System kar i nagród w szkolach ludowych w Galicji

• Authors: Pelczar Roman

Title variants

EN

System of penalties and rewards in folk schools in Galicia

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie sposobów karania i nagradzania uczniów w szkołach ludowych Galicji w całym okresie zaborów. Powstał on w oparciu o szeroką bazę informacyjną. Pozwoliło to bardzo szczegółowo przeanalizować szereg zagadnień związanych z tym tematem. Główną część artykułu stanowią treści poświęcone różnym rodzajom kar szkolnych, wśród których dominowały kary cielesne. Często stosowano także kary psychiczne. Znacznie rzadziej nauczyciele nagradzali uczniów. Artykuł uzupełnia wiedzę naukową na temat procesu dydaktyczno-wychowawczego realizowanego w szkołach w Galicji.

EN

The aim of the article is to present ways of punishing and rewarding pupils in Galician folk schools throughout the period of partitions. It was based on a broad information base. This allowed a very detailed analysis of a number of issues related to this topic. The main part of the article is devoted to various types of school punishments, among which are corporal punishments. Psychic punishments were also frequently used. Much less often, teachers reward pupils. This article complements the scientific knowledge of the didactic and educational process used in schools in Galicia.

Keywords

PL

szkoły ludowe w Galicji, kary szkolne, nagrody szkolne, nauczyciele szkół ludowych w Galicji, uczniowie szkół ludowych w Galicji

EN

folk schools in Galicia, school sanctions, school awards, teachers of folk schools in Galicia, pupils of folk schools in Galicia

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Kultura – Przemiany – Edukacja
• Year: 2017
• Volume: 5
• Pages: 51-76

