Obraz czarnego słońca w wybranych utworach francuskich i polskich romantyków (rekonesans).

• Authors: Śniedziewski Piotr

Title variants

EN

The image of black sun in selected texts of Polish and French romantics (reconnaissance) .

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article’s goal is an inquiry into the main contexts, in Polish and French Romanticism, for the metaphor of black sun; the metaphor belongs with images and themes clearly marked by the experience of melancholia. There was also a significant impact of astronomical fantasies which, perhaps surprisingly, were very popular in Romanticism. Another important reference point for the present text analysis is the Biblical tradition (related mainly to Old Testament books and The Revelation). However, it must be stressed that the popularity of the metaphor of black sun, both in France and in Poland, was undoubtedly fostered by the popularity of Dürer’s print Melancholia I, and Jean-Paul Richter’s famous Speech of the Dead Christ. In works by selected authors, who represent the two language areas under discussion (including Gautier, Nerval, Słowacki, and Krasiński), it is possible to notice significant differences, which allow for asserting the existence of a different model of dissemination of the image of black sun. Inasmuch as French Romantics mostly approach the image in aesthetic and existential terms, the Polish authors clearly focus on metaphysical and historiographical approaches. It is also important that contrary to Biblical sources, where the image of black sun was often related to God’s wrath or his intervention in earthly order, as in Last Judgement, and contrary to astronomical sources, which eliminated individual perspective and clearly strived for objective approach, the metaphor of black sun in texts by Romantic authors is mostly of anthropological quality; it is an image of the human being confronted by individually experienced transience (in the existential model, closer to French Romantics), or in confrontation with time of a community (historiosophic model, which dominates in texts by Polish Romantics).

Keywords

PL

czarne słońce; Saturn; melancholia; romantyzm polski; romantyzm francuski; Théophile Gautier; Gérard de Nerval; Juliusz Słowacki; Zygmunt Krasiński

EN

Black Sun; Saturn; Melancholy; Polish Romanticism; French Romanticism; Théophile Gautier; Gérard de Nerval; Juliusz Słowacki; Zygmunt Krasiński

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Prace Polonistyczne
• Year: 2015
• Volume: LXX
• Pages: 199-215

