Czy kryzys wiary? Prawdy religijne katolicyzmu w świadomości licealistów i studentów. Od akceptacji do kontestacji

• Authors: Baniak Józef
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Badania analizowane w tym artykule zrealizowałem w 2011 r. wśród 456 licealistów w Kaliszu i wśród 426 studentów w Poznaniu w ramach szerokiego projektu dotyczącego nastawienia młodzieży polskiej do religii katolickiej i Kościoła rzymskokatolickiego. Badania te wykazały, że stopniowa erozja ortodoksji religijnej w środowisku młodzieży licealnej i akademickiej obecnie nabiera większego tempa, niż było ono zauważalne pod koniec XX w. Tempo to jest też większe niż w środowisku młodzieży gimnazjalnej (Baniak 2006: 183–212), gdyż erozja ortodoksji religijnej w środowisku licealistów i studentów jest bardziej dynamiczna i nie tylko obejmuje podstawowe tezy wiary chrześcijańskiej, lecz także dotyczy związków wiary i religii z moralnością katolicką. Związki te wyraźnie tu słabną lub całkiem zanikają. Młodzież licealna i akademicka liczniej i częściej odchodzi od religijności zdogmatyzowanej do religijności selektywnej i ukierunkowanej wyłącznie na podstawowe treści doktryny religijnej. Coraz częściej pojawiają się też wśród tej młodzieży postawy i działania kontestujące zasady wiary katolickiej, kwestionujące ich sens i autentyczność, a nawet postawy wyraźnie zsekularyzowane, które często prowadzą wprost do porzucania wiary i religii. Postawy selektywne i kontestujące dogmaty wiary katolickiej przejawia więcej niż jedna trzecia licealistów i niemal połowa studentów uczestniczących w badaniu. Niektórzy respondenci słabnięcie swojej wiary czy jej zanikanie traktują jako zwykłą kolej losu, ukazując w ten sposób, że dogmaty wiary są im obojętne, że straciły już wartość w ich hierarchii znaczeń życiowych.

Keywords

PL

dogmaty wiary katolickiej: teologiczne, chrystologiczne, echstachologiczne, eklezjalne, mariologiczne; świadomość; nakaz; wybór; licealiści; studenci

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne
• Year: 2016
• Issue: 17
• Pages: 28-50

