbekistan. Flint raw materiałfrom the site ofAyakagytma, (in:) G. Koerlin, G. Weisgerber (eds.), StoneAge - MiningAge, Montanhistorische Zeitschrift. Der Anschnitt: Zeitschrift fur Kunst und Kultur im Bergbau. Beiheft 19, Veroffentlichungen aus dem Deutschen Bergbau-Museum Bochum 148, Bochum, 587-591.
• VlNOGRADOV, A.V., 1968, Neoliticeskiepamatniki Horezma, Materiały Horezmskoj Ekspedicii 8, Moskva.
• VlNOGRADOV, A.V., 1981, Drevnie ohotniki i rybolovy sredneazackogo mezdureca, Trudy Horezmskoj Arheologo-Etnograficeskoj Ekspedicii 13, Moskva.
• VINOGRADOV, A.V., MAMEDOV, E.D., 1975, Pervobytnij Lavlakan, Moskva.
• VINOGRADOV, A.V., MAMEDOV, E.D., SULERŻICKIJ, L.D., 1977 Pervye radiouglerodnye daty dla neolita Kyzylkumov, “Soveckaa Arheologia” 4, 267-269.