Dates

published

2017

Contributors

author

Pelczar Roman

• Katolicki Uniwersytet Lubelski

References

• Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu, sygn. 568 – Akta parafii Dobromil. Archiwum Państwowe w Przemyślu, Zespół 274 – Szkoła Podstawowa nr 1 w Krośnie, sygn. 6 – Katalogi 1850–1859. Archiwum Państwowe w Przemyślu, Zespół 1478 – Szkoła Podstawowa nr 1 w Przeworsku, sygn. 3 – Szkoła Główna w Przeworsku. Księga honorowa 1831–1890. Archiwum Państwowe w Rzeszowie, Zespół 1 – Akta miasta Rzeszowa, sygn. 874 – Medchenschule – Szkoła żeńska i wydziałowa 1859–1861. Archiwum Państwowe w Rzeszowie, Zespół 1 – Akta miasta Rzeszowa, sygn. 875 – Medchenschule – Szkoła żeńska i wydziałowa 1862–1864. Autobiografia Józefa Sebastiana Pelczara, opr. J. R. Bar, „Prawo Kanoniczne” 1966,nr 1–2. Baranowski B.A., Kołomyjska Kreis-Hauptschule i gimnazjum w Stanisławowie 1852–1862, [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1955. Bojko J., Ze wspomnień, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza,Warszawa 1959. Brodziński K., Lata szkolne poety 1797–1809, [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Wydawnictwo Literackie,Kraków 1955. Czuła M., Niedola szkolna małorolnego chłopa 1895–1900, [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Wydawnictwo Literackie,Kraków 1955. Dormus K., Portret nauczyciela ludowego w świetle galicyjskich wspomnień szkolnych doby autonomicznej, [w:] Studia problemowe z historii wychowania na ziemiach polskich w XIX–XX wieku, red. E. Juśko, J. Kamińska-Kwak, R. Pelczar, Wydawnictwo Regis, Tarnów–Stalowa Wola 2015. Dunikowski E., Z tęczowych dni w szkołach brzeżańskich 1861–1873, [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Wydawnictwo Literackie,Kraków 1955. Felbiger J. I., Methodenbuch für Lehrer der deutschen Schulen in den Kaiserlich-Königlichen Erbländen, Wiedeń 1775. Fołta W., Życie z własnego nadania, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza,Warszawa 1987. Gaj-Piotrowski W., Stan szkolnictwa i oświaty w rejonie Rozwadowa w latach 1772–1874, „Rocznik Województwa Rzeszowskiego” 1975, R. 8. Galek C., Kary w szkołach galicyjskich przełomu XIX i XX wieku, „Studia i Prace Pedagogiczne” 2014, R. 1. Instrukcja dla nauczycieli szkół parafialnych, czyli trywialnych z roku 1785, wyd. F. Majchrowicz, Lwów 1901. Jakóbiec J., Szkolna droga syna chłopskiego 1882–1896, [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1955. Józefczyk A., W szkołach małego miasteczka i w gimnazjum tarnowskim (1821–1830), [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1955. Juśko E., Rada Szkolna Krajowa i jej działalność na rzecz szkoły ludowej w Galicji (1868–1921), Wydawnictwo Regis, Lublin–Tarnów 2013. Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, oprac. R. Pollak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1985. Kliś A., Galicyjska szkoła w oczach dziecka wiejskiego, [w:] Problemy edukacji dziecka wiejskiego, red. M. Radochoński, A. Horbowski, Wydawnictwo WSP, Rzeszów 1996. Kot S, Historia wychowania, t. 2, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 1996. Kunysz W., Wścibski i wrazicki. Pamiętnik chłopa galicyjskiego, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza,Warszawa 1973. Kuraś F., Przez ciernie żywota, Księgarnia A. Gmachowskiego, Częstochowa 1925. Ładyżyński A., Galicyjskie szkoły główne w latach 1774–1869, „Acta UniversitatisWratislaviensis”, Prace Pedagogiczne XCIII, 1993. Magryś F., Żywot chłopa-działacza, Drukarnia Naukowa, Lwów 1932. Miłkowski W., O karach szkolnych. Kilka rad dla nauczycieli szkół początkowych, „Szkoła” 1873, nr 16,nr 17, nr 18. O karności szkolnej, „Szkoła” 1874, nr 44. Pelczar R., Pozainstytucjonalne formy edukowania dzieci wiejskich w Galicji w II poł. XIX i początkach XX w., „Karpacki Przegląd Naukowy” 2014, nr 2. Pelczar R., Realizacja procesu dydaktyczno-wychowawczego w wiejskich i małomiasteczkowych szkołach ludowych Galicji w świetle literatury pamiętnikarskiej, [w:] Polskie dziedzictwo edukacyjne od XVI do XX wieku – ciągłość i zmiana. Zbiór studiów i rozpraw ofiarowanych Profesorowi Lechowi Mokrzeckiemu z okazji Jubileuszu 80 urodzin, red. R. Grzybowski, M. Brodnicki, K. Jakubiak, T. Maliszewski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2015. Pelczar R., Rzymskokatolickie szkoły trywialne w Galicji w latach 1774–1875, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014. Pigoń S., Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza,Warszawa 1983. Podgórska E., Sytuacja szkolnictwa i oświaty w zaborze austriackim. Szkolnictwo elementarne, [w:] Dzieje szkolnictwa i oświaty na wsi polskiej, t. 1, red. S. Michalski, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1982. Porwit M., Spojrzenia poprzez moje życie, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1986. Powidaj L., Oblicze szkoły galicyjskiej w przededniu Wiosny Ludów 1837–1844, [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1955. Regulamin dla szkół ludowych wszelkiej kategoryi w królestwie Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem z 12 XI 1876 r., [w:] Ustawy i najważniejsze rozporządzenia dla szkół ludowych w królestwie Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem, Lwów 1879. Regulamin dla szkół ludowych pospolitych i wydziałowych Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem, Lwów 1909. Regulamin dla szkół ludowych pospolitych i wydziałowych Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem, Kraków 1915. Sawczyński Z., Galicyjska szkoła elementarna przed 1848 r., [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1955. Skoczek A., O szkole ludowej, cz. I, Kraków 1868. Słomka J., Pamiętniki włościanina od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Towarzystwo Szkoły Ludowej, Kraków [1929]. Stroner A., Dyscyplina w dawnych szkołach galicyjskich przed rokiem 1848, [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1955. Stryczek J., Chłopskim piórem, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1984. Świeboda J., Szkolnictwo ludowe w Rzeszowie pod zaborem austriackim (1772–1918), „Rocznik Województwa Rzeszowskiego” 1978, R. 9. Świeboda J., Szkolnictwo, [w:] Dzieje Rzeszowa, t. 2, red. F. Kiryk, Wydawnictwo Mitel, Rzeszów 1998. Turek R., Moja mama, ja i reszta, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza,Warszawa 1973. Urban A., Pamiętnik. Nasz ród, moja rodzina i moje przy niej losy, Wydawnictwo i Drukarnia Diecezji Rzeszowskiej, Rzeszów–Niebylec 2015. Wiącek W., Wiejska szkoła zimowa 1878–1883, [w:] Galicyjskie wspomnienia szkolne, opr. A. Knot, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1955. Zespół Szkół w Lutczy, Klasyfikacja uczniów i uczennic I klasy w szkole ludowej w Lutczy po odbytym popisie d. 8 lipca 1864 r. za półrocze drugie, bns. Zespół Szkół w Lutczy, Książka wizytacyjna szkoły trywialnej w Lutczy, bns.

Identifiers

DOI

10.15584/kpe.2017.5.4

ISSN

2300-9888

EISSN

2544-1205