Dates

published

2016

Contributors

author

Baniak Józef

References

• Adamiak E. (1999), Macierzyństwo Boga i Maryi w teologii feministycznej. „Salvatoris Mater. Kwartalnik Mariologiczny”: 1, s. 256–271.
• Adamiak E. (2003), Mariologia. Poznań: Wydawnictwo Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Aktualne problemy i wydarzenia (265). Komunikat z badań CBOS. Warszawa 2013. s. 11–12.
• Babbie E. (2007), Badania społeczne w praktyce (tł. W. Betkiewicz i in.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Baniak J. (2002), Katolicyzm polski na przełomie wieków: teologiczny, instytucjonalny i wspólnotowy wymiar Kościoła. Poznań: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
• Baniak J. (2006), Świadomość religijna dzisiejszych gimnazjalistów polskich. Studium socjologiczne na przykładzie Kalisza i okolic. „Teologia Praktyczna”: 17, s. 183–212.
• Baniak J. (2007), Desakralizacja kultu religijnego i świąt religijnych w Polsce. Studium socjologiczne. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Baniak J. (2015), Religia katolicka i Kościół rzymskokatolicki w opiniach polskiej młodzieży. Od akceptacji do kontestacji. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Blalock H.M. (1977), Statystyka dla socjologów (tł. M. Tabin, I. Topińska, K. Starzec). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Ciupak E. (1984), Religijność młodego Polaka. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Czekańska W. (1989), Rodzina w procesie kształtowania światopoglądu chrześcijańskiego, [w:] M. Rusecki (red.), Z zagadnień światopoglądu chrześcijańskiego. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Dębski M. (2005), Przejawy „niewidzialnej religii” w religijności młodzieży akademickiej w województwie pomorskim. „Socjologia Religii”: 3, Poznań: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Gellner E. (1997), Postmodernizm, rozum i religia (tł. M. Kowalczuk). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Grygiel P. (2002), Religijno-moralny wymiar życia codziennego młodzieży akademickiej w warunkach modernizującego się społeczeństwa. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Hertz A. (1984), W poszukiwaniu sensu życia. „Więź”: 11/12, s. 136–148.
• Hryniewicz W. (2016), Nadzieja woła głośniej niż lęk. Eseje wokół nauczania Jezusa historycznego. Kielce: Wydawnictwo Charaktery.
• Jaklewicz T. (2014), Filary wiary. Jak wierzą wierzący?. „Gość Niedzielny”: 36, s. 21–24.
• Jankowski A. (1986), Wprowadzenie, [w:] Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym. Wrocław: Wydawnictwo Księgarni Archidiecezjalnej, s. 7–21.
• Kawecki Z. (1977), Religijność młodzieży. „Człowiek i Światopogląd”: 10, s. 121–140.
• Korczyński T.M. (2016), Milczenie i lament. Szkice z socjologii śmierci. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne.
• Kowalczyk S. (1979), Podstawy światopoglądu chrześcijańskiego. Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych.
• Królikowski J. (2000), Wniebowzięcie Bogarodzicy Maryi a chrześcijańska perspektywa eschatologiczna. „Salvatoris Mater. Kwartalnik Mariologiczny”: 4, s. 107–123.
• Le Bras G. (1956), Étude de sociologie religieuse, t. 2. Paris: Presses Universitaires de France.
• Łaszewski W. (2000), Dziewicze macierzyństwo Maryi – znak miłości transcendującej świat w świetle teologii Karla Rahnera. „Salvatoris Mater. Kwartalnik Mariologiczny”; 1, s. 103–119.
• Mariański J. (1991a), Kondycja religijna i moralna młodych Polaków. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Mariański J. (1991b), Religijność w procesie przemian. Szkice socjologiczne. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Mariański J. (1993), Młodzież między tradycją i ponowoczesnością. Wartości moralne w świadomości maturzystów. Studium socjologiczne. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Mariański J. (2004), Religijność społeczeństwa polskiego w perspektywie europejskiej. Próba syntezy socjologicznej. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Mariański J. (2005), Kościół katolicki w Polsce a życie społeczne. Studium socjologiczno-pastoralne. Lublin: Gaudium.
• Mariański J. (2008), Emigracja z Kościoła. Religijność młodzieży polskiej w warunkach zmian społecznych. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Mariański J. (2011), Katolicyzm polski – ciągłość i zmiana. Studium socjologiczne. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Milerski B. (1997), Prywatyzacja religijności młodzieży polskiej. Raport z badań. „Rocznik Teologiczny Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej”: 2, s. 54–76.
• Mitri T. (2005), In Gottes Namen? Politik und Religion in den USA. Frankfurt am Main: Verlag Otto Lembeck.
• Paszkiewicz J. (1971), Młodzież szkół średnich o religii. „Więź”: 2, s. 57–67.
• Pawlina K. (1998), Polska młodzież z przełomu wieków. Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek.
• Piwowarski W. (1977), Religijność miejska w regionie uprzemysłowionym. Studium socjologiczne. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
• Płużek Z. (1991), Psychologia pastoralna. Kraków: WAM.
• Reber A.S. (2000), Słownik psychologii. Warszawa: Scholar.
• Siemianowski A. (1992), Śmierć i perspektywa nadziei. Esej filozoficzny o ostatecznych sprawach człowieka. Gniezno: Drukarnia Scriptor.
• Słomka W. (1986), Wartość światopoglądu chrześcijańskiego, [w:] M. Rusecki (red.), Z zagadnień światopoglądu chrześcijańskiego. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Sroczyńska M. (2013), Rytuały w młodzieżowym świecie. Studium socjologiczne. Kraków: Wydawnictwo FALL.
• Stepulak Z. (1996), Wybrane zagadnienia z psychologii religii. Siedlce: Wyd. WSD.
• Stepulak Z. (2004), Kryzysy religijne w dobie współczesnej – analiza psychologiczno-pastoralna. „Socjologia Religii”: 2, s. 295–306.
• Święs K. (1994), Wartości religijno-moralne młodzieży szkół średnich. Studium socjologiczne na przykładzie wybranych miast diecezji tarnowskiej. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Wciórka B. (2014), Wiara Polaków Komunikat z badań CBOS. BS/68/2014. Warszawa: CBOS.
• Wnuk-Lipiński E. (2003), Granice wolności. Pamiętnik polskiej transformacji. Warszawa: Scholar, Collegium Civitas Press.
• Zaręba S.H. (2003), Dynamika świadomości religijno-moralnej młodzieży w warunkach przemian ustrojowych w Polsce: 1988–1998. Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego.
• Zaręba S.H. (2012), Religijność młodzieży w środowisku zurbanizowanym. Socjologiczne studium teoretyczno- empiryczne. Warszawa-Rzeszów: Oficyna Pobitno.
• Zawada M. (2002), Kryzys. Aspekt duchowy, [w:] Encyklopedia katolicka, t. IX. Lublin, Wydawnictwo KUL.
• Zawiła M. (2008), Religia i śmierć. Trajektoria umierania i jej religijne elementy na przykładzie środowisk hospicyjnych w Polsce. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Żuk P. (2001), Społeczeństwo w działaniu: ekolodzy, feministki, skłotersi. Socjologiczna analiza ruchów społecznych w Polsce. Warszawa: Scholar.

Notes

PL

Artykuł 2. z numeru 17.

Identifiers

ISSN

2299-2367