Dates

published

2015

Contributors

author

Śniedziewski Piotr

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

References

• Antologia poezji francuskiej (2000). T. 3. Oprac. Jerzy Lisowski. Warszawa: Czytelnik.
• Bałus Wojciech (1996). Mundus melancholicus. Melancholiczny świat w zwierciadle sztuki. Kraków: Universitas.
• Bieńczyk Marek (2001). Czarny człowiek. Krasiński wobec śmierci. Gdańsk: słowo / obraz terytoria.
• Boll Franz (1916–1919). Kronos-Helios. „Archiv für Religionswissenschaft”, vol. 19. S. 342–346.
• Browning W.R.F. (2009). Słownik biblijny. Przeł. Jakub Slawik. Warszawa: Agora SA.
• Dalman Magdalena (2014). Bóg jak czarne słońce. O obrazowaniu symbolicznym w „Nie-Boskiej komedii” Zygmunta Krasińskiego. W: Zygmunt Krasiński. Światy poetyckie i artystowskie. Red. Agnieszka Markuszewska. Toruń: Wydawnictwo UMK. S. 121–134.
• Eigeldinger Marc (1972). L’ image solaire dans la poésie de Gautier. „Revue d’histoire littéraire de la France”, nr 4. S. 626–640.
• Eliade Mircea (2000). Traktat o historii religii. Przeł. Jan Wierusz Kowalski. Warszawa: Wydawnictwo KR. Słońce i kulty solarne. S. 143–172.
• Fieguth Rolf (2010). Trzy przedmowy. Reakcje Słowackiego i Norwida na „Irydiona” Krasińskiego. „Słupskie Prace Filologiczne”, nr 8. S. 277–292.
• Gautier Théophile (1838). La Comédie de la mort. Paris: Desessart.
• Gautier Théophile (1852). Nouvelles. Paris: Charpentier.
• Gautier Théophile (1976). Awatar. Przeł. Zofia Jachimecka. Posłowie Jan Prokop. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Goszczyński Seweryn (1994). Zamek kaniowski. Wprowadzenie Halina Krukowska. Białystok: IFP Białystok.
• Halkiewicz-Sojak Grażyna (2006). Funkcje motywów astronomicznych w utworach Zygmunta Krasińskiego. W: Poezja i astronomia. Red. Bogdan Burdziej, Grażyna Halkiewicz-Sojak. Toruń: Wydawnictwo UMK. S. 333–341.
• Illouz Jean-Nicolas (1997). Nerval. Le „reveur en prose”. Imaginaire et ériture. Paris: Presses universitaires de France.
• Jakimowicz-Shah Marta, Jakimowicz Andrzej (1986). Mitologia indyjska. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Jakubowski August Antoni (1973). Poezje. Z rękopisu wydał i wstępem opatrzył Julian Maślanka. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Janion Maria (2006). Kobiety i duch inności. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Sic! Panna i miłość szalona. S. 102–134.
• Janion Maria, Żmigrodzka Maria (2004). Romantyzm i egzystencja. Fragmenty niedokończonego dzieła. Gdańsk: słowo / obraz terytoria. Apokalipsa bez zbawienia. Tematy jeanpaulowskie. S. 127–149.
• Jung Carl Gustav (2010). Mysterium coniunctionis. Studium dzielenia i łączenia przeciwieństw psychicznych w alchemii. Przy współpracy Marie-Louise von Franz. Przeł. Robert Reszke. Warszawa:Wydawnictwo KR. Sol. S. 129–150. Luna. S. 171–234.
• Jung Carl Gustav (1998). Symbole przemiany. Analiza preludium do schizofrenii. Przeł. Robert Reszke. Warszawa: Wrota. Pieśń o ćmie. S. 107–155.
• Klibansky Raymond, Panofsky Erwin, Saxl Fritz (2009). Saturn i melancholia. Studia z historii, filozofii, przyrody, medycyny, religii oraz sztuki. Przeł. Anna Kryczyńska. Kraków: Universitas.
• Kowalczykowa Alina (1994). Słowacki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Krasiński Zygmunt (1912). Pisma. T. 8. Utwory francuskie (1830–1832). Część II. Tłumaczenia. Kraków–Warszawa: Gebethner i Wolff.
• Krasiński Zygmunt (1975). Listy do Delfiny Potockiej. T. 1. Oprac. i wstępem poprzedził Zbigniew Sudolski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Krasiński Zygmunt (1980). Wiersze. Dramaty. Poematy. Wybrał i posłowiem opatrzył Marian Bizan. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Krukowska Halina (2011). Noc romantyczna. Mickiewicz, Malczewski, Goszczyński. Wyd. 2 popr. Gdańsk: słowo / obraz terytoria.
• Krzyżanowski Julian (1961). W świecie romantycznym. Kraków: Wydawnictwo Literackie. Masynissa i jego rola w „Irydionie”. S. 259–282.
• Laforgue Pierre (2005). Soleil noir d’„Aurélia”. „Revue d’histoire littéraire de la France”, nr 4. S. 843–857.
• Larue Anne (2011). La „Mélancolie” de Dürer dans la poésie du XIXe siecle. „Ekphrasis”, allégorie, logotype? [online]. Dostęp: http://annelarue.files.wordpress.com/2011/01/96-dorangeon.pdf [17.03.2014].
• Lebois André (1957). Vers une élucidation des „Chimeres” de Nerval. Paris: Archives des Lettres modernes. Le Parnasse contemporain (1866). Paris: Lemerre.
• Ławski Jarosław (2006). W romantycznym „mroku gwiazd”. Wyobraźnia katastroficzna Augusta Antoniego Jakubowskiego. W: Poezja i astronomia. Red. Bogdan Burdziej, Grażyna Halkiewicz-Sojak. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK. S. 309–331.
• Martin Suzanne (1997). Reve initiatique a Pompéi: Nerval et le mythe du „dieu qui meurt”. „Études françaises”, vol. 33, nr 2. S. 111–126.
• Maunder Edward Walter (1908). The Astromony of the Bible. An Elementary Commentary on the Astronomical References of Holy Scripture. Londyn: T.S. Clark. Eclipses of the Sun and Moon. S. 118–129.
• Montandon Alain (2011). Mélancolie de Théophile Gautier. „Études Littéraires”, nr 3. S. 105–118.
• Nerval Gérard de (1856). Les Filles du feu. Paris: Michel Lévy freres.
• Nerval Gérard de (2012). Śnienie i życie. Przeł. Ryszard Engelking, Tomasz Swoboda. Gdańsk: słowo / obraz terytoria.
• Panofsky Erwin (1971). Studia z historii sztuki. Wybrał, oprac. i opatrzył posłowiem Jan Białostocki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. Trzy ryciny Albrechta Dürera: „Rycerz, Śmierć i Diabeł”, „Św. Hieronim w pracowni”, „Melencolia I”. Przeł. Stefan Amsterdamski. S. 276–284.
• Pniewski Dariusz (2014). Przywłaszczenie i strata. Romantyczne transfiguracje Jezusa. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK. Dziedzictwo „Mowy wypowiedzianej przez umarłego Chrystusa” Jeana Paula Richtera. S. 213–228.
• Schiaparelli Giovanni Virginio (1905). Astronomy in the Old Testament. Oxford: The Clarendon Press.
• Siwiec Magdalena (2012). Oniryczne apokalipsy w genewskich fragmentach Krasińskiego. W: Wokół Krasińskiego. Red. Małgorzata Sokalska. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. S. 45–69.
• Słowacki Juliusz (1983). Dzieła wybrane. Red. Julian Krzyżanowski. Wrocław: Ossolineum.
• Stala Marian (1980). Od czarnego słońca do ciemnego zwierciadła. „Teksty”, nr 6. S. 105–121.
• Szargot Maciej (2009). Kosmos Krasińskiego. Piotrków Trybunalski: Wydawnictwo Naukowe Piotrkowskie.
• Ślósarska Joanna (1994). Mistyczne i archetypiczne obrazy kosmosu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper. „Słońce przy wschodniej bramie” W. Blake’a. S. 81–91.
• Śniedziewski Piotr (2012). La Mélancolie ou la pensée discontinue — le cas d’« Anhelli » de Juliusz Słowacki. W: Fiction de l’ histoire. Formes et imaginaires de la rupture. Red. Zbigniew Przychodniak, Piotr Śniedziewski. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. S. 53–61.
• Tuzet Hélene (1957). L’ image du Soleil Noir. „Revue des Sciences humaines”, nr 88. S. 479–502.

Identifiers

ISSN

0079-4791